បញ្ហាបរិស្ថានសំខាន់ៗ

សំនួរ

១. តើបញ្ហាបរិស្ថានសំខាន់ៗកើតឡើងដោយសារអ្វី ?

២. តើបញ្ហាបរិស្ថានសំខាន់ៗមានអ្វីខ្លះ​?

៣. តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលនាំឲ្យផែនដីឡើងកម្តៅ ?

៤. ដូចម្តេចដេលហៅថាភ្លៀងអាស៊ីត ?

៥. តើយើងត្រូវការពារស្រទាប់អូសូនដោយវិធីណាខ្លះ ?

៦. តើកំណើនប្រជាជនអាចនាំឲ្យមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ ដល់បរិស្ថាន ?

៧. តើការវិនាសសាបសូន្យនៃប្រភេទសត្វមួយចំនួនបណ្តាលមកពីអ្វី ?

៨. ការវិនាសសាបសូន្យនៃសប្រភពសត្វមួយចំនួនបណ្តាលមក ពីកត្តាមនុស្សដែលចេះតែកើនឡើង ។ ទង្វើរបស់មនុស្សមានអ្វីខ្លះ ?

៩. ដូចម្តេចដែលហៅថា ផូស៊ីលឥន្ធនៈ ?

ចម្លើយ

១. បញ្ហាបរិស្ថានសំខាន់ៗកើតឡើងដោយសារសកម្មភាពមនុស្ស ។

២. បញ្ហាបរិស្ថានសំខាន់ៗរួមមាន កំណើនប្រជាជន កំណើនកម្តៅលើភពផែនដី ការបំផ្លាញស្រទាប់ងូសូន កង្វក់ឬការបំពុលដោយភ្លៀងអាស៊ីតនគរូបនីយកម្ម ​ការបំផ្លាញព្រៃឈើ ការវិនាសសាបសូន្យនៃសត្វមួយចំនួន ការប្រើប្រាស់ផូស៊ីលឥន្ធនៈ និងការកែច្នៃថាមពល ។

៣. កត្តាដែលនាំឲ្យផែនដីឡើងកម្តៅ គឺបណ្តាលមកពីសកម្មភាពមនុស្សដូចជាការរាននិងដុតព្រៃដើម្បីធ្វើលំនៅដ្ឋាន ធ្វើកសិកម្ម ការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗ ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែប្រេងកាត ធ្យូងថ្ម ឧឪស្ម័នធម្មជាតិផ្សេងៗ ការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិច នីដ្រូសែនអុកស៊ីតពីយានយន្តផ្សេងៗ កាលណាបរិមាណឧស្ម័នកាបូនិចននិងនីដ្រូសែនអុកស៊ីតកើតឡើង វានិងត្រូវរក្សាទុកក្នុងខ្យល់ដែលជាហេតុនាំឲ្យផែនដីឡើងកម្តៅ ។

៤. ភ្លៀងអាស៊ីត គឺជាភ្លៀងដែលកើតឡើងដោយសារ ការផ្តុំឧស្ម័នស៊ុលផូឌីអុកស៊ីត និងនីដ្រូសែនអុកស៊ីតក្នុងបរិយាកាសជាមួយចំហាយទឹកបង្កើតបានទៅជាពពក ។ ក្រោយមកពេលមានភ្លៀង ឧស្ម័នដែលរលាយនៅក្នុងពពកបង្កើតបានជាភ្លៀងអាស៊ីត ។

៥. យើងត្រូវការពារស្រទាប់អូសូនដោយ ៖

• កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់សារធាតុគីមីម៉្យាង ដែលមាននៅក្នុងកំប៉ុងបាញ់ថ្នាំ
• កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនត្រជាក់ ទូតឹកកក ដែលជាកត្តាដែលនាំឲ្យភាយចេញឧស្ម័នក្លរ៉ូភ្លុយអរ៉ូកាបូន
• កាត់បន្ថយការប្រើយានយន្តចាស់ៗ
• ដាំដើមឈើឡើងវិញ
• មិនត្រូវកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ.....។

