វិញ្ញាសាសិស្សពូកែ ផ្នែកអក្សរសាស្ត្រ គណិតវិទ្យា និងរូបវិទ្យា (វប្បធម៌ទូទៅ)
សម័យប្រឡង ១៧ កម្ភៈ ២០១២
១.ចូរនិយាយអំពីអត្ថប្រយោជន៍នៃសំបុត្រកំណើត? សំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍? សំបុត្រមរណភាព?
២.ក.ច្បាប់ជាអ្វី? ខ.តើច្បាប់និងសិទ្ធិមនុស្សខុសគ្នាដូចម្តេច? ចូរផ្តល់អំណះអំណាង។
៣.បច្ចុប្បន្នយើងសង្គេតឃើញថា “សីលធម៌របស់យុវវ័យមានការថយចុះយ៉ាងខ្លាំង”។ តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលនាំ ឱ្យមានការចុះថយបែបនេះ?
៤.ដើម្បីជ្រើសរើសដៃគូបន្តពូជសម្រាប់អនាគតដែលប្រកដដោយសុភមង្គល តើគេត្រូវគោរព តាមលក្ខខណ្ឌដូចម្តេចខ្លះ?
៥.ចូរនិយាយអំពីការអនុវត្តគោលការនយោបាយភូមិ ឃុំមានសុវត្តិភាពរបស់រាជរដ្ធាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន។ តើពលរដ្ធត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីធ្វើឱ្យភូមិឃុំមានសុវត្ថិភាព?
៦.តើវប្បធម៌ខ្មែរដែលជាមរតកពីមុនមករហូតដល់បច្ចុប្បន្នមានអ្វីខ្លះ? តើខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលវប្បធម៌បរទេសណាខ្លះ? ចូររៀបរាប់និងលើឧទាហរណ៍បញ្ជាក់ផង។
ចម្លើយ
១.ក.អត្ថប្រយោជន៍នៃសំបុត្រកំណើត
- សិទ្ធិទទួលការអប់រំ
- សិទ្ធិថែទាំសុខភាព
- សិទ្ធិទទួលបានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ
- សិទ្ធិទទួលបានលិខិតឆ្លងដែន
- សិទ្ធិទទួលបានសៀវភៅគ្រួសារ
- សិទ្ធិទទួលបានសៀភៅស្នាក់នៅ
- សិទ្ធិទទួលបានវិញ្ញាបនប័ត្រសម្គាល់អចលនវត្ថុ
ដូចនេះមាតាបិតាឬអាណាព្យបាលត្រូវចុះសំបុត្រកំណើតឱ្យកូននៅឃុំសង្កាត់កុំឱ្យហួសរយៈពេល ៣០ថ្ងៃក្រោយពេលកើត។
ខ.អត្ថប្រយោជន៍នៃសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍
- ការចុះឈ្មោះអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅឃុំសង្កាត់គឺ ទទួលបានសិទ្ធិ ករណីកិច្ចនិងផលប្រយោជន៍ជាប្តីប្រពន្ធនិងកូន ស្របច្បាប់
- សិទ្ធិទទួលបានកេរមរតកស្របច្បាប់
- សិទ្ធិទទួលបាននូវឯកព័ន្ធភាពជាប្តីប្រពន្ធស្របច្បាប់
- កូនមានខាន់ស្លា(កូនស្របច្បាប់)
- គ្មានអំពើហិស្សាចំពោះកូន
- ជួយការពារទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ប្តីប្រពន្ធរួមគ្នា
- សិទ្ធិរបស់កូនក្នុងការទទួលបានអាហារកិច្ច
- ការជួយឧបត្ថម្តនិងបណ្តុះបណ្តលកូន
គ.អត្ថប្រយោជន៍នៃសំបុត្រមរណភាព
- ជម្ងឺស្លាប់តាមរោគវិនិច្ឆ័យ
- អាចដឹងពីចំនួនប្រជាជនក្នុងប្រទេសនិងអាយុជាមធ្យមនៃមរណភាពបុរសនិងស្ត្រី
- អាចរៀបការថ្មីបាន(ស្របច្បាប់)
- អាចដឹងពីមូលហេតុនៃមរណភាព
- ទទួលបានកេមរតកស្របច្បាប់
ដូចនេះសំបុត្រមរណភាពនេះអាចធ្វើបានរយៈពេល១៥ថ្ងៃបន្ទាប់ពីមរណភាព។
២.ក.ច្បាប់ជាបញ្ញតិ្ដដែលកំណត់ដោយរដ្ធ ដែលមានភាពទៀងទាត់ត្រឹមត្រូវសម្រាប់ឱ្យពលរដ្ធក្នុងសង្គម នីមួយៗត្រូវតែ គោរពតាម។ ច្បាប់សង្គមនីមួយៗអាចមានភាពផ្សេងគ្នាតាមភាពជាក់ស្តែងនៃប្រទេសនោះ។ លោក ឡឹបនិច យល់ថា ច្បាប់ គឺជាសីលអំណាច ឬតាមន័យទូទៅ ច្បាប់ គឺជាអ្វីដែលហាមនិងការពារមនុស្ស។
ច្បាប់
