វិញ្ញាសាវប្បធម៌ទូទៅ ត្រៀមប្រឡងចូលពេទ្យ (វិញ្ញាសាទី៤)

សំនួរ

១. ចូរប្រៀបធៀបលក្ខណៈខុសត្រូវរវាងក្រុមប្រឹក្សានិង គណៈអភិបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ។

២. ចូរធ្វើការប្រៀបធៀបអំពីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងរដ្ឋសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្ដីពីសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសីលធម៌នៃព្រះពុទ្ធសាសនា ។

៣. ចូរធ្វើការប្រៀបធៀបអំពីបញ្ចសីល ឬ សីល ៥ និង សិទ្ធិមនុស្សអន្ដរជាតិ ។

៤. ចូររៀបរាប់អំពីសីលប្រាំរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនារួចធ្វើការប្រៀបធៀបសីលធម៌នីមួយៗទៅនឹងសិទ្ធិមនុស្សក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។

៥. តើសីល ៥ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា បានឆ្លុះបញ្ចាំងឪ្យឃើញនូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្សដូចម្ដេចខ្លះ ? ចូរពន្យល់អត្ថន័យនៃសីលនីមួយៗដោយផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងខ្លឹមសារមនុស្សដែលពាក់ព័ទ្ធ ។

ចម្លើយ

១. ការប្រៀបធៀបរវាង ក្រុមប្រឹក្សានិង គណៈអភិបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ៖

 ក. ក្រុមប្រឹក្សា

   ១. ត្រូវបានជ្រើសរើសតាមរយៈការបោះឆ្នោតអសកល​

   ២. មានអាណត្តិ០៥ ឆ្នាំ

   ៣.តំណាងឲ្យប្រជាបលរដ្ឋក្នុងដែលសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន

   ៤. ក្រុមប្រឹក្សាមានគណនេយ្យភាពចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាល

   ៥. ក្រុមប្រឹក្សាត្រួតពិនិត្យសកម្មភាពរបស់គណៈអភិបាល

ខ. គណៈអភិបាល

   ១. កើតឡើងតាមរយៈការតែងតាំង

   ២. អភិបាល អភិបាលរង មានអាណត្តិមិនលើសពី ០៤ឆ្នាំ

   ៣. អភិបាលមានតួនាទីជាតំណាងឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធក្នុងដែន          សមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន

   ៤. អភិបាលមានគណនេយ្យភាពផ្ទាល់ចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាលនិងក្រុមប្រឹក្សា

    ៥. គណៈអភិបាលត្រូវរាយការណ៍ជូនក្រុមរបស់ក្រុងប្រឹក្សា​ ។

២. ខាងក្រោមនេះគឺជាការប្រៀបធៀបអំពីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងរដ្ឋសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្ដីពីសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងសីលធម៌នៃព្រះពុទ្ធសាសនា ៖

• ជាការប្រៀបធៀបអំពីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសកល

១. មាត្រ៣ ៖ សិទ្ធិដើម្បីមានជីវិតរស់នៅមានសេរីភាពនិងសន្ដិសុខផ្ទាស់ខ្លួន ។

២. មាត្រា១៧ ៖ សិទ្ធិមានសម្បត្តិកម្មសិទ្ធ ។

៣. មាត្រា៤ ៖ សិទ្ធិការពារមិនឪ្យគេយកទៅធ្វើជាខ្ញុំកញ្ជះ ។

៤. មាត្រា១៩ ៖ សិទ្ធិមានសេរីភាពខាងការនិយាយស្ដីឬ បញ្ខេញមតិ ។ សិទ្ឌិទទួលពត៌មានត្រូវនិងច្បាស់លាស់ ។

៥. មាត្រាទី២៩ ៖ កាតព្វកិច្ចចំពោះសហគមន៍ និង គោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃ ។

៦. មាត្រា៥ សិទ្ធិមិនអោយមានទារុណកម្មមកលើខ្លួន ។​

៧. មាត្រា៧ ៖ សិទ្ធិស្មើគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់ ។​

៨. មាត្រា២៥ ៖ សិទ្ធិមានជីវភាពរស់នៅសមរម្យ

• សិទ្ធិមនុស្សក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ

១. មាត្រា៣២ ៖ ជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត មានសរីភាពនិងមានសន្ដិសុខផ្ទាល់ខ្លួន

២. មាត្រា៤៤​ ៖ ជនណាក៏ដោយមានសិទ្ធិជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ ទោះជាសមូហភាពក្ដី

៣. មាត្រា៤៦ ៖ អំពើលក់ដូរមនុស្ស អំពើធ្វើអាជីកម្មផ្នែកពេស្យាកម្មនិងអំពើអាសអាភាសដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់នារីត្រូវហាមឃាត់ ។

៤. មាត្រា៤១ ៖ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួនសេរីភាពខាងសារពត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ ។

៥. មាត្រា៣៨ ៖ រដ្ឋហាមឃាត់និងផ្ដន្ទាទោសដល់ជនណាដែលនាំចូល ផលិត លក់ដូរ  គ្រឿងញៀនទំនិញក្លែងក្លាយ ។ ល ។

