វិញ្ញាសាវប្បធម៌ទូទៅពហុជ្រើសរើសពិសេសសម្រាប់ត្រៀមប្រលងគរុកោសល្យ (វិញ្ញាសាទី២៥)

សំណួរ

១. តើមានកត្តាសំខាន់អ្វីខ្លះដែលសំរេចដល់ការបង្កើតវប្បធម៌អរិយធម៌របស់ជាតិនីមួយៗ ?

២. តើព្រះពុទ្ធសាសនាបានរួមចំណែកអ្វីខ្លះដល់ការកសាងជីវភាពស្មារតីរស់នៅរបស់មនុស្សខ្មែរក្នុងសង្គម ?

៣. ការសិក្សាវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរ គឺជាការបន្តុះនូវ គំនិត ឧត្តមគតិ និងអត្តិសញ្ញាណជាតិខ្មែរអោយដល់កូនខ្មែរ ។ ចូរពន្យល់ ?

៤. តើឧត្តមគតិជាតិនិង អត្តសញ្ញាណជាតិជាអ្វី ?

៥. ក្នុងនាមអ្នកជាបេក្ខជន ប្រលងជ្រើសរើស ជាគ្រូបង្រៀនម្នាក់ ។ តើយុវជនត្រូវមានលក្ខណៈសម្បត្តិយ៉ាងណាខ្លះ ?

ចម្លើយ

១. ក. កត្តាពលកម្ម និងគំនិតច្នៃប្រឌិត ៖ ពលកម្មមានសារៈសំខាន់ណាស់ សំរាប់ការ ទ្រទ្រង់សង្គម មនុស្ស ។ គ្មានពលកម្មគឺគ្មានគំនិតច្នៃប្រឌិត ហើយក៏គ្មានអត្តិរភាពសង្គមមនុស្សដែរ ។ ដូចនេះពលកម្មកត្តាចំបង និងសំខាន់ដែលធ្វើអោយសង្គម មនុស្សមានអាទិភាព ជារៀងរហូតបន្តពីសង្គមមួយទៅសង្គមមួយទៀត ។

ខ. កត្តាភូមិសាស្ត្រ ៖ សំដៅទៅលើទឹកដី ភ្លើង ខ្យល់

ធម្មជាតិ និងអាកាសធាតុ ទាំងអស់នេះ ជាតំរូវការមនុស្ស ហើយទាញអត្តប្រយោជន៍ពីធម្មជាតិមកបំពេញតំរូវការក្នុងជីវភាពរស់នៅ ។ ដូចនេះលក្ខណៈភូមិសាស្រ្តធម្មជាតិ ទឹកដីអាកាសធាតុរបស់ប្រទេសនីមួយៗបានជះឥទ្ធិពលដល់ទឹកចិត្ត និងការរស់នៅ របស់ជនជាតិនីមួយៗដែរ (ការលំបាកនិងកាយងាយស្រួល) ពោលគឺការសំរបសំរួលដើម្បីរស់នៅជាមួយ និងលក្ខណៈភូមិសាស្រ្តទាំងនោះ ។

គ. កត្តាសាសនា ៖ ជាផ្នែកមួយនៃវប្បធម៌ (ស្មារតីនិងសំភារៈ) ដែលជះឥទ្ធិពលដល់ ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន ។ សាសនាដែលជនជាតិនីមួយៗ គោរពបូជាបានចាក់រឹសយ៉ាងជ្រៅទៅក្នុងបេះដូងរបស់ជនជាតិនីមួយៗតាំងពីប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់និងរបៀបរបបរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ។

ឃ. កត្តារបបសង្គម ៖ សង្គមនីមួយៗមានរបបសង្គមរបស់ខ្លួនក្នុងការគ្រប់គ្រងដឹកនាំទៅតាមដំនាក់កាលប្រវត្ថិសាស្រ្ត រៀងៗខ្លួន ។

២. ក. ផ្នែកសីលធម៌រស់នៅ ៖ អប់រំអោយស្គាល់ខុសស្គាល់ត្រូវស្គាល់គុណ​និងទោសល្អ និងអាក្រក់ មិនអោយោយាយីបៀតបៀនគ្នាទៅវិញទៅមកបំបាត់អោយអស់ពីក្នុងខ្លួននៅចិត្តលោភលន់ ទោសៈ មោហៈ ។

ខ. ផ្នែកវប្បធម៌ ៖ ជួបបណ្តុះបណ្តាល អក្សរសាស្រ្ត អក្សរសិល្ប៍ ដល់កូនខ្មែរ ជួយ ឃុំគ្រង ថែរក្សា ការពារ ទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណីជាតិខ្មែរអោយគង់វង្សជាអមតៈ ។

គ. ផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម ៖ គឺបណ្តុះឆន្ទៈជាតិខ្មែរ អោយបង្កើតស្នាដៃផ្នែកស្ថាបត្យកម្មជាច្រើន ទុកជាកេរដំណែល ដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយដូចជា រួមចំលាក់ បដិមាក្បួរ ក្បច់រចនា តាមប្រាសាទនានាដ៏ច្រើនស្អេកស្កះ ។

