សំណួរ-ចម្លើយទស្សនៈទានទូទៅអំពីគណនេយ្យ (ភាគ១)

សំណួរ

១. តើទស្សនៈទានទូទៅអំពីគណនេយ្យមានអ្វីខ្លះ ? ចូរបកស្រាយ ?

២. តើគណនេយ្យបែងចែកជាប៉ុន្មានប្រភេទ ? អី្វខ្លះ ?

៣.  តើទស្សនៈទានទូទៅនៃរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុមានអ្វីខ្លះ ? ចូរបកស្រាយចំណុចមួយៗ ។

៤.​ ដូចម្តេចហៅថាសមាសធាតុនៃរបាយការណ៍?​ មានអ្វីខ្លះ ?

៥. ដូចម្តេចហៅថារបាយការណ៍លទ្ធផល ? ហើយមានធាតុសំខាន់ៗអ្វីខ្លះ ?

៦. តើការរៀបចំរបាយការណ៍លទ្ធផលត្រូវបានគេរៀបចំឡើងជាប៉ុន្មានទម្រង់ ?

៧. តើនៅក្នុងរបាយការណ៍លទ្ធផលមានប៉ុន្មានផ្នែក ? អ្វីខ្លះ ?

៨. ដូចម្តេចហៅថាតារាងតុល្យការ ?

៩. អ្វីទៅជាគោលបំណងរបស់តារាងតុល្យការ ?

១០. តើការចាត់ថ្នាក់នៃតារាងតុល្យការគឺជាអ្វី ?

ចម្លើយ

១. ទស្សនៈទានទូទៅអំពីគណនេយ្យ

          ក. និយមន័យគណនេយ្យ ( Accounting Definition )

            គណនេយ្យ   គឺជាប្រព័ន្ធពត៌មានដែលរាយការណ៍គ្រប់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច​​ និងស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់អង្គភាពអាជីវកម្មមួយឬរបស់អង្គភាពផ្សេងៗទៀត ។

          គណនេយ្យ   គឺជាដំណើរការនៃការកំណត់ ( Identification ), ការវាស់វែង ( Measurement ), ការកត់ត្រា( Recording ), ការបញ្ជូន ( Communicating ) និងការបកស្រាយ ( Interpreting ) នូវប្រតិបត្តិការណ៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់អង្គភាព  អាជីវកម្មមួយនូវក្នុងកំឡុងពេលវេលាមួយដ៏ជាក់លាក់។ រាល់ពត៌មានគណនេយ្យទាំងអស់ (ប្រតិបត្តិការណ៍) ត្រូវពិពណ៌នាអំពីសាច់ប្រាក់ ។

          ខ.​ គោលបំណងរបស់គណនេយ្យ ( Purpose of Accounting )

          គោលបំណងរបស់គណនេយ្យ គឺផ្ដល់នូវពត៌មានដែលមានប្រយោជន៍ទៅ ដល់មនុស្សទាំងអស់ដែលមានបំណងក្នុងការវិនិយោគ និងការសំរេចចិត្តផ្សេងៗទៀត ។ ​គោលបំណងគណនេយ្យក៏បានផ្ដល់នូវពត៌មានហិរញ្ញវត្ថុទៅដល់អង្គភាព អាជីវកម្មមួយ ដើម្បីជួយពូកគេនូវក្នុងការធ្វើផែនការនិងការត្រួតពិនិត្យសកម្មភាព ផ្សេងៗរបស់អង្គភាព​​។ អ្នកដែលប្រើប្រាស់ពត៌មានគណនេយ្យនោះរួមមានដូចជាៈ

• អ្នកវិនិយោគបច្ចុប្បន្ន និងអ្នកវិនិយោគសក្ដានុពល ( Present and Potential Investors )
• ម្ចាស់បំណុល ( Lender )
• អ្នកគ្រប់គ្រងអង្គភាពអាជីវកម្ម ( Manager of Organizations )
• អ្នកផ្គត់ផ្គង់ ( Suppliers )
• អតថិជន ( Customers )
• រាជរដ្ឋាភិបាល ( Government )
• និងអ្នកប្រើប្រាស់ផ្សេងៗទៀត ( Other Consumer )​ ។

គ. គុណប្រយោជន៍របស់គណនេយ្យ  ( Advantages of Accounting )

