2019-03-13 18:12
ចង់ប្តូរការងារ ឬ កំពុងស្វែងរកការងារ ផ្វើសារឥឡូវនេះ
ឪពុកឃែរី ត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្ត១។ តើគាត់ត្រូវរកការងារអ្វី ឱ្យកូនប្រុសច្បងរបស់ខ្លួន? មនុស្សភាគច្រើនគិតថា អេដមូនដ៍ ឃែរី នឹងឱ្យកូនរៀនត្បាញក្រណាត់ ដូចខ្លួនបានរៀន កាលពីក្មេងដែរ។ តែលោកឃែរី មិនទាន់ច្បាស់ទេ។ ១ឆ្នាំមកនេះ មានដំណឹងច្រើនណាស់ នៅលើកាសែត ឌឹ ណូសាមថុន ម៉ឺគ្យូរី ដែលចែងថា ម៉ាស៊ីនរវៃថ្មី និងកីតម្បាញដើរដោយចំហាយទឹក កំពុងផ្លាស់ប្ដូរវិធីផលិតក្រណាត់។ មនុស្សជាច្រើន នៅផូលែស្ពូរី អះអាងថា ក្រណាត់ត្រូវបានផលិតដោយដៃ តាមតៀមតូចៗ រាប់ជំនាន់ហើយ ហើយគេនឹងនៅ តែប្រើវិធីនេះ ដើម្បីផលិតដដែលហ្នឹង។ តែឪពុកវីល្លាម មិនយល់ដូច្នោះទេ។ គាត់គិតថា មិនយូរទេ រោងចក្រដើរដោយចំហាយទឹក នឹងអាចរវៃអំបោះ ហើយត្បាញក្រណាត់ លឿនជាងជាងត្បាញម្នាក់ ត្បាញដោយកីតម្បាញ ១០០ដងឯណោះ។ បើដូច្នោះ តើពួកជាងត្បាញ នឹងត្រូវទៅឯណា?
បើវីល្លាម បន្តធ្វើការនៅខាងក្រៅទៀត ក៏មិនកើត ធ្វើជាងតម្បាញ ក៏មិនល្អ ដូច្នេះតើគាត់ គួរធ្វើអ្វីទៅ? សំណួរនេះ នៅកឿងលើអាកាស អស់ជាច្រើនថ្ងៃ រហូតដល់ អេដមូនដ៍ ឃែរី បានឮថា ជាងធ្វើស្បែកជើង១រូប ឈ្មោះ ក្លាក នីខូលស៍ កំពុងត្រូវការសិស្សហាត់ការម្នាក់។ ជាងធ្វើស្បែកជើង ជាអ្នកដែលធ្វើស្បែកជើង ពីវត្ថុធាតុដើម។ ក្នុងការងារនេះ រឿងដែលត្រូវធ្វើគឺ បង្កើតពុម្ពស្បែកជើង ពីដុំឈើ, ចៀរស្បែក, និងដេរស្បែកចូលគ្នា។ ការងារនេះ ទាមទារជំនាញច្រើន ច្រើនជាងជាងជួសជុលស្បែកជើង អ្នកដែលរកស៊ី ដោយរបរដេរប៉ះស្បែកជើងនោះ។
ក្លាក នីខូលស៍ រស់នៅឯភីឌឌីងថុន ជាទីប្រជុំជន១ ចម្ងាយ៥គីឡូ ពីផូលែស្ពូរី។ អេដមូនស៍ ឃែរី ក៏ស្កាត់ទៅជួបលោកនីខូលស៍។ ទាំង២នាក់ និយាយគ្នា១ស្របក់ រួចចាប់ដៃគ្នា។ លោកឃែរី ប្រញាប់ប្រញាល់ដើរមកផ្ទះ ដើម្បីប្រាប់ដំណឹងល្អ ដល់កូនប្រុសគាត់។ ដំណឹងនោះគឺ វីល្លាមក្លាយជាសិស្សហាត់ការ ផ្នែកធ្វើស្បែកជើងហើយ។
ធ្វើជាសិស្សហាត់ការ ជារឿងធំដុំ១ នៅឆ្នាំ១៧៧៤។ យុវជនត្រូវចុះកិច្ចសន្យា ដើម្បីរៀនធ្វើជំនួញ ពីគ្រូឈ្មួញ។ បន្ទាប់មក គេនឹងក្លាយជាសិស្សហាត់ការរបស់គ្រូឈ្មួញ ចំនួន៧ឆ្នាំ មុននឹងខ្លួនឯង ក្លាយជាឈ្មួញម្នាក់ដែរ។ ក្នុងរយ:ពេល៧ឆ្នាំ ដែលត្រូវរៀនធ្វើជំនួញនោះ សិស្សហាត់ការ មិនបានប្រាក់ឈ្នួលទេ។ តែទន្ទឹមនឹងបង្រៀនជំនួញ ដល់សិស្សហាត់ការ ឈ្មួញក៏ផ្ដល់អាហារហូបចុក ខោអាវស្លៀកពាក់ និងកន្លែងស្នាក់នៅ ដល់សិស្សហាត់ការផងដែរ។ ក្រោយចុះហត្ថលេខាហើយ កិច្ចព្រមព្រៀងហាត់ការ នឹងចូលជាធរមាន ពោលគឺ សិស្សហាត់ការ ត្រូវស្ដាប់បង្គាប់គ្រូ ហើយត្រូវនៅ រហូតគ្រប់៧ឆ្នាំ ទើបចេញមកបាន។
