វិញ្ញាសាវប្បធម៌ទូទៅពហុជ្រើសរើសពិសេសសម្រាប់ត្រៀមប្រលងគរុកោសល្យ (វិញ្ញាសាទី២៤)

សំណួរ

១. ដូចម្តេចដែលហៅថាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ?

២. តើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានកំណើតនៅថ្ងៃខែឆ្នាំណា ?

៣. តើការសិក្សាវប្បធម៌ទូទៅមានគោលបំណងអ្វីខ្លះ ? ចូររៀបរាប់ ។

៤. តើវប្បធម៌មានប្រភពកំណើតមកពីណា ? មានពីត្រឹមណាមក ?

៥. ហេតុអ្វីបានជាគេនិយាយថា វប្បធម៌អរិយធម៌ មិននិយាយថាសង្គមធម៌ អរិយធម៌ឡើយ ?

ចម្លើយ

១. លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យគឺជាទំរង់នៃការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ដោយប្រជាពលរដ្ឋមានន័យថាអ្វីៗដែលរដ្ឋាភិបាលធ្វើត្រូវស្របតាមច្បាប់ផង និងស្របតាមឆន្ទៈរាស្រ្ត ។

២. លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានកំណើតនៅថ្ងៃទី០១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៧ ។

៣. ការសិក្សាវប្បធម៌ទូទៅមានគោលបំណង ៖

ក.ចំណេះដឹង

• បណ្តុះបណ្តាលមនោសញ្ចេនា ថែរក្សាការពារនូវអ្វីដែលជារបស់ជាតិមានដូច ជាជំនឿទំនៀមទំលាប់សកម្មភាពរបស់រដ្ឋ ប្រកបគ្របការងារមរតកវប្បធម៌ជាតិ ពិសេសគឺវប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរ ដែលបុព្វបុរសបានបន្សល់ទុកអោយ ។
• ស្គាល់ច្បាប់នូវប្រភពលក្ខណៈរបស់វប្បធម៌ដែលស្តែងឡើងតាមរយៈ ឥរិយាបថ ដេក ដើរ ឈរ អង្គុយ និយាយស្តី ជំនឿសាសនាសិល្បៈរបស់ជាតិ ។

ខ. ចំណេះធ្វើ

• ចេះប្រឌិត នូវអ្វីដែលមិនមែនជារបស់ជាតិអោយទៅជារបស់ជាតិខ្លួន ។
• ផ្សារភ្ជាប់ចំណេះដឹងទូទៅស្តីពីវប្បធម៌របស់ជាតិ អន្តរជាតិភ្ជាប់ទៅនឹងមុខ វិជ្ជាផ្សេងៗដទៃទៀត ដើម្បីបើកទូលាយចំណេះដឹងទូទៅ ។
• លើកកំពស់ នៃការប្រើប្រាស់ និងផ្សព្វផ្សាយ ហើយថែរក្សាការពានូវអ្វីៗ ដែលជារបស់ជាតិ ។

គ. ឥរិយាបថ បំនិន

• ស្គាល់កាតព្វកិច្ច និងស្វ័យអប់រំខ្លួន អោយខ្លាយជាពលរដ្ឋល្អមានមនសិការ ជាតិ និងមនសិកាក្នុងមុខវិជ្ជាជីវៈ អនុវត្តទៅតាមសមាជីវ្ហោ ។
• ស្គាល់ព្រំដែននៃសិទ្ធិនិងច្បាប់ ករណីយកិច្ច និងការទទួលខុសត្រូវដើម្បីចៀសវាងការរំលោភសិទ្ធិ ។
• មានសាមគ្គីភាពល្អ ស្រលាញ់ យុត្តិធម៌ ស្រលាញ់មនុស្សជាតិទូទៅ ។
• ទំនាក់ទំនងល្អជាមួយជាតិ អន្តរជាតិមិនប្រកាន់ ពូជសាសន៍ពណ៌សំបុរ ជំនឿសាសនា ។
• ចេះថែរក្សាការពារបរិស្ថាន ។

ឃ. ចំណេះចេះរស់នៅក្នុងសង្គម

• ចេះរស់នៅសង្គមជាមួយគ្នា គោរពសិទ្ធិគ្នា ដើម្បីរក្សាបាននូវវប្បធម៌ សន្តិភាព ។
• ចេះរស់នៅប្រកបដោយ ចរិយាធម៌ គុណធម៌ ដើម្បីរស់នៅក្នុងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ ។

៤. វប្បធម៌មានប្រភពកំណើតកើតចេញពីពលកម្មផ្នែកខួរក្បាលនិងរូបរាង កាយរបស់មនុស្ស ។ មានពីពេលមនុស្សកើតមក ។

៥. ព្រោះវប្បធម៌លើមនុស្សម្នាក់ៗ ដែលធ្វើសកម្មភាពនិយាយស្តីដេក ដើរ ឈរ អង្គុយ គេអាចវាយតម្លៃបានភ្លាមៗ ទៅលើអ្នកនោះថាមានកំរិត វប្បធម៌ទាប់រឺអ្នកនោះមានកំរិតវប្បធម៌ខ្ពស់ ។ ចំណែកសង្គមវិញ គេពុំសូវ និយាយជាប់ និងពាក្យអរិយធម៌ទេព្រោះពាក្យថាសង្គមធម៌ស្ថិតនៅជាប់ជានិច្ច ជាមួយសង្គម មនុស្សហើយសង្គមធម៌ក៏មិនមែននិយាយពីមនុស្ស​ម្នាក់ដែរ គេស្គាល់សង្គមធម៌នៃប្រជាជន នីមួយៗ ក្នុងសង្គមមួយលុះត្រាតែបានឆ្លងកាត់ ការស្រាវជ្រាវ លើឯកសារនានា និងបានត្រួតពិនិត្យទៅ លើឯកសារផ្សេងៗតាមក្រសួងមន្ទីរស្ថាប័ននានាក្រុមហ៊ិនផ្សេងៗ អង្គការផ្សេងៗ ទើបអាចវាយតំលៃថាសង្គមធម៌សង្គមនេះអន់ថយ រឺសង្គមនោះជឿនលឿន ។