         គណនេយ្យ ( Accounting ) គឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់ និងបានផ្ដល់នៅអត្ថ   ប្រយោជន៍យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងការចាត់ចែងការគ្រប់គ្រងអាជីវកម្ម ពីព្រោះ ៖

• វាអាចជួយសំរួលទៅដល់ការរៀបចំបញ្ជីផ្សេងៗរបស់ក្រុមហ៊ុន អោយមាន របៀបរៀបរយ ។
• បង្ហាញពីស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់ក្រុមហ៊ុន ដើម្បីអោយអ្នកគ្រប់គ្រង ឬក៏ ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនងាយស្រួលនៅក្នុងការរៀបចំនិងចេញសេចក្ដីសំរេចផ្សេងៗ ។
• បង្ហាញពីស្ថានភាពចំណូល និងចំណាយដែលបានកើតឡើងក្នុងដំណើការ អាជីវកម្ម ដែលវាអាចជួយអោយអ្នកគ្រប់គ្រងមានលទ្ធភាពក្នុងការកាត់បន្ថយនូវ ចំណាយដែលគ្មានប្រយោជន៍មួយចំនួន ។
• វាជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏សំខាន់មួយសំរាប់ធ្វើការវិភាគ ការពិចារណាអំពីគោល ការណ៍ផែនការ និងការកំណត់នៅទិសដៅផ្សេងៗទៀត ។
• បង្ហាញពីលទ្ធផលរកស៊ីថា តើវាចំណេញ ឬខាត ?
• ជួយដល់អ្នកគ្រប់គ្រង់ ក្នុងការតាមដានសកម្មភាពអាជីវកម្មរបស់គេ ។
• អាចកាត់បន្ថយបាននៅការកេងប្រវ័ញ្ចផ្សេងៗបាន ។
• ផ្ដល់ភាពងាយស្រួលក្នុងការកំណត់មុខងារហិរញ្ញវត្ថុ របស់ក្រុមហ៊ុនសំរាប់ធ្វើការបង់ពន្ធ និងការធ្វើផែនការហិរញ្ញវត្ថុ ។

ឃ. ប្រព័ន្ធគណនេយ្យ ( Accounting System )

ប្រព័ន្ធគណនេយ្យ គឺជាប្រព័ន្ធមួយដែលគេប្រើប្រាស់សំរាប់មកការធ្វើការ បកស្រាយ ការវិភាគ (Analyze) ការត់ត្រា

(​Recording) ការវាស់វេង (Measure) ការចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ (Classifying) ការសរុប ​(Summarizing) អំពីទំនាក់ទំនង ពត៌មានដែលមាន អត្ថប្រយោជន៍ដល់អ្នកវិនិយោគ​ (​  Principles of Accounting I. 2012, P1& P2) ។

• ការវិភាគ (Analyze) គឺជាការវិភាគលើសកម្មភាពមួយថាតើសកម្មភាពនោះ កើតឡើងមកពីណា?
• ការកត់ត្រា ​(Recording) គឺជាការកត់ត្រាអន្តរការនីមួយៗជាតំលៃទឹកប្រាក់។
• ការវាស់វែង (Measure) គឺជាការវាស់វែងជាតំលៃទឹកប្រាក់ដែលយើងបាន កត់ត្រាថាតើវាស្មើគ្នាហើយ​ ឬនៅរវាងឥណពន្ធ (Debit ) និងឥណទាន (Credit ) ។
• ការចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ (Classifying) គឺជាការចាត់ថ្នាក់អន្តរការទាំងអស់នៃ គណនេយ្យនីមួយៗ ដែលមានឈ្មោះដូចគ្នា ឬលេខដូចគ្នាដាក់ទៅតាមក្រុមនីមួយៗដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នា ។
• ការសរុប (Summarizing) គឺជាការសង្ខេបពត៌មានគណនេយ្យទាំងអស់ ដែលមានសារៈសំខាន់ និងមានប្រយោជន៍ជំពោះអ្នកដែលត្រូវធ្វើការសំរេចចិត្តក្នុង ការរៀបចំរបាយការណ៍ណាមួយដែលយើងចង់បាន (Principle of Accounting I) ។

២. គណនេយ្យគេបែងចែកជាបីប្រភេទគឺៈ គណនេយ្យហិរញ្ញវត្ថុ គណនេយ្យគ្រប់គ្រង និង គណនេយ្យពន្ធដារ។