ជាលើកទី១ ក្នុងជីវិតហើយ ដែល វីល្លាម ឃែរី វ័យ១៤ឆ្នាំ ត្រូវឃ្លាតឆ្ងាយពីផ្ទះ ដើម្បីទៅធ្វើការ។ ម្ដាយគាត់យកអាវសាកួ១ ស្រោមជើងចាក់ដោយដៃ១គូ ព្រមទាំងចាន និងពែងដែក វេចក្នុងកន្សែង ហុចឱ្យទៅគាត់។ ក្រុមគ្រួសារ ជូនដំណើរគាត់ ដល់ផ្លូវវ៉ាថុលរ៉ូដ ជាផ្លូវឆ្ពោះទៅភីឌឌីងថុន។ អាណវ័យ១២ឆ្នាំ ថូូមវ័យ៧ឆ្នាំ ជូនដំណើរបងចេញទៅ ទាំងទឹកមុខសោកសៅ តែផូល្លីវ័យ៩ឆ្នាំឯណោះវិញ កំពុងខូចចិត្តខ្លាំងតែម្ដង។ នាងបានឱបវីល្លាម ហើយសន្យានឹងថា នឹងរក្សាគ្រប់សំណាក គ្រប់វត្ថុ ដែលគាត់បានប្រមូលមកទុុកនោះ ឱ្យបានល្អ។
វីល្លាមដើរ៤ម៉ោង ទើបដល់ភីឌឌីងថុន។ តាមពិត ត្រូវដល់លឿនជាងនោះ តែគាត់បានឈប់ប្រហែលកន្លះម៉ោង មើលគេអូសសាឡង់ ចុះតាមព្រែកជីកថ្មី ដែលនៅហួសពីផូលែស្ពូរីមកបន្តិច។ នៅជនបទ គេជីកព្រែកច្រើនណាស់ ហើយវីល្លាមគិតថា ធ្វើដំណើរតាមសាឡង់ មើលទៅទំនងណាស់។ ពេលកំពុងដើរនោះ គាត់ក៏បានឃើញសេះបោលចុះឡើង និងរទេះធំ១ អូសដោយសេះ៤ក្បាល លាន់ក្រុកក្រាក់ៗ ក្បែរៗនោះផងដែរ តែលើដងផ្លូវវ៉ាថុលរ៉ូដនោះ មនុស្សភាគច្រើន ដើរដោយជើង ដូចគាត់អ៊ីចឹង។ ខណៈមើលទៅមនុស្សម្នា ដែលដើរចុះឡើងនោះ វីល្លាមនឹកភ្នកថា ធ្វើជាងស្បែកជើង ទំនងណាស់តើ។ បើផ្លូវណា ក៏ដូចផ្លូវ ដែលគាត់កំពុងដើនោះ ស្បែកជើងនឹងឆាប់សឹកខូច ត្រូវជួលជុល ត្រូវប្ដូរផ្លាស់ ញឹកញាប់មិនខាន។
វីល្លាមទៅដល់រោងជាង និងផ្ទះលោកនីខូលស៍ នៅពេលរសៀល។ មានក្មេងប្រុសសក់ខ្មៅរាងខ្ពស់ម្នាក់ ឈរចាំនៅមាត់ទ្វារ។ វីល្លាមគិតថា ម្នាក់នោះអាយុបងគាត់ ប្រហែល៣ឆ្នាំ។
"ខ្ញុំ ចន វ៉ូរ" ក្មេងម្នាក់នោះ ណែនាំខ្លួន។ "ឯងច្បាស់ជាសិស្សហាត់ការថ្មីនោះហើយ!"
វីល្លាមងក់ក្បាល ដោយអាការៈអឹមអៀន។ "មកចំពេលល្អណាស់ កំពុងតែធុញនឹងដើរយកអីវ៉ាន់ឱ្យគេផង" ចន និយាយផង ធ្វើមាត់ស្ញូញស្ញាញផង។
វីល្លាមញញឹម។ "ពេលណាក៏បាន ប្រើខ្ញុំឱ្យទៅចុះ មិនអីទេ" គាត់តបទៅវិញ ដោយទឹកមុខរលាម។
វីល្លាមឈានជើងចូលក្នុងតៀម ទាំងគិតក្នុងចិត្តថា ចនជាមនុស្សគួររាប់អានតើ។ ដូចដែលវីល្លាម បានប៉ាន់ប្រមាណ ចន វ៉ូរ ចូលហាត់ការ នៅទីនោះ បាន៣ឆ្នាំហើយ។ ចននាំវីល្លាម ឡើងតាមជណ្ដើរ ដែលខាងក្រោយរោងជាង ចូលទៅក្នុងបន្ទប់ឡៅតឿ ជាកន្លែងដែលពួកគេ ត្រូវដេកនៅរួមគ្នា។ វីល្លាមមើលទៅបន្ទប់គេងថ្មី ទាំងគិតពីកន្លុកកន្លែង សម្រាប់ដាក់អីវ៉ាន់។ វីល្លាមជឿជាក់ថា ខ្លួនច្បាស់ជាអាចយកអីវ៉ាន់ឱ្យភ្ញៀវបណ្ដើរ ប្រមូលសំណាកនេះនោះ មកទុកសិក្សាបណ្ដើរ។
