វប្បធម៌ជាអ្វី ? មែកធាងរបស់វប្បធម៌មានអ្វីខ្លះ ? សង្គមធម៌ជាអ្វី ? មែកធាងនៃសង្គមធម៌មានអ្វីខ្លះ ?

វប្បធម៌ ក្លាយមកពីពាក្យ ៖

• វប្ប = ការសាបព្រោះ ការបណ្តុះពូជ ការបង្កបង្កើត
• ធម៌ = ធាតុ វិធី ធម៌ភាព សភាវៈទ្រទ្រង់...។
• វប្បធម៌ = ធម៌ទាំងឡាយណាដែលទ្រទ្រង់នូវការសាបព្រោះបណ្តុះពូជអោយលេចជាលទ្ធផលផ្លែផ្កា ។
• តាមន័យវចនានុក្រមខ្មែរ ៖ វប្បធម៌ សំគាល់នូវការផ្សាំ ការបណ្តុះចំនេះវិជ្ជា និងប្រាជ្ញាស្មារតីអោយបានចំរើនលូតលាស់ ដោយវិទ្យាសាស្រ្តរឺដោយសិល្បៈផ្សេងៗ ។

មែកធាងរបស់វប្បធម៌មាន ៖

ក. ចំនេះចេះដឹងមាន ៖

• ជំនឿ
• សាសនា
• វិជ្ជា វិទ្យាស្យង់ ។

ខ. កំណត់ផ្សាយមាន ៖

• ភាសា អក្សរ សញ្ញា
• អក្សរសាស្រ្ត អក្សរសិល្ប៍
• សិល្បៈ ពត៌មាន (វិទ្យុ ទូរទស្សន៍..) ។

គ. អនុវត្តន៍មាន ៖

• ទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណី
• ការសិក្សា ការអប់រំ (ប្រដៅ ទូន្មាន)
• កីឡា ល្បែងកំសាន្ត ច្បាប់ ។

+ សង្គមធម៌ក្លាយមកពីពាក្យ ៖

• សង្គម = ការជួបជុំគ្នា , ការប្រជុំគ្នា , ការរាប់រកគ្នា ។
• ធម៌ = សភាវៈដែលទ្រទ្រង់សត្វលោក ។
• សង្គមធម៌ = គឺធម៌ទាំងឡាយណាដែលជាធាតុ វិធីសំរាប់រៀបចំសង្គមកមនុស្សអោយមានសភាពរីកចំរើនលូតលាស់ បានសេចក្តីថា រៀបចំសង្គមមនុស្សអោយរស់នៅបានស្រួល ប្រកបដោយគ្រឿងសំភារៈគ្រប់គ្រាន់ និងមានលក្ខណៈប្រសើរថែមទៀត ។

មែកធាងនៃសង្គមធម៌មាន ៖

ក. គ្រឿងសង្គមមាន ៖

• ប្រដាប់រស់នៅ (លំនៅ ចំនីអាហារ សំលៀកបំពាក់)
• ប្រដាប់តិចនិច (ម៉ាស៊ីន សំនង់ បង្កើតផល ធ្វើដំនើរ..)
• មុខរបរ (វិជ្ជាជីវៈ) ។

ខ. របបសង្គមមាន ៖

• សេដ្ឋកិច្ច (កសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម)
• សេដ្ឋកិច្ច (សន្តិសុខ សុខភាព ការងារ)
• នយោបាយក្នុងប្រទេស (របៀប របប ច្បាប់គ្រប់គ្រង ច្បាប់រដ្ឋ)
• នយោបាយក្រៅប្រទេស (ទំនាក់ទំនងទូត សង្រ្គាម) ។

គ. ទំរង់សង្គមមាន ៖

• ស្នូលសង្គម (គ្រួសារ)
• វណ្ណៈសង្គមក (វណ្ណៈជាតិកំណើត វណ្ណៈការងារ វណ្ណៈចំនេះវិជ្ជា)
• អង្គការសង្គម (ស្ថាប័នផ្សេងៗ ៖ ស្ថាប័ននយោបាយស្ថាប័នវប្បធម៌ ...) ។