តើអាបត្តិមានន័យដូចម្តេច? តើអាបត្តិមានប៉ុន្មានប្រភេទ? ចូររៀបរាប់។

អាបត្តិមានន័យថា ទោស​ដែល​ភិក្ខុ​ត្រូវ​ព្រោះ​កន្លង ​ឬ​ល្មើស​ពុទ្ធប្បញ្ញត្តិ។ អាបត្តិមានពីរប្រភេទគឺ បារាជិក និងសង្ឃាទិសេស។

• បារាជិកជាឈ្មោះ​អាបត្តិ​ពួក​មួយ​មាន​ទោស​ធ្ងន់​បំផុត សម្រាប់​ភិក្ខុ ​ឬ​ភិក្ខុនី​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា។      ឱ្យតែ​ភិក្ខុ​អង្គណា ត្រូវ​អាបត្តិ​បារាជិក ភិក្ខុ​អង្គ​នោះ​ត្រូវអស់​ភាពជា​អ្នកបួស​តែម្តង ទោះជា​នៅ​គ្របដណ្តប់​ស្បង់​ចីវរ​ក៏ដោយ​។ ក្នុងករណីនេះ មន្ត្រី​សង្ឃ មាន​សិទ្ធិ​ចាប់​ផ្សឹក​ភិក្ខុ​ដែល​ត្រូវ​អាបត្តិ​បារាជិក​បាន​។
• សង្ឃាទិសេសជាឈ្មោះអាបត្តិដែល​ស្រាល​ជាង​អាបត្តិ​បារាជិកសម្រាប់​ភិក្ខុ ​ឬ​ភិក្ខុនី​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា។ ភិក្ខុ ដែល​ត្រូវ​អាបត្តិ​សង្ឃា​ទិ​សេស នៅតែមាន​ឈ្មោះថា​ជា​ភិក្ខុ​ដដែល ហើយ​មិន​ដល់​ថ្នាក់​ត្រូវ​ចាប់​ផ្សឹក​នោះទេ​។ អំពើ​ខុសឆ្គង​១៣​យ៉ាង ដែល​នាំ​ឱ្យ​ភិក្ខុ ត្រូវ​អាបត្តិ​សង្ឃា​ទិ​សេស ដូចជា ប៉ះ​កាយ​ស្ត្រី​ មាន​តម្រេក ហើយ​និយាយ​លួងលោម​ស្ដ្រី​ឱ្យបម្រើ​ខ្លួន​ដោយ​កាម និង​បញ្ចុះបញ្ចូល​ឲ្យ​បុរស​-​ស្ដ្រី​បាន​គ្នា​ជា​ប្ដី​ប្រពន្ធ​ជាដើម​។ ពេល​មានទោស​សង្ឃា​ទិ​សេស ភិក្ខុ ត្រូវធ្វើ​ដូចម្តេច​? ដើម្បី​លុបលាង​ទោសកំហុស​នេះ​បាន ភិក្ខុ​ត្រូវ​ទទួល​ទណ្ឌកម្ម​ដ៏​ធ្ងន់​មួយ ដែល​ហៅថា​ការធ្វើ «​បរិវាសកម្ម​»​។ បរិវាសកម្ម គឺជា​កិច្ច​ក្នុង​ព្រះ​វិន័យ ដែល​តម្រូវ​ឲ្យ​ភិក្ខុ ត្រូវបំពេញ ដើម្បី​រួចផុត​ពី​ទោស​សង្ឃា​ទិ​សេស ហើយ​ក្លាយទៅជា​ភិក្ខុ​ស្អាតស្អំ​ឡើងវិញ​៕

អាបត្តិមានន័យថា ជា​ទោស​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ដោយ​ភិក្ខុ​ដែល​ប្រព្រឹត្ត (ការ​ប្រព្រឹត្ត​ខុស)។ អាបត្តិមាន៧ប្រភេទ គឺ

