សំណួរ
១. តើនៅក្នុងការបង្កើតថ្មីគេតែជួបឧបសគ្គអ្វីខ្លះ ?
២. ដើម្បីឱ្យការសម្រេចចិត្តរបស់មនុស្សម្នាក់ៗមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវគេត្រូវធ្វើដូចម្តេច ?
៣. ដូចម្តេចដែលហៅថា អព្ភន្តរញាណ ? អព្ភន្តរញាណចែកចេញជាអ្វីខ្លះ ? ចូររៀបរាប់ ។
៤. តើអដ្ឋង្គិកមគ្គទាំងប្រាំបី រួមមានអ្វីខ្លះ ? ចូរពន្យល់ ។
៥. ស្ទើរតែរាល់ពេលប្រារព្ធពិធីផ្សេងៗតែងតែមានព្រះសង្ឃសូត្រធម៌ជយន្តោប្រសិទ្ធពរជ័យ ។ ចូរសរសេរខ្លឹមសារទាំងស្រុងរបស់ធម៌ជយន្តោជបាឡីភាសា និងប្រែជាខេមរភាសា ។
ចម្លើយ
១. នៅក្នុងការបង្កើតថ្មីគេតែជួបឧបសគ្គដូចជា ៖
- កង្វះនូវដើមទុន (ថវិការ) ក្នុងការបង្កើត
- កង្វះនូវធនធានមនុស្ស (អ្នកមានចំណេះ)
- កង្វះសម្ភារ ឧបករណ៍ បច្ចេកទេស
- កង្វះទីផ្សារនាំចេញ
- គ្មានភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង (ឆន្ទៈ)
- កង្វះគំនិចច្នៃប្រឌិតបន្ថែម
- កង្វះកម្លាំងជម្រុញ (ឳកាស) ជាដើម ។
២. ដើម្បីឱ្យការសម្រេចចិត្តរបស់មនុស្សម្នាក់ៗមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវគេត្រូវចេះ ៖
- កំណត់បញ្ញាឱ្យបានច្បាស់លាស់ លើឡើងឱ្យបានច្បាស់លាស់ អំពីបញ្ហាដែលទាមទារឱ្យធ្វើការសម្រេចចិត្ត ។
- ពិចារណារកវិធីដោះស្រាយឱ្យបានច្រើន សរសេរវិធីសមស្របសម្រាប់ ដោះស្រាយបញ្ហាឱ្យបានច្រើននិងធ្វើការ សម្រេចចិត្តឱ្យសមស្រប ។
- ពិចារណាលើផលវិបាកចំពោះវិធីនីមួយៗ សរសេរលទ្ធផល ដែលសមស្របទាំងលទ្ធផលវិជ្ជមានទាំងលទ្ធផលអវិជ្ជមានឱ្យបានច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ។
- ពិចារណាលើឥទ្ធិពលប៉ះពាល់ដលអ្នកដទៃ ការសម្រេចចិត្តរបស់យើង អាច៉ះពាល់ដល់មនុស្សជាច្រើន ដូចជា ម្តាយ ឪពុក បងប្អូនប្រុសស្រី សាច់ញាតិ មិត្រភក្តិ និងអ្នកដទៃ ។
- ជ្រើសរើសវិធីដោះស្រាយមួយ បន្ទាប់ពីបានថ្លឹងថ្លែង រកវិធីដោះស្រាយនីមួយៗ បានច្បាស់លាស់ហើយ អ្នកត្រូវជ្រើសរើស វិធីដោះស្រាយមួយដែលសមស្របជាងគេបំផុតតាមរយៈចំនេះដឹងតម្លៃ សីលធម៌ ទស្សនៈសាសនា គោលដៅបច្ចុប្បន្នគោលដៅអនាគតនិងឥទ្ធិពលនៃការធ្វើសេចក្តីសម្រេចរបស់អ្នកប៉ះពាល់មនុស្សដទៃដែរឬទេ ។