+ គណនេយ្យហិរញ្ញវត្ថុ ( Financial  Accounting )

          គណនេយ្យហិរញ្ញវត្ថុ    គឺជាការផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការរាយ ការណ៍ពីសកម្មភាពអាជីវកម្មទៅកាន់អ្នកខាងក្រៅ ឬអ្នកដែលពុំបានចូលរួមដោយ ផ្ទាល់ក្នុងប្រតិបត្តិការប្រចាំថ្ងៃរបស់អង្គភាពអាជីវកម្ម។ របាយការណ៍នេះជាទូទៅ គឺជារបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ (Statement) ដែលរបាយការណ៍ទាំងរួមមាន ដូចជាៈ តារាងតុល្យការ ( Balance Sheet ), របាយការណ៍លទ្ធផល ( Income Statement ) ជាដើម ។

+ គណនេយ្យគ្រប់គ្រង ( Management Accounting )

គណនេយ្យគ្រប់គ្រង គឺត្រូវបានផ្ដោតសំខាន់ជាមួយនឹងការផ្តល់នូវពត៌មាន ជាសម្ងាត់សំរាប់អ្នកប្រើប្រាស់ខាងក្នុងក្រុមហ៊ុនដូចជា អ្នកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុន និង ប្រធានប្រតិបត្តិការរបស់ក្រុមហ៊ុនឬអ្នកគ្រប់គ្រងដទៃទៀត ។ គណនេយ្យគ្រប់គ្រង អាចផ្ទុយពីគណនេយ្យហិរញ្ញវត្ថុ ពីព្រោះវាបានផ្ដល់ពត៌មានទៅដល់ម្ចាស់បំណុល និងអ្នកប្រើប្រាស់ខាងក្រៅផ្សេងទៀត ។

គណនេយ្យគ្រប់គ្រង វាបានផ្ដល់នូវពត៌មានដល់អ្នកសំរេចចិត្តខាងក្នុងក្រុម ហ៊ុន​ក្នុងការសំរេចគោលដៅប្រាក់ចំណេញរបស់អង្គភាព ដូចជាពត៌មានអំពីការធ្វើ ហិរញ្ញប្បទានវិនិយោគនិងសកម្មភាពប្រតិបត្តិការផ្សេងៗ ។

+ គណនេយ្យពន្ធដារ (Tax Accounting )

គណនេយ្យពន្ធដារ គឺជាដំណើការនៃការរៀបចំនូវចំណូលត្រឡប់ពីការ បង់ពន្ធដោយផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានពត៌មានគណនេយ្យហិរញ្ញវត្ថុ ។ ជាទូទៅគណ នេយ្យពន្ធដារ គឺផ្ដោតសំខាន់លើបញ្ហាបង់ពន្ធ រួមទាំងការដាក់លិខិតប្រកាសពន្ធ និងការធ្វើផែនការសំរាប់ទទួលខុសត្រូវពន្ធដារនាពេលអនាគត ។ បើទោះជាយ៉ាង  ណាក៏ដោយពត៌មានគណនេយ្យទាំងនោះគឺ ត្រូវបានគេធ្វើការកត់ត្រា ​និងធ្វើជារបាយការណ៍អំពីចំណូលសំរាប់បង់ពន្ធ ។

៣.  ទស្សនៈទានទូទៅនៃរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុមានដូចខាងក្រោម ៖

+ និយមន័យរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ (Definition of Financial Statement)

          របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺជារបាយការណ៍ផលសម្រេចមួយនៃដំណើការ គណនេយ្យដែលគេរៀបចំឡើងនៅចុងការិយបរិច្ឆេទ ។ របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុគឺ រាយការណ៍រាល់សកម្មភាព ដែលទាក់ទងទៅនឹងការប្រើប្រាស់ពត៌មានហិរញ្ញវត្ថុ ហើយវាក៏បង្ហាញពីលទ្ធផលមួយ ដែលក្រុមហ៊ុនសំរេចបាននូវក្នុងពេលវេលាជាក់ លាក់ណាមួយ ។ វាក៏ជាមធ្យោបាយមួយនៃការបញ្ជូននូវរូបភាពពិតនៃ ចំណេញ-ខាត និង​ ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុទៅអ្នកចាត់ចែងនិងអ្នកខាងក្រៅដែលមានចំណាប់ អារម្មណ៍ ។ គេប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីបង្ហាញពីគោលបំណង និង ដំណើការផ្សេងៗដែលកើតមានឡើងនូវក្នុងអង្គភាពហើយវា គឺជាឧបករណ៍មួយសំរាប់វាស់វែង និង វាយតំលៃលើដំណើរការនៃស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់អង្គភាព សំរាប់ធ្វើការព្យាករណ៍ និង ការធ្វើផែនការយុទ្ធសាស្រ្តរបស់អង្គភាពសំរាប់ពេល អនាគត ។

+ គោលបំណងរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ​ (  The Purpose  of  Financial Statement )

          គោលបំណងនៃរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺផ្ដល់ពត៌មានអំពីស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុ, ការប្រើប្រាស់ពត៌មាន និងការប្រែប្រួលនូវស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់អង្គភាព មួយដែលមានប្រយោជន៍សំរាប់អ្នកប្រើប្រាស់ទូទៅ ក្នុងការធ្វើការសម្រេចចិត្តផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ។ របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុនេះក៏បង្ហាញអំពី លទ្ធផលនៃការគ្រប់គ្រងធនធានរបស់អង្គភាពនូវក្នុងការរិយបរិច្ឆេទមួយផងដែរ ពោលគឺផ្ដល់ពត៌មានហិរញ្ញវត្ថុ ដែលមានប្រយោជន៍ដល់អ្នកវិនិយោគ និង ការរកភាពមិនច្បាស់លាស់នៃ​ចលនាសាច់ប្រាក់ និងទង្វើផ្សេងៗរបស់អ្នកគ្រប់គ្រង ។​ ដើម្បីសំរេចបាននូវគោលបំណងទាំងនេះរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺត្រូវផ្ដល់នូវពត៌មានអំពីអង្គភាពដូចជា ៖

• ទ្រព្យសកម្ម
• បំណុល
• មូលធន
• ចំណូល​ និងចំណាយ ដែលរួមទាំងចំណេញ និងខាត
• ការប្រែប្រួលផ្សេងៗទៀតក្នុងផ្នែកមូលធន ។
• លំហូរសាច់ប្រាក់របស់អង្គភាព ។

+ សារៈសំខាន់នៃរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ (Important Of Financial Statement)

របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់សំរាប់អ្នកវិនិយោគ ម្ចាស់បំណុល និង អ្នកប្រើប្រាស់ផ្សេងៗទៀតពីព្រោះរបាយការណ៍ទាំងនោះវាផ្ដល់ ពត៌មានដែលអ្នកចង់ដឹង ថាតើមានសាច់ប្រាក់ប៉ុន្មាន ? ហើយត្រូវទទួលសាច់ប្រាក់ទាំងនោះទទួលបានមកពីប្រភពណាខ្លះ  ហើយទទួលបានវានៅពេលណា ?

          នូវក្នុងការវិភាគហិរញ្ញវត្ថុ វាអាចជួយយើងក្នុងការ ៖

• វាយតំលៃលើហានិភ័យដែលកើតឡើង
• វាយតំលៃនៅប្រសិទ្ធភាពក្នុងការអនុវត្តន៍ការងាររបស់អ្នកគ្រប់គ្រង
• វាយតំលៃនូវលទ្ធភាពប្រាក់ចំណេញ លទ្ធភាពបំណុល និង ​អាចធ្វើការ   ព្យាករណ៍អំពីស្ថានភាពរបស់អង្គភាពសំរាប់ពេលអនាគត។

+ អ្នកប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ( Users Of Financial Statement)

របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺមានសារៈសំខាន់ជាច្រើនក្នុងការផ្ដល់នូវពត៌មាន សំរាប់អ្នកប្រើប្រាស់និងគ្រប់គ្រងក្នុងការធ្វើការសំរេចចិត្ត ។ ហើយគ្រប់អាជីវកម្ម ទាំងអស់តែងតែរក្សាទុកនៅការកត់ត្រាគណនេយ្យ ឬឯកសារផ្សេងៗដើម្បីធ្វើជា ជំនួយដល់ការធ្វើសេចក្ដីសំរេចចិត្តរបស់ពួកគេ ។ ​អ្នកដែលប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុរួមមាន​ ៖ 

• អ្នកគ្រប់គ្រងទូទៅ ( General Managers)

