ប្រឡងជ្រើសរើសសិស្សពូកែរាជធានី

ចង់ប្តូរការងារ ឬ កំពុងស្វែងរកការងារ ផ្វើសារឥឡូវនេះ

ប្រឡងជ្រើសរើសសិស្សពូកែរាជធានី

១.តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលធ្វើឱ្យអរិយធម៌ជាតិនីមួយៗរីកចំរើននោះ?

២.តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលធ្វើឱ្យអរិយធម៌ខ្មែរនាសម័យអង្គរមានការរីកចម្រើនរុងរឿងនោះ?

៣.តើវប្បធម៌ខ្មែរ ដែលជាមត៌កពីមុនរហូតដល់បច្ចុប្បន្នមានអ្វីខ្លះ?

៤.តើខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលរប្បធម៌ពីប្រទេសណាខ្លះ? ទៅលើអ្វី? ចូររៀបរាប់បញ្ជាក់និងលើកយកឧទាហរណ៍ផង។

៥.តើរបបមាតាធិបតេយ្យបានជះឥទ្ធិពលដូចម្តេចខ្លះដល់វិស័យផ្សេងៗនៃសង្គមខ្មែររហូតបច្ចុប្បន្ន? ចូរលើកឧទាហរណ៍ ជាក់ស្តែងមកបញ្ជាក់។

ចម្លើយ

១.កត្តាដែលធ្វើឱ្យអរិយធម៌ជាតិនិមួយៗរីកចម្រើនមានដូចតទៅ

កត្តាមនុស្ស៖ (រដ្ធ និងមហាជន) មានទំនុកចិត្ត ស្មោះត្រង់ សាមគ្គីភាព ឯកភាពគ្នា ក្នុងទិសដៅមនោគមវិជ្ជា មួយពិតប្រាកដ។
កត្តាធម្មជាតិ៖ ភូមិសាស្ត្រប្រទេសជាអំណោយផលដល់ការរីកចម្រើន វប្បធម៌ អរិយធម៌(ទឹកដី ធាតុអាកាស ព្រំដែនប្រទេសល្អ គ្មានការជ្រៀតជ្រែក)
កត្តាសម្ភារ៖

១.មានសម្ភារបរិបូរណ៌ស្របទៅតាមការលូតលាស់នៃចំណេះវិជ្ជា

២.ការស្រាវជ្រាវថ្មីៗរបស់មនុស្សស្របទៅតាមវិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកវិទ្យាក្នុងពិភពលោក

កត្តាសង្គម៖

១.នយោបាយ គឺជាទស្សនៈជាតិតែមួយ មិនបែងចែក។ ការដឹកនាំរបស់រដ្ធ គឺអាស្រ័យដោយយកច្បាប់ ជាមូលដ្ធានគ្រឺះ។

២.សេដ្ធកិច្ច គឺជាការលូតលាស់ខាងឧស្សាហកម្ម កសិកម្ម ពាណិជ្ជកម្មនិងវិស័យនានា និងមានសម្ភារ ផលិតទាន់សម័យនិយម

៣.សង្គមកិច្ច មានការគ្រប់គ្រងស្របទៅនឹងប្រយោជន៍(ជាតិ) មានទីក្រុងទំនើប មានផ្លូវគមនាគមន៍ ទាំងផ្លូវគោក ផ្លូវទឹក ផ្លូវអាកាសខ្វាត់ខ្វែង ស្អាតល្អ។ មានសាលារៀន មន្ទីរពេទ្យ រត្តអារាម អគារ ពាណិជ្ជកម្ម និងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រជាដើម សំបូរបែប។

ដូចនេះ កត្តាចំបងដែលនាំឱ្យអរិយធម៌ជាតិនីមួយៗរីកចំរើនគឺកត្តាមនុស្ស ព្រោះមនុស្សជាអ្នកកសាងអរិយធម៌ជាតិខ្លួន ឱ្យរីកចំរើនរុងរឿង។ បើទ្រឹស្តីល្អ មនុស្សអនុវត្តមិនល្អ នោះអរិយធម៌នឹងធ្លាក់ចុះខ្សោយ។

២.កត្តាដែលធ្វើឱ្យអរិយធម៌ខ្មែរនាសម័យអង្គររីកចំរើនគឺ

ក.កត្តាមនុស្ស

អ្នកដឹកនាំគេក៏ដូចជាអ្នកដែលត្រូវគេដឹកនាំមានសាមគ្គីភាព ឯកភាពលើទស្សនៈតែមួយគឺជាតិនិយម
មានប្រជាធិបតេយ្យក្នុងការដឹកនាំគ្រប់គ្រង
មានគំនិតច្ងៃប្រឌិតខ្ពស់
មានជំនឿជាក់លើអ្នកដឹកនាំ “គោរពលទ្ធិទេវរាជឬលទ្ធិពុទ្ធរាជ”