៣. អព្ភន្តរញាណ គឺជាពុទ្ធិ ដែលបានមក ពីការចង់បានផ្ទាល់និងភ្លាមៗ ដោយមានលក្ខណៈជាចំណេះដឹងផ្ទាល់ភា្លមៗជាវិចារណភាព គ្មានតិចនិច គ្មានវិធីទាក់ទងទៅនឹងមនុស្សម្នាក់ៗដែលជាប្រធានវិស័យភាពនោះឡើយ ។ អព្ភន្តរញាណ ចែកចេញជា៤ប្រភេទរួមមាន ៖
- អព្ភន្តរញាណចិត្តវិទ្យា គឺជាការដឹងគុណក្នុងចិត្តរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ។
- អព្ភន្តរញាណឥន្ទ្រីយ៍ ជាចំពោះដឹងដែលទទួលតាមរយៈអង្គវិញ្ញាណរបស់យើង ។
- អព្ភន្តរញាណបញ្ញា គឺអាចឱ្យយើងចាប់បាននូវទំនាក់ទំនងហើយអាចឈានទៅរកការបង្កើយថ្មី ។
- អព្ភន្តរញាណបរមត្ថវិជ្ជា គឺអាចឱ្យយើងចាប់បាននូវតថភាពមួយដែលជាខ្លឹមសារផងនិងជាអត្ថិភាពផង ។
៤. អដ្ឋង្គិកមគ្គទាំង៨រួមមាន ៖
- សម្មាទិដ្ឋិ ៖ ការយល់ឃើញត្រូវ ដឹងច្បាស់នូវទុក្ខ សមុទ្ចយសច្ចៈនិរោធសច្ចៈ មគ្គសច្ចៈ ពេញចិត្តនឹងយកនិញ្វនជាគោលដៅ ហើយយល់ព្រម ប្រព្រឹត្តតាមផ្លូវត្រូវទាំង៨យ៉ាងនេះដើម្បីកម្ចាត់ឱ្យអស់នូវអវិជ្ជា និងតណ្ហា ។
- សម្មាសង្កប្បៈ ៖ ការត្រិះរិះត្រូវ បានដល់ការត្រិះរិះគិតបំពេញ សីលទានចម្រើនូវមេត្តាភាវនា រិះគិតកម្ចាត់ការចងពៀរព្យាបាទកម្ចាត់គំនិតឈ្នានីស បៀតបៀនអ្នកដទៃ កម្ចាត់លោភៈ ទោសៈ មោហៈ និងមនោ (ចិត្ត) អាក្រក់ផ្សេងទៀតគ្រប់យ៉ាងទាំងអស់ ហើយរិះគិតសន្សំតែអំពើល្អ កុសលល្អជានិច្ចតទៅ ។
- សម្មាវាចា ៖ ពាក្យសម្តីត្រូវ ដែលយើងហៅថាវចីសុចរិតពោលគឺមាន៤យ៉ាង ដូចជាមុសាវាទ បិសុណាវាទ ផរុសវាទ សម្ជប្បលាវាទ ។
- សម្មាកម្មន្តោ ៖ ការងារត្រូវប្រព្រឹត្តត្រូវមានការប្រព្រឹត្តល្អតាមផ្លូវកាយ៣យ៉ាងដែលហៅថាកាយសុចរិតគឺ បាណាតិបាត អទិន្នាទានា និងកាមេសុមិច្ឆា ។
- សម្មាអាជីវោ ៖ ការចិញ្ចឹមជិវិតត្រូវ បានដល់ការចិញ្ចឹមជីវិតតាមគន្លងធម៌ ដូចជាមិនរកស៊ី លួចបន្លំ ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន ឬទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ មិនប្រកបរបរពុករលួយ ផ្ទុយនឹងច្បាប់រដ្ឋមានរត់ពន្ធចិញ្ចឹមស្រីពេស្យា ធ្វើជំនួញទុច្ចរិត លក់មនុស្ស លក់គ្រឿងញៀន លក់អាវុធយុទ្ធភណ្ឌ លក់ថ្នាំពុល ជួញដូរសត្វមានជីវិតជាដើម ។
- សម្មាវាយាមោ ៖ ការព្យាយាមត្រូវ ដូចជាព្យាយាមប្រព្រឹត្តអំពើល្អ ជាប្រយោជន៍សាធារណៈ ព្យាយាមលះបង់ចិត្តលោភៈនិងតែប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ចិត្តជាប់ជំពាក់ និងកាមតណ្ហាព្យាយាម ទប់ទល់ប្រឆាំង នឹងអំពើអកុសលគ្រប់យ៉ាងព្យាយាមកសាងសន្សំកុសលធម៌ដែលមិនទាន់មាន ព្យាយាមថែរក្សាបុណ្យកុសល ដែលមានហើយកុំឱ្យបាត់ទៅវិញ ។