          អ្នកគ្រប់គ្រងប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ សំរាប់គ្រប់គ្រងលើកិច្ចការ ប្រតិបត្តិការរបស់ក្រុមហ៊ុនដោយធ្វើការវាយតំលៃលទ្ធផលហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីឆ្ពោះទៅរកគោលដៅអនាគត និងការសំរេចចិត្តសំខាន់ៗក្នុងសកម្មភាពអាជីវកម្ម ។

• ភាគទុននិក ( Shareholders )

            ភាគទុននិកប្រើប្រាស់របាយការហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីវាយតំលៃហានិភ័យ​និងការ ទទួលបាននូវការវិនិយោគក្នុងក្រុមហ៊ុនរបស់ពួកគេ និងធ្វើការសំរេចចិត្តវិនិយោគ ដោយផ្អែកលើការវិភាគ ។

• អ្នកវិនិយោគិន ( Prospective Investors )

            អ្នកវិនិយោគិនប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺដើម្បីវាយតំលៃអំពីលទ្ធភាពជោគជ័យនៃការវិនិយោគក្នុងក្រុមហ៊ុន ។ ហើយអ្នកវិនិយោគិនក៏អាចទស្សន៍ទាយអំពីភាគលាភអនាគត ដោយផ្អែកលើប្រាក់ចំណេញ ដែលបានបង្ហាញនូវក្នុងរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ។ លើសពីនេះទៅទៀតរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុបានផ្សាភ្ជាប់ជាមួយនឹងកំរិតហានិភ័យនៃការវិនិយោគ ដែលអាចទទួលបានមកពីរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុនេះ ។ (ហេតុដូច្នេះមានន័យថា ប្រសិនបើប្រាក់ចំណេញធ្លាក់ចុះបង្ហាញថាហានិភ័យខ្ពស់ តែប្រសិនបើប្រាក់ចំណេញកើនឡើងនោះហានិភ័យទាប) ។ ដូច្នេះរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុបានផ្ដល់នៅមូលដ្ឋានមួយសំរាប់ការសំរេចិត្តការវិនិយោគ របស់វិនិយោគិនសក្ដានុពល។

• ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុ ( Financial Institutions )

ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺដើម្បីធ្វើការវាយតំលៃ ថាតើគួរផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីឬឥណទានអោយអាជីវកម្មមួយនោះដែរឬទេ ? ពីព្រោះមុន នឹងផ្ដល់កម្ចីធនាគារត្រូវប្រមើលមើលលទ្ធភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នកខ្ចី ដើម្បីប្រឈម មុខនឹងការសងត្រឡប់មកវិញ ។​ ការវាយតំលៃនោះរួមមាន ការធ្វើរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នកខ្ចី និងការព្យករណ៍ពីប្រតិបត្តិការនាពេលអនាគតរបស់អ្នកខ្ចី ។

• អាជ្ញាធរពន្ធដារ ( Taxing Authorities )

     អាជ្ញាធរពន្ធដារ គឺប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុក្នុងគោលបំណងដើម្បីកំណត់នូវមូលដ្ឋានគិតពន្ធ ។ ពន្ធលើប្រាក់ចំណេញ គឺផ្អែកលើតួរលេខជាក់ស្ដែង ដែលកើតឡើងនៅក្នុងពត៌មានគណនេយ្យដែលបានបង្ហាញ ។

• អ្នកផ្គត់ផ្គង់ (Suppliers)

អ្នកផ្គត់ផ្គង់ គឺប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុក្នុងគោលបំណងដើម្បីវាយ តំលៃពីភាពសាកសមនៃបំណុលរបស់អាជីវកម្ម ហើយកំណត់សំគាល់មើលថាតើ គួរផ្គត់ផ្គង់ទំនិញជំពាក់ឬអត់? អ្នកផ្គត់ផ្គង់ចំបាច់ត្រូវដឹងអោយបានច្បាស់ ប្រសិនបើគេនឹងសងត្រឡប់មកវិញ​ ។  

• អតិថិជន ( Customers )

            អតិថិជន គឺប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុដើម្បីវាយតំលៃថាតើ ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់មានធនធាន ដើម្បីធានាអោយបាននូវស្ថិរភាពនៃការផ្គត់ផ្គង់ទំនិញសម្រាប់នាពេលអនាគត ។ នេះគឺជាចំនុចមួយដ៏សំខាន់ដែលអតិថិជនពឹងផ្អែកលើក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់សម្រាបជាសមាសភាគឯកទេសមួយ ។