ឧ.ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ចាក់គ្រឹះនយោបាយ សាសនាធ្វើឱ្យស្តេចក្រោយៗមកទៀតបន្តការដឹកនាំទៅរកការរីចំរើន កសាងសេដ្ធកិច្ចផ្អែកលើនយោបាយទឹក។

ខ.កត្តាភូមិសាស្ត្រ

ដីមានជីជាតិល្អ សំបូរទៅដោយសម្បត្តិធម្មជាតិទាំងលើដី ក្នុងដី ក្នុងទឹក
មានអាកាសធាតុអំណោយផលល្អ (តំបន់ត្រូពិច ក្តៅហើយសើម)

គ.កត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ

មិនទានមានសំពាធ ធ្ងន់ធ្ងរពីក្រៅ(គ្មានការជ្រៀតជ្រែក)
ជាចក្រភពមួយល្បីល្បាញ

ឃ.កត្តាប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់ល្អ

ជនជាតិខ្មែរមានគំនិតស្មារតី តស៊ូ ព្យាយាម ឧស្សាហ៍...
មានគំនិតច្នៃប្រឌិតខ្ពស់បំផុត

ដូចនេះសម័យអង្គររុងរឿងនិងរីកចំរើនដោយសារកត្តាមនុស្សជាចំបងព្រោះមនុស្សខ្មែរសម័យនោះជាមនុស្សខ្លាំង ពូកែ មានសមត្ថភាពប្រកបដោយវិចារណញ្ញាណ ឈ្លាសវៃ ប៉ិនប្រសប់ និងចេះសាមគ្គីគ្នាទៅលើអ្នកដឹកនាំ។

៣.វប្បធម៌ខ្មែរដែលជាមរតកពីមុនមកមាន

ការប្រកាន់របបមាតាធិបតេយ្យ៖ ដោយគោរពស្ត្រីជាធំក្នុងគ្រួសារ និងសង្គម
មានជំនឿលើលោកតាម្ចាស់ស្រុក ជំនឿលើព្រលឹងដូនតា និងបុព្វការីជន
មានភាសា (មានអន្តរបទ ឬផ្នត់គំនិត)
មានទំនៀមទំលាប់ (ប្រពៃណី សិល្បៈ)

៤.ខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលវប្បធម៌បរទេស

ក.ឥទ្ធិពលឥណ្ឌា (ស.វទី១)

ទស្សនៈរាជាធិបតេយ្យ
សាសនា មានព្រះពុទ្ធសាសនា និងព្រហ្មញ្ញសាសនា
សិល្បៈរូបបដិមាកាច់ចង្កេះ
ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ ក្បូនច្បាប់

ខ.ឥទ្ធិពលចិន (ស.វទី៣)

ជំនួញ ការជួញដូរ
សិល្បៈល្ខោន
ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់

គ.ឥទ្ធិពលចាម-ជ្វា (ស.វទិ៥)

ស្ថាបត្យកម្ម (ប្រាសាទភ្នំ) និងក្បាច់លំអ (រាហ៊ូ)

ឃ.ឥទ្ធិពលសៀម-យួន (ស.វទី១៣)

តាមរយៈពាក្យពេចន៍ ឧ.សៀម៖ កន ប្រែថា មិត្ត។ កុន ប្រែថាល្ខោន។
តាមរយៈពាក្យពេច៍ ឧ.ដរ ប្រែថាកំពង់ចម្លង។ ឌឿដង ប្រែដា ផ្លែផ្កា។

ង.ឥទ្ធិពលអឺរ៉ុប (ស.វទី១៦)

វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកទេស
ទំនៀមទម្លាប់ ចាប់ដៃ ឱបថើបគ្នា ងក់ក្បាល
កិច្ចការរដ្ធបាល
ភាសានិយាយ សរសេរ ឧ.ស៊ីក្លូ ម៉ែត្រ កាប៉ូរាល់។

៥.ដោយសង្គមខ្មែរបានចាត់ទុកស្ត្រីភេទជាធំនៅក្នុងសង្គមនិងក្នុងគ្រួសារតាំងពីបុរាណកាលមកនោះ របបមាតាធិបតេយ្យ បានចាក់ឫសយ៉ាងរឹងមាំនិងជះឥទ្ធិពលលើវិស័យផ្សេងៗ នៃសង្គមខ្មែររហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ដូចជា៖

ក.វិស័យគ្រួសារ

បុរសត្រូវចូលស្តីដណ្តឹងនារី
ត្រូវរៀបការនៅផ្ទះខាងស្រី ហើយបំរើផ្ទះខាងស្រី

ខ.វិស័យសង្គម

រាប់រកខ្សែស្រឡាយខាងម្តាយ
ច្រើនដាក់ឈ្មោះស្ត្រីមុខបុរស។ ឧ.ម្តាយឪពុក ជីដូនជីតា។
ឈ្មោះភូមិកំណើត ប្រទេសជាតិ សុទ្ធតែរបស់ស្ត្រី។ ឧ.មាតុភូមិ មាតុប្រទេស ភូមិប្រទេសខាងម្តាយ។

គ.វិស័យរដ្ធបាល