វិញ្ញាសាវប្បធម៌ប្រណាំងប្រជែងការយល់ដឹងពីសិទ្ធិមនុស្ស ( វិញ្ញាសាទី ១ )

សំណួរ

១. តើមនុស្សត្រូវមានសិទ្ធិអ្វីខ្លះ ?

២. ដូចម្ដេច​ដែលហៅថាអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ?

៣. តើជនជាតិភាគតិចមានសិទ្ធិដូចម្តេចខ្លះ ?

៤. ដូចម្ដេចដែលហៅថាការរើសអើងប្រឆាំងនារីភេទ ?

៥. តើមាត្រា៣៤ (ថ្មី) ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចែងថាដូចម្តេច ?

៦. ចូរបង្ហាញទំនាក់ទំនងរវាងសិទ្ធី សេរីភាព និងច្បាប់​ដោយលើកឧទាហរណ៍មកបញ្ជាក់ផង ។

ចម្លើយ

១. មនុស្សត្រូវមានសិទ្ធិដូចជា ៖

• សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ
• សិទ្ធិមានការងារធ្វើ
• សិទ្ធិមានទ្រព្យសម្បត្តិកម្មសិទ្ធិ
• សិទ្ធិមានជំនឿសាសនា
• សិទ្ធិទទួលការអប់រំ
• សិទ្ធិចូលរួមក្នុងនយោបាយ...។

២. អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ គឺជា​ការបញ្ចេញកំហឹងដាក់គ្នា ការធ្វើអាក្រក់ដាក់គ្នា ការប្រព្រឹត្តអំពើកម្រោល។ អំពើហិង្សាជាការបៀតបៀន ការធ្វើអាក្រក់ ការវាយដំការរំលោភបំពានដែលកើតមានឡើងធ្វើឲ្យ ឈឺចាប់ ប៉ះពាល់ផ្លូវកាយផ្លូវវាចា និងផ្លូវចិត្ត។

៣. ជនជាតិភាគតិចមានសិទ្ធិដូចជា ៖

• សិទ្ធិមានវត្តមាន
• សិទ្ធិឲ្យមានការគោរពដល់សញ្ញាណជាត់ និងសញ្ញាណវប្បធម៌
• សិទ្ធិស្វ័យសម្រេច
• សិទ្ធិរួចផុតពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍
• សិទ្ធិប្រើប្រាស់សម្បត្តិ និងធនធានធម្មជាតិ
• សិទ្ធិរួមចំណែកក្នុងការលូតលាស់នៃបច្ចេកវិទ្យា និងវិទ្យាសាស្រ្តអន្តរជាតិ
• សិទ្ធិដើម្បីវប្បធម៌ រួមមានការប្រើភាសា និងសេរីភាពខាងវប្បធម៌
• សិទ្ធិរក្សាការពារវប្បធម៌
• សិទ្ធិរក្សាការពារបរិស្ថាន
• សិទ្ធិមិនឲ្យមានការរើសអើងមកលើខ្លួន ។ ល ។

៤. ការរើសអើងប្រឆាំងនារីភេទគឺបានចែក ការផាត់ចេញឬ ការកំហិតណាមួយដែលធ្វើឡើងលើមូលដ្ឋានភេទហើយដែលបង្កឡើង ឬ ដែលមានទិសដៅធ្វើឪ្យស្រ្ដីខូចខាត ឬ បាត់បង់ នូវការទទួល ស្គាល់ ការទទួលបានឬ ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនឹងសេរីភាពជាគ្រឹះរបស់ស្រ្ដីរបស់នៅក្នុងវិស័យនយោបាយ វិស័យ សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ពលរដ្ឋ ឬ ក្នុងវិស័យផ្សេងៗទៀតលើមូលដ្ឋានស្មើភាពរវាងបុរស និង ស្រ្ដី ។

៥. មាត្រា៣៤ (ថ្មី) ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចែងថា ៖

• ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងអាចឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោត។
• ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ ដែលមានអាយុយ៉ាងតិច១៨ឆ្នាំ មានសិទ្ធិទៅបោះឆ្នោត
• ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ ដែលមានអាយុយ៉ាងតិច២៥ឆ្នាំ អាចឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា។
• បទប្បញ្ញត្តិបន្ថយសិទ្ធិបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោតត្រូវចែងក្នុងច្បាប់បោះ ឆ្នោត។

៦. ទំនាក់ទំនងរវាងសិទ្ធី សេរីភាព និងច្បាប់​ត្រូវមានសិទ្ធិនឹងសេរីភាពស្មើគ្នា ដោយឥតប្រកាន់ពូជសាសន៍​ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា ជំនឿ និន្នាការនយោបាយ   ដើមកំណើតជាតិ ឋានៈសង្គម ធនធាន ឬ​ ស្ថានភាពឯទៀតឡើយ ។ រីឯច្បាប់ជានិយាមជាកាតព្វកិច្ចសំខាន់បំផុតរបស់មនុស្សសម្រាប់ការពារសិទ្ធិ និងសេរីភាពដែលធម្មជាតិ បានសម្អិតសម្អាងឡើងដើម្បីជិវិតរស់នៅក្នុងសង្គម ។ ដូចនេះហើយការប្រើសិទ្ធិសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ មិនត្រូរឪ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពអ្នកដទៃឡើយ គឺត្រូវប្រព្រឹត្តតាមលក្ខខណ្ឌកំណត់ក្នុងច្បាប់ ។