• និយោជិក ( Employees )

            និយោជិកប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់ធ្វើការវាយតំលៃពីប្រាក់ចំណេញរបស់ក្រុមហ៊ុន និងលទ្ធផលរបស់ខ្លួនលើប្រាក់ខែ និងសុវត្ថិភាពការងារ របស់ពួកគេនាពេលអនាគត​​ ។

• គូប្រកូតប្រជែង (Competitors )

គូប្រកួតប្រជែង គឺប្រើប្រាស់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុក្នុងការប្រៀបធៀបជាមួយក្រុមហ៊ុនដែលជាគូប្រជែង តាមរយៈការរៀននិងអភិវឌ្ឍន៍យុទ្ធសាស្រ្ដ ដើម្បីកែលម្អរការប្រកួតប្រជែងរបស់ខ្លួន ។

៤.​ សមាសធាតុនៃរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ជាទូទៅសមាសធាតុនៃរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺបានផ្ដល់នូវពត៌មានដែល មានសារៈសំខាន់ និងមានប្រយោជន៍សំរាប់អ្នកដែលមានចំណាប់អារម្មណ៍ទៅលើ របាយការណ៍របស់អង្គភាពមួយ ។ ហើយរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុក៏ជារបាយការណ៍មួយ ដែលមានសារៈប្រយោជន៍ខ្លាំងបំផុតនូវក្នុងដំណើរការនៃគណនេយ្យ ពីព្រោះរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ គឺជាមធ្យោបាយមួយនៅក្នុងការទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកប្រើប្រាស់ ដើម្បីអោយគេកាន់តែមានចំណាប់អារម្មណ៍មកលើវា​​ ។ ក្នុងមូលដ្ឋានគណនេយ្យរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុមួយដ៏ពេញលេញត្រូវមានរបាយការណ៍៤ យ៉ាងគឺ ៖

• របាយការណ៍លទ្ធផល (Income Statement)
• តារាងតុល្យការ (Balance Sheets)
• របាយការណ៍ប្រាក់ចំណេញរក្សាទុក (Statement of Retained Earning)
• របាយការណ៍ចលនាសាច់ប្រាក់ (Statement of Cash Flows)

៥. របាយការណ៍លទ្ធផល ( Income Statement ) គឺ ជារបាយការណ៍មួយដែលបង្ហាញអំពីលទ្ធផលនៃ អាជីវកម្មរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយ តាមរយៈការប្រមូលផ្ដុំនូវចំណូល ( Revenue ) និង បន្ទុកចំណាយ ( Expense ) នៅក្នុងគ្រាណាមួយដែលបានកំណត់ ។ វាអាចជា ១សប្ដាហ៍,១ខែ,៣ខែ,៦ខែ,ឬ១ឆ្នាំទៅតាមគោលការណ៍របស់សហគ្រាសនីមួយៗ ។

គោលបំណងនៃរបាយការណ៍លទ្ធផលគឺ បង្ហាញអំពីប្រសិទ្ធភាពនៃប្រតិបត្តិ ការរបស់អង្គភាពនៅក្នុងរយៈពេលកន្លងមកនេះថាតើវាមានការរីកចំរើនឬថយចុះ ? ហើយផលចំណូល និង បន្ទុកចំណាយក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដែលអនុវត្តន៍កន្លងមកនេះ មានការកើនឡើង ឬ ថយចុះដល់កំរិតណា ? អ្នកដែលប្រើប្រាស់របាយការណ៍ ហិរញ្ញវត្ថុរួមមានអ្នកគ្រប់គ្រង, ម្ចាស់ភាគហ៊ុន,​ ម្ចាស់បំណុល និងផ្នែកពាក់ព័ន្ធដ៏ទៃផ្សេងៗទៀតជាពិសេសភ្នាក់ងារពន្ធដារជាដើម ។ របាយការណ៍លទ្ធផលរួមបញ្ចូលធាតុសំខាន់ៗដូចខាងក្រោម​ ៖