ក្មេងទាំង២ចុះមកជាន់ក្រោមវិញ ចំពេលលោកនីខូលស៍ ច្រានទ្វារចូលមក ទាំងយួរស្បែកដំហើយ ជាច្រើនផ្ទាំងមកជាមួយ។ គាត់ស្គាល់វីល្លាមមួយរំពេច។ "អូ អាអូន មកហើយអី!" គាត់ពោលឡើង។ "ឪពុកឯងប្រាប់ថា ឯងរហ័សរហួនណាស់។ ពិតមិនពិត បន្តិចទៀតដឹងហើយ។ មក សាកប្រមូលកម្ទេចកម្ទីរស្បែក ដាក់ក្នុងស្បោងនោះទៅមើល។" គាត់ចង្អុល ទៅស្បោងក្រណាត់ ដែលព្យួរជាប់នឹងខ្នងកៅអី១។
មិនយូរ វីល្លាមក៏ទម្លាប់ នឹងការងារទីនោះ។ គាត់រវល់រហូត។ ជាសិស្សហាត់ការថី្មថ្មោងអ៊ីចឹង គាត់ត្រូវរ៉ាប់រងការងារយ៉ាប់ៗទាំងអស់ ដូចជាវាយស្បែក ឱ្យទន់ស្រួលបត់, មឹនដែកគោល, និងយកស្បែកជើង ដែលធ្វើហើយ ទៅឱ្យម៉ូយ។ ពេលយកស្បែកជើង ទៅឱ្យភ្ញៀវនេះឯង ដែលវីល្លាមបានធ្វើ នូវរឿងល្ងីល្ងើ១ ជារឿងដែលគាត់ចាំមិនភ្លេច អស់១ជីវិត។
រឿងនោះកើតឡើង នៅអំឡុងពេលបុណ្យណូអែល។ ដោយសារសិស្សហាត់ការ ពុំទទួលបានប្រាក់ឈ្នួល ជាញឹកញាប់ ពេលណូអែល គាត់មានសិទ្ធិ យកប្រាក់២-៣ផិននី ជាប្រាក់របស់ឈ្មួញ ដែលទិញលក់អីវ៉ាន់ ជាមួយថៅកែខ្លួននោះ គេបរិច្ចាគឱ្យ។ គេហៅប្រាក់បរិច្ចាគទាំងនេះថា"ប្រអប់ណូអែល"។ វីល្លាមបានយកស្បែកជើងគ្វី១គូ ទៅឱ្យជាងដែកម្នាក់ ហើយជាងដែកនោះ បានផ្ញើប្រាក់១ស៊ីល្លីង តាមវីល្លាម ទៅឱ្យលោកនីខូលស៍ ដើម្បីសងថ្លៃស្បែកជើង។ រួចគាត់សួរវីល្លាមថា "តើអាអូនឯង ចង់បានប្រអប់ណូអែលប៉ុន្មាន? ៦ផិន ឬក៏១ស៊ីល្លីង?"
វីល្លាមស្ទើរមិនជឿ ថាមានសំណាងដូច្នោះសោះ! ១ស៊ីល្លីង ជាប្រាក់ច្រើនណាស់ ល្មមទិញស្លាបប៉ាកកាថ្មី១ដើម ដែលគាត់ត្រូវភ្នែក មកជាច្រើនសប្ដាហ៍នោះបាន។
"យក១ស៊ីល្លីង អរគុណលោកថៅកែ" គាត់រួសរាន់ឆ្លើយ កុំឱ្យជាងដែកនោះដូរចិត្តទាន់។
ជាងដែកសើចរលាក់ម្នាក់ឯង ហើយហុចកាក់១មកឱ្យ។ វីល្លាមក៏រត់កាត់ព្រិល តម្រង់ទៅតូប ដើម្បីទិញស្លាបប៉ាកកា។
ដល់ក្នុងហាងហើយ វីល្លាមក៏លូកយកប្រាក់១ស៊ីល្លីង ដែលខ្លួនទើបបានទទួលនោះ ឱ្យទៅអ្នកលក់។ អ្នកលក់យកដៃកាន់បង្វិលកាក់នោះ មើលចុះមើលឡើង រួចធ្វើមុខក្រញូវ។" នេះមិនមែន១ស៊ីល្លីងទេ អានាង" គាត់និយាយ ដោយទឹកមុខម៉ឺងម៉ាត់។ "ជាកាក់ធ្វើពីស្ពាន់ទេតើ។ ប្រុងមកបន្លំអញមែន?" អ្នកលក់សម្លក់មុខវីល្លាម។
មុខវីល្លាមប្រែពណ៌ជាក្រហម។ ជាងដែកបានឱ្យកាក់ក្លែងក្លាយ មកវីល្លាម ដើម្បីឆវីល្លាមលេង។ ចឹងតើ បានហុចកាច់ឱ្យបណ្ដើរ សើចរលាក់ម្នាក់ឯងបណ្ដើរ!