1. បរាជិក (ប៉ាក់ រា ជិ កាក់) (pārājikas) មាន៤សិក្ខាបទ ឫមាត្រា ជាទោសធ្ងន់បំផុតក្នុងពុទ្ធបញ្ញាតិ្ត រួមមាន ពាក់ព័ន្ធ សេពកាម,លួចទ្រព្យ,សម្លាប់ជីវិត,ក្លែងឫ តាំងខ្លួនព្រះ ឬសមត្ថភាពអភិនិហាផ្សេងៗ (មើលអតីតកាល, អានចិត្ត...)ដើម្បីលាភសក្ការៈ
2. សង្ឃាទិសេស (សង់ ឃា ទិ សេ​ សាក់) (saṃghādisesas) មាន ១៣សិក្ខាបទ ពាក់ព័ន្ធ និង កាមទាំងឡាយ(រួមភេទខ្លួនឯង, រួមភេទជាមួយអ្វីក៏ដោយ...លើកលែងសុបិន្តសើម(wet dream) ) ធ្វើមេអណ្តើក, សាងសង់ទំហំកុដិ...ជាដើម
3. អនិយត (អាក់ និ យ៉ាក តាក់) (aniyatas) មាន ២សិក្ខាបទ
4. ថុល្លច្ច័យ (និស្សគ្គិយ​បាចិត្តិយ) (និ សាក់ គិ យ៉ាក់) (nissaggiyas) មាន ៣០សិក្ខាបទ ពាក់ព័ន្ធការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវវិន័យដ៏តឹងរ៉ឹងទាក់ទងនឹងទ្រព្យសម្បត្តិ រួមទាំងការសន្សំសច្ចៃ ការជួញដូរ (Minimaល lifestyle) ...
5. បាចិត្តិយ (ប៉ា ចេយ៍ តិ យ៉ាក់) (pācittiyas) មាន ៩២សិក្ខាបទ ពាក់ព័ន្ធសេចក្តី​ទៀងត្រង់ ការ​ប្រាស្រ័យ​ទាក់ទង​នឹង​ភិក្ខុនី ទ្រព្យសម្បតិ្ត និង​ការ​ប្រព្រឹត្ត​របៀប​រស់នៅ ការនិយាយកុហក បង្កើតជម្លោះ...
6. បាដិទេសនីយៈ (ប៉ា ដិ ទេស សាក់ និ យ៉ាក់) (pāṭidesanīyas) មាន ៤សិក្ខាបទ ពាក់ព័ន្ធការទទួលចង្ហាន់..
7. សេក្ខិយវត្ត (សេក ខៃយ៍ យ៉ាក់ វ៉ាត់)  (sekhiyas) មាន ៧៥សិក្ខាបទ ពាក់ព័ន្ធគ្រងស្បង់ជីពរ សីលធម៌ទីសាធារណៈ របៀបឆាន់ចង្ហាន់(លិទ្ធស្លាបព្រា...) អាកប្បកិរិយាទេសនា(របៀបវិធីទេសនា)
8. អធិករណសមថ (adhikaranasamathas)

ជាទូទៅឃើញមាន ទុក្កដ ទុព្ភាសិត ថុល្លច្ច័យ បាចិត្តិយ បាដិទេសនីយៈ បារាជិក សង្ឃាទិសេស

ប្រភព: https://en.dhammadana.org/sangha/vinaya/227.htm
 

អាបត្តិជាទោសកើតចេញពីការប្រព្រឹត្តបទល្មើសនឹងសិក្ខាបទរបស់ព្រះពុទ្ធ ហៅថាអាបត្តិមានច្រើនកងគឺ

បារាជិក សង្ឃាទិសេស ថុល្លច្ច័យ (និស្សគ្គិយបាចិត្តិយ) បាចិត្តតិយ ទុក្កដ ទុព្ភាសិត។

១./ បារាជិក ជាឈ្មោះ​នៃអាបត្តិ​ពួក​មួយ

មាន៤សិក្ខាបទ (៤មាត្រា) មាន​ទោស​ធ្ងន់​បំផុត សម្រាប់​ភិក្ខុ​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ទោសដែលតម្រូវឱ្យបុគ្គលអ្នកប្រព្រឹត្តល្មើសត្រូវតែសឹកចាកភេទពីអ្នកបួស ។

២./ សង្ឃាទិសេស ជាឈ្មោះនៃអាបត្តិ ឬកង​នៃអាបត្តិដែល​ស្រាល​ជាង​អាបត្តិ​បារាជិក ​មាន១៣សិក្ខបទ (១៣មាត្រា) ។ ក្រុម​ភិក្ខុនឹង​ប្រជុំ​គ្នា​ដើម្បី​វាយ​តម្លៃ​ភាព​ធ្ងន់​ស្រាល​នៃ​បទ​ល្មើស​ដែល​ភិក្ខុបាន​ធ្វើទាស់​នឹង​វិន័យ​ដើម្បី​ឲ្យ​ភិក្ខុ​នោះ​ទទួល​កំហុស និង កែប្រែ ទើប​សង្ឃ​អាច​ទទួល​ឲ្យ​ចូល​ក្នុង​គណៈ​វិញ (គុករបស់ព្រះសង្ឃមានរយៈកាលកំណត់តាមទោសលាក់បាំងយូរឬឆាប់) ។