ឃ. ផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សង្គម ៖ បានជួយកសាងផ្លូវ ថ្នល់ស្ពាន សាលារៀន មន្ទីរពេទ្យ ស្រះ អណ្តូង ។

ង. ផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ៖ អោយកូនខ្មែរ ចេះគោរពស្រលាញ់គ្នាយោគយល់គ្នា មិនកេងប្រវ័ព្ចាបំពានលើគ្នា ដោយអំនាចរឺដោយកំលាំងណាមួយ ។

៣. ការសិក្សាវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរ គឺជាការបន្តុះនូវ គំនិត ឧត្តមគតិ និងអត្តិសញ្ញាណជាតិខ្មែរអោយដល់កូនខ្មែរយើងបានស្គាល់ពី ប្រភពលក្ខណៈនិងតំលៃវប្បធម៌ដែលជាឌួងព្រលឹងរបស់ជាតិខ្មែរ បានច្បាស់លាស់ ការស្គាល់ការដឹងតំលៃនៃអរិយធម៌ជាតិខ្មែរ បានច្បាស់លាស់ ធ្វើអោយកូន ខ្មែរយើងមានមោទនភាព ចំពោះជាតិខ្មែរពោល គឺអត្តសញ្ញាណជាតិនិងឧត្តមភាព ជាតិរបស់កូនខ្មែរយើង ។

៤. ឧត្តមគតិជាតិនិង អត្តសញ្ញាណជាតិ ៖

• ឧត្តមគតិ ៖ គឺជាទឹកចិត្តដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ ដ៏ល្អប្រពៃដែលផុសចេញពីបេះដូងរបស់ម្នាក់ៗ ។
• អត្តសញ្ញាណជាតិ ៖ សំដៅទៅលើអ្វីៗដែលមានលក្ខណៈសំគាល់លក្ខណៈជារបស់ជាតិខ្មែរដូចជា (ឈ្មោះ មនុស្សទីកន្លែង ទឹកដី ភាសាខ្មែរ “គ្មានលើកជាក់លាក់ សំលេង មានផ្នត់ដើម ផ្នត់ជែក” ដើមត្នោត ទន្លេសាប ទឹក សាប ទឹកប្រៃ រែ “ក្នុងតំបន់ប៉ៃលិន” សិល្បៈ ភ្លេងពិណពាទ្យ ភ្លេងមហារី ភ្លេងខ្មែរ របាំបុរាណ ប្រពៃណី ប្រជាប្រិយ “ចោលឈូង បោះអង្គុញ ទាញព្រ័ត” ។

៤. តាមរយៈពាក្យឧត្តមគតិជាតិ និងអត្តសញ្ញាណជាតិនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំង អោយយើងស្គាល់អំពីសារៈសំខាន់នៃអត្តសញ្ញាណជាតិដូចជា ៖

• ស្គាល់ពីតំលៃនៃអរិយធម៌ជាតិ
• យល់ដឹងស៊ីជំរៅ និងចេះថែរក្សា ការពារ ព្រលឹងជាតិអោយបានគង់វង្ស
• ស្គាល់ពីអត្តចរិតពិតរបស់ជាតិ
• មានជំហរ ស្រលាញ់ពេញចិត្តនិងមានឧត្តមគតិ ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ចំពោះជាតិ
• ចេះថែរក្សា ការពារ អត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ
• មានវិធានការទប់ស្កាត់នូវ អ្វីដែលអសកម្ម មិនល្អចំពោះអត្តសញ្ញាណជាតិ ។

៥. មានកាយសម្បទា ៖ មានសុខភាពល្អ មានអវៈយវៈ គ្រប់គ្រាន់មានភាពរហ័ស រហូន ឈ្លាសវៃរឹងមាំ ។

• បញ្ញាសម្បទា ៖ មានចំនេះដឹងទូលំទូលាយ បច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តទំនើប ។
• មានចំណេះធ្វើ ៖ (បំនិន) ល្អត្រឹមត្រូវ ប្រកបដោយបទពិសោធខ្ពស់ស្វ័យសិក្សា ស្រាវជ្រាវ ជាប់ជានិច្ច និងមានឥរិយាបថល្អត្រឹមត្រូវសីលសម្បទា ៖ មានសីលធម៌រស់នៅល្អ មានគុណធម៌ល្អ ។
• ចេះរួមរស់នៅក្នុងសន្តិភាព និងចុះសំរុងគ្នា
• គោរពសិទ្ធិមនុស្សឹ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ
• មានសិកាជាតិសាមគ្គី ឯកភាព និងគតិយុត្តិធម៌សរុបមកលក្ខណៈសម្បត្តិទាំងអស់ខាងលើនេះជាមធ្យោបាយើដ៏ល្អដើម្បីកសាង យុត្តិជនល្អ ឆ្ពោះទៅរកកសាងសង្គមជាតិល្អ ។