ស្លាបប៉ាកកាវិសេស ផ្អែកខ្លួនលើធ្នើរ បង្ហាញសម្រស់ ល្បួងអន្ទងចិត្តវីល្លាម ហើយវីល្លាម បានដាក់ផែនការ ថានឹងទិញ យកវាទៅសរសេរ ល្ងាចនេះឯង។ រំពេចនោះ គាត់ក៏គិតចេញ ថាខ្លួនត្រូវធ្វើដូចម្ដេច។ ជាងដែកឱ្យមក២ស៊ីល្លីង ១ទុកបង់ថ្លៃស្បែកជើង ១ឱ្យមកខ្លួន។ ចុះម៉េចមិនយកទាំង២ប្ដូរគ្នា? នរណាទៅដឹង? វីល្លាមក៏ប្រញាប់ប្រញាល់ ដាក់កាក់ស្ពាន់ចូលទៅវិញ រួចលូកដៃចូលស្បោងលោកនីខូលស៍ រាវរកកាក់ប្រាក់១ស៊ីល្លីងនោះ។
១នាទីក្រោយមក គ្រប់យ៉ាងក៏រួចរាល់។ កាក់ស្ពាន់ចូលក្នុងថង់វិញ ឯវីល្លាមកំពុងកាន់ស្លាបប៉ាកកា ដែលគាត់ចង់បានស្ទើរស្លាប់នោះ។ តាមផ្លូវវិលទៅរោងជាង វីល្លាមដើរផង ហាត់សមត្រៀមប្រឈមមុខ នឹងលោកនីខូលស៍ផង។ គាត់ដាក់ផែនការថា នឹងសម្លឹឹងចំទៅភ្នែកលោកនីខូលស៍ ហើយហុចស្បោងប្រាក់ ឱ្យទៅគាត់ ទាំងទឹកមុខញញឹម។ បើលោកនីខូលស៍ ដឹងមួយរំពេច ថានោះជាកាក់ស្ពាន់ វីល្លាមនឹងរត់ទៅរកគាត់ ហើយបើកភ្នែកធំៗ សម្លឹងទៅកាក់នោះ ធ្វើដូចភ្ញាក់ផ្អើល។ រួចគាត់នឹងចាប់ផ្ដើមនិយាយចេះចុះៗ ទុកជាការខមាទោស ដែលខ្លួនពុំបានសង្កេតដឹងទាន់ពេល ថានោះជាកាក់ក្លែងក្លាយ ហើយសន្យាថា ថ្ងៃមុខថ្ងៃក្រោយ នឹងពិនិត្យមើលគ្រប់កាក់គ្រប់សេន ដែលភ្ញៀវឱ្យមក យ៉ាងប្រយ័ត្នប្រយែង។
មុនបោះជំហាន់ចូលតាមទ្វារ វីល្លាមជឿជាក់ថា គ្រប់យ៉ាងនឹងដំណើរការទៅ ដោយរលូន។ លោកនីខូលដ៍កំពុងឈរ ក្បែរតុធ្វើការរបស់គាត់ ដៃកាន់ញញួរ វាយបត់ស្បែក ឱ្យចេញជារាងស្បែកជើង។ វីល្លាមដើរចូលមកតាមទ្វារ។ ខ្យល់ត្រជាក់ បក់ចូលតាមប្រឡោះទ្វារមកប៉ះខ្នងគាត់។ គាត់ដាក់ញញួរចុះ។
"ជាងដែកនិងនាយកសាលា បង់គ្រប់ចំនួន ទាំង២នាក់" វីល្លាមនិយាយបណ្ដើរ ហុចស្បោងលុយ ឱ្យថៅកែបណ្ដើរ។ បេះដូងគាត់លោតខ្លាំងៗ តែគាត់សម្ដែងធ្វើដូចគ្មានអ្វីកើតឡើង។ វីល្លាមងាកទៅយកអំបោស ព្រោះកម្រាលក៏កខ្វក់ ល្មមបោសជូតចេញដែរ។
លោកនីខូលស៍ លូកដៃចូលក្នុងថង់ ទាញយកកាក់ស្ពាន់នោះចេញមក ។ "ស្អីហ្នឹង?" គាត់សួរ ទាំងតឹងសរសៃក។ "នរណាឱ្យកាក់នេះមកឯង។"
"ជាងដែក" វីល្លាមឆ្លើយ ធ្វើដូចមិនដឹងអី។ "មានបញ្ហាអីមែន លោកថៅកែ?"
