វិញ្ញាសាវប្បធម៌ប្រឡងប្រណាំងប្រជែងការយល់ដឹងពីសិទ្ធិមនុស្ស ( វិញ្ញាសាទី ៥ )

សំណូរ

១. បច្ចុប្បន្ននេះរាជរដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជូលការបង្រៀនមុខវិជ្ជាសិទ្ធិមនុស្សទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សានៃក្រសួងអប់រំជាតិ ។ នេះជាសេចក្ដីបំណងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិក៏ដូចជាប្រទេសនានាក្នុងពិភពលោកដែរ ។ តើគោលបំណងចម្បងក្នុងការបង្រៀនសិទ្ធិមនុស្សគឺដើម្បីអ្វី ?

២. មហាសន្និបាតនៃអង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រកាសសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅថ្ងៃណា ? ក្នុងការគោរពតាមខ្លឹមសារនៃសេចក្ដីប្រកាសប្រទេសកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខាចូលជាភាគនសកតាសញ្ញានិងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិ ១៤ ដោយមិនរាប់ទាំងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិមួយផង ។ តើកតិកាសសញ្ញានិងអនុសញ្ញាទាំងនោះមានឈ្មោះអ្វីខ្លះ ?

៣. កាលពីសម័យអ៊ុតាក់ក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់ក្រោមព្រះអធិបតនៃព្រះសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ នៅមហាប្រាសាទខេមរិន្ទក្នុងព្រះបរមរាជវាំងបានឡាយព្រះលេខាចូលជាភាគក្នុងអនុសញ្ញា និងកតកាសញ្ញាចំនួន៧ ។ ​តើអនុសញ្ញានិងកតិកាសញ្ញា​និងកតិកាសញ្ញាទាំងនោះមានអ្វីខ្លះ ?

៤. ក្រៅពីសិទ្ធិខាងវិស័យនយោបាយនៅមានសិទ្ធិសំខាន់ៗដទៃទៀតដែលពលរដ្ឋខ្មែរម្នាក់ៗចាំបាច់ត្រូវតែមានដូចជាសិទ្ធិមានការងារធ្វើ សិទ្ធិមានការអប់រំ សិទ្ធិមានសុខភាព និងមានផ្ទះសម្បែងជាដើម ។ រីឯសង្គមមនុស្សជារួមក៏ចាំបាច់ត្រូវមានសិទ្ធិអ្វីខ្លះដែរសិទ្ធិសម្រាប់សង្គមទាំងមូលមានអ្វីខ្លះ ?

៥​. សិទ្ធិនយោបាយមានយ៉ាងតិច៧អ្វីខ្លះ ?

ចម្លើយ

១. បច្ចុប្បន្ននេះរាជរដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជូលការបង្រៀនមុខវិជ្ជាសិទ្ធិមនុស្សទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សានៃក្រសួងអប់រំជាតិ ។ នេះជាសេចក្ដីបំណងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិក៏ដូចជាប្រទេសនានាក្នុងពិភពលោកដែរ ។ គោលបំណងចម្បងក្នុងការបង្រៀនសិទ្ធិមនុស្សគឺដើម្បីបង្រៀនមនុស្សឪ្យស្រឡាញ់សន្ដិភាពអហិង្សា និងការមិនប្រើអាវុធព្រមទាំងបង្រៀនអំពីអភិវឌ្ឍន៍នឹង មនុស្សទុកដាក់លើបរិស្ថាន ។

២. មហាសន្និបាតនៃអង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រកាសសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅថ្ងៃ ១០ ខែ ធ្នូ​ ឆ្នាំ ១៩៤៨ ។  ក្នុងការគោរពតាមខ្លឹមសារនៃសេចក្ដីប្រកាសប្រទេសកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខាចូលជាភាគនសកតាសញ្ញានិងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិ ១៤ ដោយមិនរាប់ទាំងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិមួយផង ។ កតិកាសសញ្ញានិងអនុសញ្ញាទាំងនោះមានឈ្មោះដូចជា ៖

• អនុសញ្ញាស្ដីពីការបង្ការនិងផ្ដន្ទាទោសឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍
• អនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីការបញ្ឈប់និងការផ្ដន្ទាទោសឧក្រិដ្ឋកម្ម​ ( ប្រកាស់ពណ៌សបុរ ) អាប៉ាថេត
• អនុសញ្ញាស្ដីពីការលុបបមបាត់ចោលសព្វបែបយ៉ាងនៃការប្រកាន់ពូជសាសន៍
• កតិកាសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋនិង នយោបាយ​
• កតិកាសញ្ញាអន្ដរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិសង្គម សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌
• អនុសញ្ញាប្រឆាំងទារុណការប្រព្រឹត្តទាំងឡាយណាដែលឃោរឃៅអមនុស្សធម៌ឬ ដែលនាំឪ្យបាត់បង់តម្លៃជាមនុស្ស
• អនុសញ្ញាស្ដីពីការបំបាត់រាល់ទម្រងនៃការរើសអើងប្រឆាំងនារីភេទ 
• អនុសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិកុមារ
• ពិធីសារទាក់ទងនឹងឋានៈនៃជនភៀសខ្លួន
• អនុសញ្ញាក្រុងហ្សឺណែវ ទាំងបួនស្ដីអំពីការប្រព្រឹត្តរបស់ទាហាន និងស្ដីពីច្បាប់មនុស្សធម៌ក្នុងមាត្រាមានសង្រ្គាម ។

៣. កាលពីសម័យអ៊ុតាក់ក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់ក្រោមព្រះអធិបតនៃព្រះសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ នៅមហាប្រាសាទខេមរិន្ទក្នុងព្រះបរមរាជវាំងបានឡាយព្រះលេខាចូលជាភាគក្នុងអនុសញ្ញា និងកតិកាសញ្ញាចំនួន៧ ដូចជា​៖

• កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋនិងសិទ្ធិននយោបាយ

• កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនិងវប្បធម៌
• អនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិកុមារ
• សិទ្ធិនារី
• សិទ្ធិជនភៀសខ្លួន
• ពិធីសារស្តីបីឋានៈនៃជនភៀសខ្លួនហើយនិង
• អនុសញ្ញាប្រឆាំងនឹងទារុណកម្ម  ។

៤. សិទ្ធិសម្រាប់សង្គមទាំងមូល គឺសិទ្ធិមានអាកាសនិងទឹកស្អាតព្រមទាំងមានបរិស្ថានធម្មជាតិដែលផ្តល់សុខភាពយើងទាំងអស់គ្នា ។

៥.​ សិទ្ធិនយោបាយទាំង ៧ គឺ ៖

• សិទ្ធិនយោបាយមតិដោយសេរីរួមទាំងសេរីភាពសារព៍ត៌មានផងដរាបណាមិនប៉ះពាល់អ្នកដទៃ
• សិទ្ធិរួមប្រជុំដោយសេរី
• សិទ្ធិបង្កើតសមាគមដោយសេរី
• សិទ្ធិបោះឆ្នោត
• សិទ្ធិចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយ
• សិទ្ធិបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងទៀតទាត់
• សិទ្ធិមានលទ្ធភាពស្មើគ្នាចំពោះសេវាកម្មសាធារណៈ ។