• សីលធម៌ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា​

១. កុំសម្លាប់ជីវិតមនុស្ស សត្វ (បាណា)

២. កុំលូចរបស់អ្នកដទៃ(អទិន្ទា)៣. កុំប្រព្រឹត្តខុសក្នុងផ្លូវ (កាមេ)

៤. កុំភូតភរ (មុសា)

៥. កុំសេពគ្រឿងស្រវឹង (សុរា)៦. មានអាយុយីនយូរ (អាយុ)៧.មានសុភមង្គល (សុខៈ)

៨. កម្លាំងមាំមួន (ពលៈ) ។

៣.​ខាងក្រោមនេះជាការផ្គូផ្គងរវាងបញ្ចសីល ឬ សីល៥ និង សិទ្ធិមនុស្សអន្ដរជាតិ ។

• បញ្ចសីល​ ឬ សីល៥

១. បាណា​ ៖ វៀវចាកការសម្លាប់ជីវិត

២. អទិន្ទា ៖ វៀរចាកការលួចទ្រព្យអ្នកដទៃ

៣. កាមេ ៖ វៀរចាកការប្រព្រឹត្តខុសក្នុងផ្ងូវកាម

៤. មុសា ៖ វៀរចាកការពោលពាក្យកុហក ញុះញង់ បង្កាច់ បង្ខូច

៥. សុរា​ ៖ វៀរចាកការសេពគ្រឿងស្រវឹង ។

• សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាត

១. សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត

២. សិទ្ធិមានកម្មសិទ្ធី

៣. សិទ្ធិការពារមិនអោយគេយកធ្វើជាខ្ញុំកញ្ជះ (ទាសីតណ្ហា)

៤. សិទ្ធិទទួលពត៌មានពិត​ ឬ សិទ្ធិមានសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ សិទ្ធិមានសេរីភាពបញ្ចេញមតិ​

៥. សិទិ្ធមានសន្ដិសុខ សង្គមនិងសន្ដិភាពផ្ទាស់ខ្លួន​កាតព្វកិច្ចចំពោះសហគមន៍ ។

៤. ប្រៀបធៀបសីលប្រាំរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាទៅនឹងសិទ្ធិមនុស្សក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។

• បញ្ចសីល ឬ សីល ៥

១. បាណា​ ៖ វៀវចាកការសម្លាប់ជីវិត

២. អទិន្ទា ៖ វៀរចាកការលួចទ្រព្យអ្នកដទៃ

៣. កាមេ ៖ វៀរចាកការប្រព្រឹត្តខុសក្នុងផ្ងូវកាម

៤. មុសា ៖ វៀរចាកការពោលពាក្យកុហក ញុះញង់ បង្កាច់ បង្ខូច

៥. សុរា​ ៖ វៀរចាកការសេពគ្រឿងស្រវឹង ។

• សិទ្ធិមនុស្សក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ

១. មាត្រា៣២ ៖ ជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត មានសរីភាពនិងមានសន្ដិសុខផ្ទាល់ខ្លួន

២. មាត្រា៤៤​ ៖ ជនណាក៏ដោយមានសិទ្ធិជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ ទោះជាសមូហភាពក្ដី

៣. មាត្រា៤៦ ៖ អំពើលក់ដូរមនុស្ស អំពើធ្វើអាជីកម្មផ្នែកពេស្យាកម្មនិងអំពើអាសអាភាសដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូររបស់នារីត្រូវហាមឃាត់ ។

៤. មាត្រា៤១ ៖ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួនសេរីភាពខាងសារពត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ ។

៥. មាត្រា៣៨ ៖ រដ្ឋហាមឃាត់និងផ្ដន្ទាទោសដល់ជនណាដែលនាំចូល ផលិត លក់ដូរ  គ្រឿងញៀនទំនិញក្លែងក្លាយ ។ ល ។

៥. អត្ថន័យនៃសីល ៥ ដោយផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងខ្លឹមសារសិទ្ធិមនុស្សដែលពាក់ព័ន្ធ ៖

• សីល៥ អត្ថន័យ សិទ្ធិមនុស្ស

១.​បាណាតិបាតាវេរមណី...         គឺវៀរចាកការសម្លាប់ជីវិត         សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត

២.អទិន្ទានាវេរមណី...              គឺវៀរចាកការលួចទ្រព្យ           សិទ្ធិមានព្រទ្យជាកម្មសិទ្ធិ

៣.ការមេសុមិច្ឆាចារាវេរមណី... គឺវៀរចាកការកាមកិច្ចខុសបវេណី  សិទ្ធិរួមរស់ជគ្រួសារ

៤.មុសាវាទាវេរមណី...  គឺវៀរចាកការភូតកុហក  សិទ្ធិបញ្ចេញមតិផ្ដល់ទទួលព័ត៌មានពិត

៥.សុរាមេរយៈវេរមណី ...  គឺវៀរចាកការសេពសុរា           សិទ្ធិរស់នៅថ្លៃថ្នូរ ។

                                              ឬទឹកស្រវឹងផ្សេងៗ ។