- កើតឡើងដោយសារមនុស្សជាអ្នកបង្កើត
- ជនណាម្នាក់ប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងច្បាប់អ្នកនោះត្រូវមានទោស
- មនុស្សគ្រប់ជាតិសាសន៍ត្រូវគោរពច្បាប់សង្គម
- ដើម្បីឱអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របទៅតាមផ្លូវច្បាប់ គឺគូស្វាមីភរិយាត្រូវនាំគ្នាទៅចុះអត្រានុកូលដ្ធាន។ ឧ. លោក អ្នកមិនអាចនេសាទនៅរដូវត្រីពង។
សិទ្ធិមនុស្ស
- មនុស្សគ្រប់រូបចាស់ឬក្មេង ធំឬតូច ប្រុសឬស្រី គឺមានសិទ្ធិតាំងពីកំណើតមកម្លេះ
- ជនណាប្រើសិទ្ធិរបស់ខ្លួនរំលោភលើសិទ្ធិអ្នកដទៃត្រូវផ្តន្ធាទោសតាមច្បាប់ ទុកថារំលោភសិទ្ធិរំលោភច្បាប់
- មនុស្សគ្រប់រូបសិទ្ធិជ្រើសរើសមុខរបរសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត
- សិទ្ធិជ្រើសរើសគូស្រករ។
ឧ.លោក អ្នកមានសិទ្ធនេសាទត្រីដោយស្របច្បាប់។
ដូចនេះ ប្រជាពលរដ្ធគ្រប់រូបដើម្បីចៀសវាងពីកំហុសឆ្គងគួរតែយល់ដឹងពីសិទ្ធិនិងច្បាប់។
៣.កត្តាដែលនាំឱ្យមានការថយចុះនៃសីលធម៌របស់យុវវ័យ គឺ
ក.កត្តាផ្ទាល់ខ្លួន
- ចូលចិត្តសប្បាយភ្លើតភ្លើនឆើតឆាយ សម្ភារទំនើប
- ចូលចិត្តភាពអំណូតខុសទំនងដើម្បីឱ្យយុវវ័យដទៃកោតសរសើរខ្លួន
- ខ្វះការយល់ដឹងអំពីគុណសម្បតិ្តនិងគុណវិបត្តិ
ខ.កត្តាគ្រួសារ
- ស្រលាញ់កូនចិញ្ចើចកូនហួសហេតុ
- ម្តាយឪពុកបងប្អូនខ្វះការអប់រំបន្ថែមនិងធ្វើការតាមដាន
- ការអប់រំរបស់ម្តាយឪពុកឬអាណាព្យាបាលពុំសូវមានប្រសិទ្ធភាព
គ.កត្តាសហគមន៍
- កន្លែងអនាធិបតេយ្យគ្មានការគ្រប់គ្រងត្រឹមត្រូវម៉ត់ចត់
- មានល្បែងស៊ីសងស្រីស្រាគ្រប់ប្រភេទ
- ខ្វះយន្តការទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព
ឃ.កត្តាសាលរៀន
- ការអប់រំមិនដិតដល់ គ្រូគ្មានជំនាញត្រឹមត្រូវ ខ្លះបទពិសោធន៍សីលធម៌
- រដ្ធាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ដល់ប្រព័ន្ធអប់រំមុនគេ
- បន្ថែមយន្តការបន្តទៅទៀត
- បណ្តាលមកពីអំពើពុករលួយតាមគ្រប់រូបភាព
- ការរត់ប្រណាំងតាមសេដ្ធកិច្ចសង្គមធ្វើឱ្យបាត់សីលធម៌
- ការមិនសូវឱ្យតម្លៃលើបញ្ញាវ័ន្តរបស់សង្គមខ្មែរ និងខ្វះទំនួលខុសត្រូវរបស់សង្គមគ្មានវិធានការទប់ស្កាត់និងផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានប្រសើរ។
៤.ដើម្បីជ្រើសរើសដៃគូបន្តពូជសម្រាប់អនាគតដែលប្រកដដោយសុភមង្គលពួកគេត្រូវគោរពតាមលក្ខខណ្ឌខាងក្រោម
ក.លក្ខខណ្ឌសំភារៈ
- បុរសស្រ្តីត្រូវមានសុខភាពល្អ ត្រូវពិនិត្តសុខភាព(ឈាម) ជាមុនសិនមុនពេលរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍
- ត្រូវមានចំណេះវិជ្ជា មានសមត្ថភាពក្នុងការប្រកបការងារចិញ្ចឹមគ្រួសារ
- ត្រូវមានធនធានដើម្បីផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ
ខ.លក្ខខណ្ឌវេទនា
- ត្រូវមានសញ្ចេតនាចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក
- ចៀសវាងអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយបង្ខំចិត្តដែលនាំមកនូវការលែងលះគ្នានាពេលក្រោយ។
គ.លក្ខខណ្ឌសង្គម