៦. កំណើនប្រជាជនអាចនាំឲ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន ដូចជាៈ

• ការបំផ្លាញព្រៃឈើ
• ការប្រើប្រាស់ធនធានរបស់ផែនដីកាន់តែកើនឡើង
• ការបំពុលបរិស្ថានដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ
• ការបំញ្ចេញចោលនៃកាកសំណល់ និងការបំពុលកើតឡើងដោយផ្ទាល់និងដោយប្រយោលពីសកម្មភាពផ្សេងៗរបស់មនុស្ស.....។

៧. ការវិនាសសាបសូន្យនៃសត្វមួយចំនួនដោយសារបរិយាកាសផែនដីប្រែប្រួល ដូចជាកម្តៅផែនដីជាដើម ហើយប្រភេទសត្វណាដែលមិនអាចទ្រាំនិងការប្រែប្រួលនេះបានក៏វិនាសសាបសូន្យទៅតែម្តង ។

៨. ការវិនាសសាបសូន្យនៃសប្រភពសត្វមួយចំនួនបណ្តាលមក ពីកត្តាមនុស្សដែលចេះតែកើនឡើង ។ ទង្វើរបស់មនុស្សមានដូចជា ៖

· ការបំផ្លាញជំរកដែលនាំឲ្យមានការវិនាសសាបសូន្យប្រភេទសត្វរហូតដល់ ៧៥% ហើយតួលេខចេះតែកើនឡើងថែមទៀត ។ ភាគច្រើនណៃការវិនាសកំពុងតែកើតឡើងក្នុងព្រៃរងទឹកភ្លៀងតំបន់ត្រូពិចនៅពេលគេកាប់ឆ្ការព្រៃយកដីធ្វើស្រែចម្ការ ។  ការសិក្សាស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញថាយ៉ាងហោចណាស់ប្រភេទសត្វដែលរស់នៅលើផែនដីប្រហែល ៥០% ច្រើនរស់នៅក្នុងព្រៃរងទឹកភ្លៀងតំបន់ត្រូពិចថ្វីបើព្រៃប្រភេទនេះមានតែ ៧% ​នៅលើផ្ទៃដីយើងក៏ដោយ ។

· ការបរបាញ់ក៏ជាកត្តាមួយដែលបំផ្លាញ់សត្វឲ្យវិនាសសាបសូន្យផងដែរ ។ ការបរបាញ់ស្របច្បាប់ពុំមានចោទជាបញ្ហាសំខាន់ដល់ការវិនាសសាបសូន្យនៅក្នុងប្រទេសណាដែលមានច្បាប់ការពារសត្វព្រៃតឹងតែងទេ ។ ប៉ុន្តែចំពោះប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍មានប្រទេសកម្ពុជាជាដើមគេបរបាញ់ដើម្បីអាហារ លក់ដូរ ធ្វើជាឳសថផងដែរ ។ ការបរបាញ់សត្វដើម្បីធ្វើពាណិជ្ជកម្មសត្វព្រៃខុសច្បាបនិងនាំទៅដល់ការវិនាសសាបសូន្យនៃប្រភេទសត្វព្រៃ ។ ប្រភេទថនិកសត្វ បក្សី និងល្មូនជាច្រើនរួមទាំងប្រភេទសត្វផ្សេងៗទៀត ដែលកំពុងរងគ្រោះទាំងក្នុងពិភពលោក ទាំងក្នុងតំបន់គេបរបាញ់ដើម្បីធ្វើអាហារ លក់ដូរ ធ្វើជាឳសថព្រមទាំងនាំចេញផងដែរ ។

៨. ដែលហៅថា ផូស៊ីលឥន្ធនៈគឺជា ធ្យូងថ្ម ប្រេង និងឧស្ម័នធម្មជាតិដែលអាចផលិតជាថាមពលបាន ។