"បញ្ហា! ហ្នឹងហើយ មានបញ្ហាធំណាស់។ កាក់នេះជាកាក់ក្លែងក្លាយ" លោកនីខូលស៍និយាយ។ រួចគាត់ស្រែកថា"ចន! ចន! មកណេះ! មានរឿងត្រូវប្រើបន្ដិច។"
ចនរួតរះចេញពីកន្លែង ដែលខ្លួនកំពុងរៀបស្បែកដំថ្មីៗ១បាច់នោះ ដើរចូលមក។
"ជាងស្បែកឱ្យកាក់ស្ពាន់ មកវីល្លាម។ ប្រហែលគិតថា វីល្លាមល្ងង់ មើលមិនដឹង។ ហើយវីល្លាម ល្ងង់មែនហ្នឹង" លោកនីខូលស៍និយាយទៅចនផង សម្លក់ទៅវីល្លាមផង។ "យកកាក់នេះ ទៅដូរយកកាក់ពិតមក។" រួចគាត់ក៏បោះកាក់នោះ ទៅឱ្យចន។
ចនក៏ទាញបិទអាវក្រៅឱ្យណែន រួចចេញទៅកាត់រងា។ ខ្យល់ដែលបក់ផ្ទប់ទ្វារត្រជាក់មែន តែមិនត្រជាក់ ស្មើនឹងខ្យល់ ដែលកំពុងបក់វិលវល់ជុំវិញបេះដូងវីល្លាមឡើយ។
វីល្លាមបែរទៅបោសកម្រាលវិញ តែទោះនោះជាការងារងាយក្ដី ក៏គាត់ពិបាកផ្ចង់ចិត្តធ្វើវាណាស់។ចុះបើលោកនីខូលស៍ ទៅរកជាងដែក ដោយខ្លួនឯង តើធ្វើម៉េចទៅ? ចុះបើបែកការណ៍ តើធ្វើម៉េចទៅ? គាត់មិនចង់បានចម្លើយ ពីសំណួរបែបនេះឡើយ។ ច្បាស់ណាស់ លួចប្រាក់១ស៊ីល្លីង មានទោសធ្ងន់ណាស់ ធ្ងន់មែនទែន។ ទោសស្រាលបំផុតសម្រាប់អ្នកលួច១ស៊ីល្លីងគឺជាប់គុក រងការវាយដំនៅមុខមហាជន ឬដាក់កប៉ាល់ យកទៅធ្វើចម្ការ នៅអាម៉េរិកឬវ៉េស្ដអ៊ីនឌីស៍ ចំនួន៧ឆ្នាំ។ សំណាងដែរដែលប្រាក់វីល្លាមបានលួចនោះ មិនលើសពី១ស៊ីល្លីង។ ទោសសម្រាប់អ្នកលួចលើស១ស៊ីល្លីងគឺ ប្រហារជីវិតដោយព្យួរក នៅមុខមហាជន រួចយកសាកសពចោរនោះ ទៅដាក់ចោល នៅតាមផ្លូវ ដែលមានមនុស្សធ្វើដំណើរ ទុកជាសារព្រមានដល់អ្នកដទៃ កុំឱ្យហ៊ានលួច។ វីល្លាមឧស្សាហ៍ឃើញសាកសពបែបនោះដែរ ពេលយកអីវ៉ាន់ ទៅឱ្យម៉ូយម្ដងៗ។ តែគាត់ហាក់ពុំទាន់បានយល់ ពីសារព្រមាននេះទេ។
វីល្លាមក៏ផ្ដើមអធិស្ឋាន។ "ព្រះជាម្ចាស់អើយ បើទ្រង់ជួយខ្ញុំលើកនេះ ខ្ញុំលែងកុហកហើយ។ រាល់ថ្ងៃអាទិត្យ ខ្ញុំនឹងទៅក្រុមជំនុំ៣ដង ហើយខ្ញុំឈប់លួចគេហើយ។ លើកនេះ សូមជួយខ្ញុំផង។ ខ្ញុំមិនចង់ទៅវ៉េស្ដអ៊ីនឌីស៍ទេ។"
ពេលជាងដែក មកវិញជាមួយចន នៅប្រមាណ១ ម៉ោងក្រោយមក ស្ថានភាពមើលទៅ ហាក់ដូចជាព្រះ ជាម្ចាស់ នឹងពុំឆ្លើយតប ពាក្យអធិស្ឋានបែបទាន់ហន់ របស់វីល្លាមនោះឡើយ។ រឿងទាំងមូលបែកការណ៍អស់រលីង។ ជាងដែកពន្យល់លោកនីខូលស៍ថា ខ្លួនគាត់ឲ្យកាក់ក្លែងក្លាយ ជាប្រអប់ណូអែល ដល់វីល្លាមក្នុងន័យចង់លេងសើច ហើយគាត់ក៏ភ្ញាក់ផ្អើលដែរ ដែលវីល្លាមមើលមិនដឹង ថាជាកាក់ក្លែងក្លាយ។ វីល្លាមបានសុំអភ័យទោស និងអង្វរលោកនីខូលស៍ឱ្យលើកទោសឱ្យខ្លួន។ គាត់សន្យាថា នឹងយកប្រាក់ប្រអប់ណូអែលទាំងអស់ មកសងប្រាក់១ស៊ីល្លីងនោះឱ្យរួច។ ចុងបញ្ចប់ លោកនីខូលស៍ក៏អាណិតគាត់ ឥតបញ្ជូនគាត់ ទៅចៅក្រមឡើយ។បុណ្យណូអែលឆ្នាំនោះ បរិយាកាសហាក់ស្ងប់់ស្ងាត់ខ្លាំងសម្រាប់វីល្លាម តែគាត់មានអារម្មណ៍ដឹងគុណដឹងស្រ័យដែរ ដែលមិនត្រូវគេចាប់បញ្ជូន ទៅវ៉េស្ដអ៊ីនឌីស៍ ក្នុងឋានៈជាឧក្រិដ្ឋជន។