• ផលចំណូល ( Revenue ) : គឺជាការហូរចូលនៃទ្រព្យសម្បត្តិ (ដូចជា សាច់ប្រាក់) ដែលបានមកពីការលក់ផលិតផល ឬ ការផ្ដល់សេវាកម្មទៅអោយ អតិថិជន​ ។
• បន្ទុកចំណាយ ( Expense ) : គឺជាការចាយវាយដែលបានលះបង់ ឬក៏ប្រើប្រាស់នៅក្នុងការបំរើអតិថិជនជាដើម ។ ប្រសិនបើចំណូលនូវក្នុងការិយ បរិច្ឆេទមួយធំជាងចំណាយនូវក្នុងការិយបរិច្ឆេទដដែល ​នោះប្រាក់ចំណេញសុទ្ធ        (Net Income) នឹងកើតមានឡើង ។ ផ្ទុយមកវិញបើបន្ទុកចំណាយធំជាងបន្ទុក ចំណូលនោះក្រុមហ៊ុនយើងនឹងទទួលរងនូវការខាតបង់ (Net Loss) ហើយវាគឺជា ប្រតិបត្តិការដែលគ្មានលទ្ធភាពរកប្រាក់ចំណេញ ។
• ផលចំណេញ (Gain) : គឺជាការកើនឡើងនៅទ្រព្យសកម្មដែលទទួលបាន មកពីការធ្វើសកម្មផ្សេងៗរបស់​​សហគ្រាស។ វាលើកលែងតែការកើនឡើងពីការ​បណ្ដាក់​ទុនបន្ថែមពីម្ចាស់អាជីវកម្ម​ផ្ទាល់ ។
• ការខាតបង់( Losses ) : គឺជាលទ្ធផលមួយដែលធ្វើអោយមានការថយចុះ នូវទ្រព្យសកម្ម ដែលវាកើតឡើងដោយសារតែការធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗរបស់សហ គ្រាសលើកលែងតែការថយចុះនោះគឺកើតឡើងដោយសារ  តែការបែងចែងភាគ លាភរបស់ម្ចាស់អាជីវកម្មផ្ទាល់ ។

ជាទូទៅផលចំណេញនិងការខាតបង់គឺវាស្រដៀងទៅនឹងផលចំណូល និងបន្ទុកចំណាយដែរ​ ប៉ុន្ដែវាខុសគ្នាត្រង់ថាផលចំណេញ និង ការខាតបង់កើតឡើងដោយសារតែសកម្មភាពបន្ទាប់បន្សំផ្សេងៗរបស់សហគ្រាស រីឯ​ផលចំណូលនិងបន្ទុកចំណាយវិញ គឺកើតឡើងដោយសារសកម្មភាពចំបងរបស់សហគ្រាស ។

          ទំនាក់ទំនងរវាងផលចំណេញ ឬការខាតបង់មានដូចខាងក្រោមៈ

ចំណេញពិត ( ខាតពិត )  =  ផលចំណូល  -  បន្ទុកចំណាយ

Net Income ( Net Loss )     =   Revenue    -    Expense

៦. ការរៀបចំរបាយការណ៍លទ្ធផលត្រូវបានគេរៀបចំឡើងជាពីទម្រង់គឺ ៖

· ទម្រង់ Single-Step គឺជាទម្រង់មួយដែលផ្ដល់ភាពងាយស្រួលនៅ ក្នុងការរៀបចំពីព្រោះវាមានតែពីផ្នែកសំខាន់ពីប៉ុណ្ណោះ គឺចំណូល និង ចំណាយ ។​  រាល់ផលចំណូល និង បន្ទុកចំណាយគឺត្រូវបានគេរៀបចំទៅតាមលំដាប់លំដោយផ្សេងៗគ្នា ហើយយកផលចំណូលមកធ្វើការទូទាត់គ្នាជាមួយនឹងបន្ទុកចំណាយ ដើម្បីឈានទៅរកប្រាក់ចំណេញសុទ្ធសំរាប់កាលបរិច្ឆេទមួយជាក់លាក់ ។

ទម្រង់នេះមានដូចខាងក្រោម​ ៖

តារាងទី១. គំរូរបាយការណ៍លទ្ធផល Single-Step

Company Name

​Single Step Income Statements

For the Year Ended December 31, 20XX

          Revenue:

Sale ............................................................................................................... XXXX

Service Revenue......................................................................................... XXXX

Dividend Revenue....................................................................................... XXXX

Interest Revenue......................................................................................... XXXX