- សម្មាសតិ ៖ ការភ្ញាក់រឮកត្រូវ នឹកឃើញត្រូវ បានដល់សតិនឹករឮកយករូបក្ខន្ធ វិញ្ញាណក្ខន្ធ សញ្ញាក្ខន្ធ សង្ខារក្ខន្ធ វេទនាក្ខន្ធជាអារម្មណ៍ ហើយពិចារណានូវរូប វេទនា សញ្ញាសង្ខារនិងវិញ្ញាណ ឱ្យឃើញថាជា “អនិច្ចំ ទុក្ខំ អនត្តា” ។
- សម្មាសមាធិ ៖ ការប្រព្រឹត្តធ្វើសម្មាធិត្រូវ គឺជញុំាងចិត្តឱ្យស្ងប់ស្ងាត់ប្រាសចាកិលេស កាម តណ្ហា និងវត្ថុកាម ហើយធ្វើចិត្តឱ្យឋិតនៅក្នុងជ្ឈានទាំង៤ ពោលគឺ បឋមជ្ឈាន ទុតិយជ្ឈាន តតិយជ្ឈាន ចតុត្តជ្ឈាន ។
៥. សរសេរជាភាសាបាឡី ៖ ជយន្តោ ពោធិយា មូលេ សក្យានំ នន្ទិវឌ្ឍនោ ឯវំ ត្វំ វិជយោហោហិ ជយស្សុ ជយមង្គលេ អបរាជិតបល្លង្គេ សីសេបឋវិបោក្ខរេ អភិសេកេ សព្វពុទ្ធានំ អគ្គប្បត្តោ បមោទតិសុខក្ខត្តំ សុមង្គលំ សុបភាតំ សុហិដ្ឋតំ សុខណោ សុមុហុ ត្តោច សុយិដ្ឋំ ព្រហ្មចារិសុ បទក្ខិណំ កាយកម្មំ វាចាកម្មំ បទក្ខិណំ បទក្ខិណំ មនោកម្មំ បណិធីតេ បទក្ខិណ បទក្ខិណានិ កត្វាន លភត្តត្ថេ បទក្ខិណេ ។
- ប្រែជាមកភាសាខ្មែរ ៖ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ទ្រង់ញុំាងសេចក្តីត្រេកអរនៃសាក្យទាំងឡាយឱ្យចម្រើន ព្រះអង្គទ្រង់ឈ្នះមារហើយ បានដល់នូវភាពជាបុគ្គលប្រសើរបំផុតទ្រង់រីករាយ (ចំពោះព្រះធម៌ដែលព្រះអង្គបានត្រាស់ដឹង) លើអបរាជិតបល្ល័ង្គជាជ័យមង្គលទៀបគល់ពោធិព្រឹក្ស ត្រង់ផ្ចិតផែនដីដូចជាស្លឹកឈូក ជាទីអភិសេកនៃព្រះពុទ្ធគ្រប់ព្រះអង្គ (យ៉ាងណាមិញ) សូមឱ្យអ្នកជាបុគ្គលមានជ័យជំនះឈ្នះ (អស់សត្រូវ) យ៉ាងនោះឯង ។ (ពេលណាដែលសត្វទាំងឡាយប្រព្រឹត្តល្អដោយកាយវាចាចិត្ត ពេលនោះ) ឈ្មោះថានក្ខត្តឬបក្សល្អ ជាមង្គលល្អ ជាយាមល្អ ជាពេលភ្លឺស្វាងល្អ ជាពេលនៃអរុណរៈល្អ ជាខណៈល្អ (ទានដែលបុគ្គលបានបូជាហើយ) ដល់ព្រហ្មចារីបុគ្គលទាំងឡាយ (ក្នុងពេលនោះ) ឈ្មោះថាជាគ្រឿងបូជាល្អ ។ (ក្នុងថ្ងៃនោះ) កាយកម្ម ក៏ឈ្មោះថានាំឱ្យមានសេចក្តីចម្រើន វចីកម្មក៏ឈ្មោះថានាំឱ្យមានសេចក្តីចម្រើនមនោកម្មក៏ឈ្មោះថានាំឱ្យមានសេចក្តីចម្រើនសេចក្តីប្រាថ្នាទាំងឡាយរបស់អ្នកទាំងនោះក៏ឈ្មោះថានាំឱ្យមានសេចក្តីចម្រើន ។ បុគ្គលដែលធ្វើនូវកាយកម្ម វចីកម្ម មនោកម្ម គួរដល់នូវសេចក្តីចម្រើនទាំងឡាយ ។