ពេលធ្វើការ វីល្លាមមានសៀវភៅ ក្បែរខ្លួនជានិច្ច។ខណៈគោះដែកគោល បញ្ចូលក្នុងស្បែក បាន២-៣ប៉ូក គាត់តែងឆ្លៀតក្រឡេកមើល ហើយអាន១បន្ទាត់២ ពីសៀវភៅដែលគាត់ខ្ទាស់បើកដាក់លើតុធ្វើការនោះ។ លោកនីខូលស៍មិនប្រកាន់ នឹងគាត់ទេ ព្រោះវីល្លាមបញ្ចប់កិច្ចការខ្លួន ទាន់ម៉ោងទាន់ពេលជានិច្ច។
លោកនីខូលស៍ចូលចិត្តសៀវភៅ ហើយមានសៀវភៅច្រើនក្បាល នៅផ្ទះគាត់ដែរ។ រសៀល១ វីល្លាមយកសៀវភៅ១ក្បាល របស់លោកនីខូលស៍ មកអាន។ លុះបើកទៅ ក៏ឃើញក្នុងសៀវភៅ មានសុទ្ធតែគំនូសអង្កាញ់ៗ ស្អាតៗ តម្រៀបគ្នា ជាជួរៗ។ គាត់ជាប់ចិត្ត នឹងអត្ថបទចម្លែកនោះណាស់។ ១ពាក្យក៏គាត់អានអត់ចេញ ហើយគាត់ក៏មិនដឹងថា នោះជាភាសាអ្វីដែរ។
វីល្លាមចង់ដឹង ពីសៀវភៅនោះ ហើយសម្រេចចិត្តថា នឹងធ្វើការស៊ើបសួរទាល់តែបានដឹង។ គាត់ដឹងថាត្រូវទៅសួរនរណា។ មានពាក្យចចាមអារ៉ាមថា ថូម៉ាស ចូនស៍ ជាងត្បាញចំណាស់ម្នាក់ ក្នុងភូមិផូលែស្ពូរី ធ្លាប់ចូលរៀននៅសកលវិទ្យាល័យ ដែលជារឿងកម្រ១ នៅសម័យនោះ។ វីល្លាមជឿជាក់ថា ថូម៉ាស ចូនស៍ ប្រហែលជាដឹង ថានោះជាភាសាអ្វី។ ថ្ងៃឈប់សម្រាកមកដល់ វីល្លាមក៏រួតរះវិលទៅស្រុកដើម្បីជួបលោកចូនស៍។ មិនខុសបំណងមែន។ លោកចូនស៍មើលទៅសៀវភៅនោះ រួចសើចរលាក់តិចៗ។ គាត់ពន្យល់វីល្លាមថា សៀវភៅនោះសរសេរជាភាសាក្រិច រួចក៏ចាប់ផ្ដើមប្រែពាក្យខ្លះ ឱ្យវីល្លាមស្ដាប់។ វីល្លាមជាប់ចិត្ត នឹងភាសានេះ ហើយក៏សួរចេះ១ចុះ១ រហូតដល់លោកចូនស៍ យល់ព្រមបង្រៀនភាសានេះដល់ខ្លួន។
លោកចូនស៍គិតថា បង្រៀន១ឬ២មេរៀនទៅ វីល្លាមប្រហែលធុញលែងចង់រៀនហើយ។ សិស្សហាត់ធ្វើស្បែជើងសោះ ចេះក្រិចទៅ ក៏មិនដឹងយកទៅធ្វើអីដែរ។ លោកចូនស៍ស្គាល់វីល្លាមស្ដើងពេកហើយ! វីល្លាមបន្ដរៀន ២ឆ្នាំជាប់គ្នា។ ឱ្យតែទំនេរ គាត់ទៅរៀនរហូត។ ហើយចុងបញ្ចប់ គាត់ក៏ចេះអាន និងសរសេរក្រិច បានយ៉ាងល្អ។ នៅត្រឹមវ័យ១៦ឆ្នាំ វីល្លាមក្លាយជាមនុស្ស ដែលមានចំណេះដឹងខ្ពស់ម្នាក់ នៅក្នុងស្រុក។ គាត់មិនដឹងទេ ថាថ្ងៃណា១ គាត់នឹងត្រូវប្រើចំណេះដឹងនេះ ទៅជួយមនុស្ស ដែលនៅឆ្ងាយពីគាត់ ពាក់កណ្ដាលផែនដីឯណោះ។
ដោយសារបានរួចផុត ពីការចាប់បញ្ជូន ទៅវ៉េស្ដអ៊ីនឌីស៍ ក្រោមបទយកប្រាក់ស្ពាន់មកបន្លំ គាត់ក៏ធ្វើតាមពាក្យដែលខ្លួនបានសន្យា គឺរាល់ថ្ងៃអាទិត្យគាត់ទៅក្រុមជំនុំ៣ដង។ គាត់ឧស្សាហ៍ជំនុំគ្នារឿងក្រុមជំនុំ ជាមួយ ចន វ៉ូរ។ ទាំង២នាក់ ចូលចិត្តជជែកគ្នារឿងសាសនា។ ឪពុកវីល្លាម ជាស្មៀននៃក្រុមជំនុំនិកាយអង់គ្លីកង់ ឯឪពុកចន ជាអ្នកដឹកនាំនៃក្រុមជំនុំក្រៅច្បាប់១កន្លែង (សម័យនោះ សាសនិកក្រៅច្បាប់ជួនត្រូវគេហៅថាក្រុមប្រឆាំង ដែលជាទូទៅ ពួកគេកាន់តាមនិកាយបាប់ទីស្ដ ខុនគ្រីកេសឹនណាល់ ព្រេសប៊ីធេរាន ឬក្វេឃ័រ។) ប្រធានបទពិភាក្សា រវាងវីល្លាមនិងចន ច្រើនតែទាក់ទង នឹងចំណុចផ្សេងគ្នា នៃរបៀបថ្វាយបង្គំ របស់ក្រុមជំនុំ នៃឪពុកពួកគេ។មិត្តទាំង២ខ្វែងគំនិតគ្នាគ្រប់បញ្ហា តាំងពីរឿងពិធីជ្រមុជទឹកឱ្យទារក រហូតដល់រឿងលក្ខខណ្ឌនៃការកា្លយជាគ្រូគង្វាល។ ជាញឹកញាប់ កិច្ចពិភាក្សាដំណើរការទៅ យ៉ាងស្រួចស្រាល់។