- ត្រូវរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍តាមទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណីសាសនាតាមការនិយមរបស់គ្រួសារទាំងសងខាង។
- ត្រូវចុះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍
ឃ.លក្ខខណ្ឌសីលធម៌វិជ្ជាឬសីលលក្ខខណ្ឌ
- ត្រូវមានចិត្តស្មោះត្រង់នឹងគ្នា(ស្មោះមួយនិងមួយមិនព្រួយឆ្លងអេដស៍)
- ត្រូវគោរពសិទ្ធិបន្តពូជ សិទ្ធិសំរេចចិត្ត យោគយល់គ្នា
- ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ថែរក្សាសុខភាពគ្នាទៅវិញទៅមក
- មិនប្រើអំពើហិស្សាដាក់គ្នា
៥.ក.ការអនុវត្តគោលនយោបាយភូមិឃុំសង្កាត់មានសុវត្ថភាពរបស់រាជរដ្ធាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នគឺ
- គ្មានអំពើចោរកម្ម លួច ប្លន់ ឆក់
- គ្មានក្មេងទំនើងគ្រប់ប្រភេទ
- គ្មានល្បែងស៊ីសងគ្រប់ប្រភេទគ្មានអំពើហិស្សានិងគ្មានបទល្មើសគ្រប់ប្រភេទ
- គ្មានការជួញដូរកុមារ ពេស្យាចារ និងគ្មានការជួញដូរមនុស្ស
- គ្មានការជួញដូរគ្រឿងញៀន ចែកចាយនិងផលិត
ខ.ដើម្បីធ្វើឱ្យភូមិឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថភាពពលរដ្ធម្នាក់ៗ
- ត្រូវរាយការណ៍ពីកន្លែងលាក់ខ្លួនរបស់ជនខិលខូច ឧ.ឧក្រិដ្ធជន
- ត្រូវហ៊ាននិយាយការពិតពីអ្វីដែលកើតមានឡើងភូមិរបស់ខ្លួន
- ត្រូវទូរស័ព្ទឱ្យកម្លាំងសមត្ថកិច្ចបានដឹងពីកន្លែងលាក់និងលក់គ្រឿងញៀន
- ត្រូវសហការជាមួយអាជ្ញាធមរដែនដីនិងប្រជាពលរដ្ធឱ្យបានល្អ
- ត្រូវគោរពច្បាប់ប្រទេសខ្លួនឱ្យបានត្រឹមត្រូវ
- ត្រូវមានភ្នាក់ងារជាអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងការត្រួតពិនិត្យជាប្រចាំថ្ងៃ
ដូចនេះដើម្បីឱ្យមានឃុំ-សង្កាត់មានសុវត្ថិភាពប្រជាពលរដ្ធម្នាក់ៗត្រូវរូមគ្នាលប់បំផុតសកម្មភាពដូចជា
- លួចឆក់ ប្លន់ គ្រប់ប្រភេទ
- ការផលិតជួញដូរមនុស្សនិងអំពើអានាចារគ្រប់ប្រភេទ
- ក្មេងទំនើងនិងអំពើហិស្សា
- ការលេងល្បែងគ្រប់ប្រភេទ ការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ និងបទល្មើសគ្រប់ប្រភេទ
៦.ក.វប្បធម៌ខ្មែរដែលជាមរតកពីមុនរហូតដល់បច្ចុប្បន្នមាន៖
- របបមាតាធិបតេយ្យ
- ជំនឿតាមម្ចាស់ស្រុក ព្រលឹងដូនតា មេបា បុព្វការីជន
- មានភាព(មានអត្តរបទ ឬផ្នត់ជែក)
ខ.ខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលវប្បធម៌បរទេសមាន៖
ប្រទេសឥណ្ឌាសតវត្សទី១គ.ស
- ទស្សនៈរាជានិយម
- សាសនា(ព្រាហ្មញ្ញ ពុទ្ធសាសនា)
- ភាសាអក្សរសិល្ប៍
ប្រទេសចិនសតវត្សទី៣
- ជំនូញជួញដូរគ្រប់ប្រភេទ
- ល្បាយជាតិសាសន៍
- សិល្បៈ(ល្ខោន)
- ប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់
ចាម ជ្វាសតវត្សទី៥
- ស្ថាបត្យកម្ម សំណង់ ចំលាក់ផ្សេងៗ
- ក្បាច់ចំលាក់នានាសិប្បកម្ម កាំបិតពូថៅ
សៀម យួន សតវត្សទី ១៣
- ភាសា (បាញ់ហយ បាញ់ស៊ុង បាញ់ឆែវ...)
អឺរ៉ុបសតវត្សទី១៦ នៃគ.ស
- ពាក្យបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្ត្រដូចជា៖ កុំព្យូទ័រ អ៊ីនធឺណែត
- បច្ចេកទេសរដ្ធបាល
- ទំនៀមទំលាប់(ចាប់ដៃ ងក់ក្បាល...)
- ភាសានិយាយ សរសេរ(ម៉ែត្រ រ៉ាឌីដ្យូ)
- របបនយោបាយ
- បច្ចេកទេសរដ្ធបាល...។