៣./ ថុល្លច្ច័យ ជាឈ្មោះនៃអាបត្តិមានកំហុស​ដ៏​ថ្លោស, ទោស​ដ៏​គ្រោតគ្រាត។

៤./ និស្សគ្គីយ៍ ជាឈ្មោះនៃអាបត្តិដែលអ្នកប្រព្រឹត្តខុសហើយត្រូវលះបង់វត្ថុនោះៗសិនទើបជម្រះសីលស្អាតឡើងវិញបាន មាន៣០សិក្ខាបទ(៣០មាត្រា)

៥./ បាចិត្តិយៈ អានថា ប៉ាចិត-តិ យ៉ៈ ជាឈ្មោះ​អាបត្តិ​ពួក​មួយ ជា​ទោស​សម្រាប់​ភិក្ខុ​ឬ​ភិក្ខុនី​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ញ៉ាំងកុសលឱ្យធ្លាក់ចុះ កាលណាប្រព្រឹត្តខុសហើយ កុសលធម៌ដទៃៗ មិនរីកចម្រើនទេ ។​

៦./ បាដិទេសនីយៈ អាបត្តិ​ដែល​ភិក្ខុ (ភិក្ខុនី) គប្បី​សម្តែង​ចេញ​ចំពោះ​ហេតុការណ៍ ឬ​គប្បី​សម្តែង​ដោយ​វិធី​ប្លែក​អំពី​អាបត្តិ​ដទៃ ។

៧./ ទុក្កដ អានថា ទុក-កត់ អំពើ​អាក្រក់,

បាប ជាឈ្មោះ​អាបត្តិ​​ពួក​មួយ ជា​ទោស​សម្រាប់​ភិក្ខុ​ឬ​ភិក្ខុនី​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ។ ឧទាហរណ៍ថា ភិក្ខុ​ទុក​សក់ មិន​កោរ​ឲ្យ​យូរ​ជាង ២ ខែ ឬ ទុក​ឲ្យ​ដុះ​វែង​ជាង ២ ធ្នាប់ ទទឹង​ម្រាម​ដៃ ត្រូវ​អាបត្តិ​ទុក្កដ ឬ ត្រូវ​ទុក្កដាបត្តិ គឺរាប់​តាម​សរសៃ​សក់ ។

៨./ ទុព្ភាសិត អានថា ទុប-ភាសិត សំដី​អាក្រក់, ពាក្យ​គំរោះគំរើយ គឺកុំ​គប្បី​ពោល​នូវ​ទុព្ភាសិត; កុំ​ថា​ឡើយ​ដល់​មនុស្ស សូម្បី​តែ​តិរច្ឆាន​ក៏​រមែង​មិន​គាប់​ចិត្ត​ចំពោះ​ទុព្ភាសិត​ដែរ ។ ឈ្មោះ​អាបត្តិ​ពួក​មួយ ជា​ទោស​សម្រាប់​បព្វជិត​ក្នុង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា គឺអាបត្តិ​ទុព្ភាសិត ឬ ទុព្ភាសិតាបត្តិ ។

អាបត្តិទាំងអស់មានតែ៧កងតែប៉ុណ្ណោះ តែក្នុងទីនេះគឺខ្ញុំរាប់៨ទាំងនិស្សគ្គិយ មួយទៀត! និស្សគ្គិយបាចិត្តិយ គឺខុសប្លែកគ្នាតែបន្ដិចប៉ុណ្ណោះត្រង់ថាបាចិត្តិយកាលណាដែលភិក្ខុប្រព្រឹត្តកន្លងហើយលោកអាចេញចាកអាបត្តិបានដោយទេសនាគាមិនី (ការសម្ដែងអាបត្តិ) បានភ្លាម តែសម្រាប់និស្សគ្គិយបាចិត្តិយ គឺបើភិក្ខុធ្វើខុសនិងបញ្ញត្តិណាមួយហើយមិនអាចសម្ដែងអាបត្តិដាច់បានភ្លាមៗទេ ទាល់តែភិក្ខុនោះលះបង់វត្ថុដែលនាំឱ្យត្រូវអាបត្តិហើយទើបអាចសម្ដែងអាបត្តិដាច់បាន។
ប្រភព៖ Facebook ពន្លឺព្រះពុទ្ធសាសនា និង សង្គម