វីល្លាមជជែកពូកែ ហើយ"ឈ្នះ"ស្ទើរគ្រប់ការជជែក អំពីសាសនា ជាមួយនឹងចន។ ពេលខ្លះ គាត់ឈ្នះចនមែន តែមិនសប្បាយអារម្មណ៍ទេ ព្រោះហាក់បាត់បង់ នូវអ្វីម្យ៉ាងដែលសំខាន់ជាងការឈ្នះទៅទៀត តែគាត់មិនអាចធ្វើចិត្តទន់ ឱ្យចនដឹងបានទេ។
វីល្លាមលួចស្ញប់ស្ញែងចនផងដែរ ព្រោះចនសុខចិត្តរស់នៅជាអ្នកប្រឆាំង។ វាជារឿង១ ដែលទាមទារ ឱ្យមានការលះបង់ច្រើនណាស់។ ឧទាហរណ៍ ក្នុងក្រឹត្យស្ដីការល្បងពិនិត្យនិងកិច្ចសហការ មានចែងពីការហាមប្រាមក្រុមប្រឆាំង មិនឱ្យធ្វើមន្ត្រីស៊ីប្រាក់ខែរដ្ឋ និងមិនឱ្យមានតំណែង ក្នុងជួរកងទ័ព ឬកងនាវិកឡើយ។ វីល្លាមដឹងផងដែងថា កូនចៅរបស់ក្រុមប្រឆាំង ត្រូវហាមមិនឱ្យចូលរៀន នៅសាលាផូលែស្ពូរីឡើយ។ ធ្វើជាអ្នកប្រឆាំង មានន័យថា ស្ថិតនៅក្រៅគន្លងជីវិតនៃប្រជាជនអង់គ្លេសទូទៅ នាសតវត្សរ៍ទី១៨។
តែវីល្លាមមិនសុខចិត្ត ឱ្យចនមានប្រៀបលើខ្លួន ពេលជជែកគ្នានោះឡើយ។ ក្នុងកិច្ចជជែកដេញដោល១ ចនបានលើកឡើងថា ក្នុងក្រុមជំនុំអង់គ្លេស មនុស្សពុំមានសេរីភាព ធ្វើតាមអ្វី ដែលព្រះជាម្ចាស់ចង់បានឡើយព្រោះការងារចម្បងគឺ បម្រើស្ដេច និងផ្គាប់ចិត្តស្ដេច ដែលជាក្បាលនៃក្រុមជំនុំ ដោយស្វ័យប្រវត្តិ។ចនយល់ឃើញថាការនេះ ធ្វើឱ្យក្រុមជំនុំរដ្ឋមានតម្លៃ មិនលើសពីហាងបញ្ចាំនោះឡើយ។ ទាំង២នាក់ គ្មានដឹងមុនបន្តិចឡើយថាហេតុការណ៍ដែលកំពុងកើតឡើង នៅត្រើយម្ខាងទៀត នៃមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិកនោះ នឹងបង្ខំឱ្យវីល្លាម គិតដូចចនដែរ នៅនាទីចុងក្រោយ។
ហេតុការណ៍នោះគឺ ចលនាបដិវត្តន៍អាម៉េរិក។ តាំងពីអ៊ំខ្លួន ត្រឡប់ពីប្រយុទ្ធនៅកាណាដាមក វីល្លាមបានតាមដានហេតុការណ៍នៅអាម៉េរិកយ៉ាងដិតដល់។ គឺជ័យជម្នះរបស់ជនជាតិអង់គ្លេស ទៅលើជនជាតិបារាំង នៅក្វេបិកនោះហើយ ដែលបាននាំឱ្យមានបដិវត្តន៍អាម៉រិក។ ដោយសារកាណាដាស្ថិតក្រោមការឃុំគ្រង់យ៉ាងគត់មត់ ពីសំណាក់អង់គ្លេសហើយ ពួកនិគមជនអាម៉េរិក ក៏ពុំចាំបាច់ខ្លាចថា បារាំងនឹងឈ្លានពានខ្លួន ពីទិសខាងជើងទៀតឡើយ។ ដោយគ្មានការគំរាមឈ្លានពាននោះទៀតពលទាហានអង់គ្លេសជាច្រើន ដែលឈរជើងនៅអាម៉េរិក ក៏ត្រូវបញ្ជូន វិលទៅស្រុកវិញ។ ពួកនិគមជនបានយល់ព្រម បង់ពន្ធសន្ធឹកសន្ធាប់ ឱ្យស្ដេចអង់គ្លេស ជួយការពារខ្លួន ពីជនជាតិបារាំង តែឥឡូវទាហានទៅវិញអស់ហើយ។ ពួកនិគមជនក៏ផ្ដើមសួរគ្នាទៅវិញទៅមកថា តើចាំបាច់ត្រូវបន្ដបង់ពន្ធសន្ធឹកសន្ធាប់ដូច្នេះទៀតឬអត់។ អ្វីដែលស្ដេចធ្វើដើម្បីពួកគេនោះ ពួកគេធ្វើដោយខ្លួនបានដែរតើ។ ដូច្នេះ នៅឆ្នាំ១៧៧៥ ពួកគេក៏បះបោរ ក្នុងសមរភូមិឡិចស៊ីងថុន រួចចុះសញ្ញាប្រកាសឯករាជ្យពីអង់គ្លេស នៅឆ្នាំបន្ទាប់មក។ អេស្ប៉ាញនិងបារាំងប្រកាសផងដែរថា ពួកគេនឹងប្រយុទ្ធ ដើម្បីសេរីភាពអាម៉េរិក។ ដូច្នេះបដិវត្តន៍អាម៉េរិក ក៏រីកសាយខ្លាំងឡើងៗ។
ចច វ៉ាស៊ីងតោន ដែលមានជីតាជីដូន ជាអ្នកស្រុកណូសហ៊ែមថុនសឺ និងពួកនិគមជនបះបោរទាំងនោះ បានក្លាយជាវីរជន ក្នុងដួងចិត្តប្រជាជន នៅភីឌឌីងថុន និងផូលែស្ពូរី។ មនុស្សជាច្រើន ក្នុងតំបន់ទាំងនេះនិយាយថា ស្ដេចចចទី៣ ជាមនុស្សឡប់ មិនចេះគិត ហើយពួកគេសុខចិត្តអធិស្ឋាន ឱ្យព្រះជាម្ចាស់ប្ដូរស្ដេចថ្មី ចៀសជាងអធិស្ឋាន ឱ្យវ៉ាស៊ីងតោននិងក្រុមបះបោរនៅអាម៉េរិក ទទួលបរាជ័យ។ វីល្លាមផ្ដើមមានគំនិតដូច្នេះដែរ។ដោយសារគាត់បានអានអំពីស្ថានការណ៍នេះ។ ចុងបញ្ចប់ គាត់យល់ឃើញថា បុព្វហេតុរបស់ពួកនិគមជនអាម៉េរិក មានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវសុចរិត។
អស់ជាច្រើនខែ ចន វ៉ូរ បានព្យាយាមបបួលវីល្លាម ឱ្យទៅផ្ទះប្រជុំ១កន្លែង នៅសាក្លេថុនជាមួយខ្លួន ប៉ុន្ដែវីល្លាមបដិសេធហើយបដិសេធទៀត រហូតដល់ស្ដេចចចទី៣ប្រកាសកំណត់យកថ្ងៃពុធ ទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៧៧៩ ជាទិវាអធិស្ឋាននិងតមអត់ថ្នាក់ជាតិ។ ក្រៅពីនៅអាម៉េរិក នៅកន្លែងផ្សេងៗទៀត អង់គ្លេសក៏ប្រឈមមុខ នឹងស្ថានការណ៍លំបាកដែរ។ បារាំងនិងអេស្ប៉ាញប្រកាសសង្គ្រាម នឹងអង់គ្លេស ហើយនាវាចម្បាំងពួកគេ ឈរជើងជាប្រចាំ នៅច្រកសមុទ្រអង់គ្លេស រង់ចាំឱកាសវាយលុក។ នៅឥណ្ឌា កងកម្លាំងអង់គ្លេស រងការវាយលុក ពីបណ្ដាកម្លាំងតាមមូលដ្ឋាន ដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធរឹងមាំ ហើយនៅវ៉េស្ដអ៊ីនឌីស៍ ជនជាតិបារាំងកំពុងប្រយុទ្ធ នឹងកងនាវិកអង់គ្លេសលើសមរភូមិសមុទ្រទៀត។
ដូចជនជាតិអង់គ្លេសទូទៅដែរ វីល្លាមចង់ចូលរួមកម្មវិធីអធិស្ឋាន ដើម្បីប្រទេសណាស់ តែគាត់ហារមាត់អធិស្ឋាន ឱ្យកងកម្លាំងបដិវត្តន៍នៅអាម៉េរិក ដួលរលំមិនរួចឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ គាត់ចង់ឱ្យពួកគេឈ្នះ! គិតដូច្នេះមានន័យថា គាត់មិនអាចទៅចូលរួមកម្មវិធីអធិស្ឋាន នៅក្រុមជំនុំអង់គ្លីកង់ ដែលស្ដេចបានដាក់បញ្ជា ទៅអ្នកថ្វាយបង្គំទាំងអស់ ត្រូវអធិស្ឋាន ឱ្យពួកបះបោរនៅអាម៉េរិករងបរាជ័យបានទេ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ក្រុមប្រឆាំងគេអធិស្ឋាន ឱ្យពួកបដិវត្តន៍ឈ្នះ។ វីល្លាមក៏ប្ដូរចិត្ត ព្រមទៅចូលរួមកម្មវិធីអធិស្ឋានរបស់ក្រុមប្រឆាំង តាមការបបួលរបស់ ចន វ៉ូរ។
វីល្លាម ឃែរី ពុំបានដឹងខ្លួនឡើយ ថាពិភពដែលខ្លួនកំពុងឈានជើងចូលនោះ មានភាពខុសប្លែកប៉ុណ្ណា។ ហើយគាត់ក៏ពុំបានដឹងសោះឡើយ ថានៅប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខ ខ្លួនគាត់នឹងមានឥទ្ធិពលប៉ុណ្ណា ចម្ពោះពិភពលោកនេះ។