               Total Revenue........................................................................... XXXX

Expense:

Cost of Goods Sold............................................... XXXX

Advertising Expense.............................................. XXXX

Selling Expense .................................................... XXXX

Administrative Expense......................................... XXXX

Interest Expense.................................................... XXXX

Salaries Expense................................................... XXXX

Income Tax Expense............................................ XXXX

         Total Expense................................................................................. (XXXX)

          Net Income....................................................................................... XXXX

· ទម្រង់ Multiple–Step : គឺជាទម្រង់មួយមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញជាង ដោយសារតែវាត្រូវបានរួមបញ្ចូលគ្រប់ផ្នែកទាំងអស់ដោយធ្វើការបែងចែកច្បាស់ លាស់ថាតើផលចំណូល និង បន្ទុកចំណាយណា ? ដែលទទួលបានពីសកម្មភាពប្រតិបត្តិការផ្នែកអាជីវកម្ម ហើយផលចំណូលនិងបន្ទុកចំណាយណាខ្លះ ? ដែល​មិនពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពប្រតិបត្តិការផ្នែកអាជីវកម្ម ។

          តារាងទី២. គំរូរបាយការណ៍លទ្ធផល Multiple-Step

Company’s Name

Multiple-Step of Income Statement

For the Year Ended December 31, 200X

Net Sales:

        Sales..................................................................................................... XXXX

        Less: Sales Returns..................................... XXXX

        Sales discounts............................................. XXXX....................... (XXXX)

        Net Sales............................................................................................. XXXX

Cost Of goods Sold:

        Merchandise Inventory, Jan 01.................. XXXX

        Purchases...................................................... XXXX

        Less: Merchandise Inventory, Dec, 31..... XXXX

        Cost Of goods Sold......................................................................... (XXXX)

Gross Profits.......................................................................... XXXX

Selling Expense:

        Advertising Expenses.................................. XXXX

        Delivery Expenses....................................... XXXX....................... (XXXX)

Administrative Expenses:

        Officer’s Salaries........................................... XXXX

        Utilities Expenses.......................................... XXXX....................... (XXXX)

      Income from Operating Activities................................... XXXX

Other Revenue and Gains:

      Dividend Revenue........................................ XXXX

        Rental Revenue............................................ XXXX.......................... XXXX

Other Expenses and Losses:

        Interest Expense.............................................................................. (XXXX)

      Earning before Taxes.................................................... XXXX

        Income Taxes................................................................................... (XXXX)

Net Income............................................................................. XXXX

តារាងទី៣. គំរូរបាយការណ៍ចំណូលចំណាយរបស់មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ (Peter 2002)

Micro Finance Name

Income Statement

Date, Dec 31​ Year

Interest Income

        Transaction with credit institute........................................................ XXXX

        Transaction with customer................................................................ XXXX

        Other interest income........................................................................ XXXX

        Total Interest Income......................................................................... XXXX

Interest Expense:

        Transaction with credit institute........................................................ XXXX

        Transaction with customer................................................................ XXXX

        Other interest expense...................................................................... XXXX

        Total Interest Expense.................................................................... (XXXX)

      Net Interest Income........................................................ XXXX

Non-interest Income:

        Profit/Loss from financial operation................................................. XXXX

        Commission and fee.......................................................................... XXXX

        Other operation Income.................................................................... XXXX

        Gross operating Income/Loss.......................................................... XXXX

Operating Expense:

      Salary and Wages............................................................................. XXXX

        Other staff and director costs and benefit...................................... XXXX

        Rent and leases paid......................................................................... XXXX

        Turnover tax........................................................................................ XXXX

        Duties license and fines.................................................................... XXXX

        Premises expense............................................................................. XXXX

        Other administrative expense........................................................... XXXX

        Depreciation expense of fixed assets............................................. XXXX

        Total Operating Expense.................................................................. XXXX

      Net Operating Income/LossXXXX

Loss/Profit from Provision Expense and Receivable

        Doubtful and bad debts loss provision........................................... XXXX

        Loan and advances write-offs.......................................................... XXXX

               Net Profit/loss before tax......................................................... XXXX

        Profit tax............................................................................................ (XXXX)

      Net Profit/Loss of period................................................ XXXX

៧. ផ្នែកដែលមាននៅក្នុងរបាយការណ៍លទ្ធផលទាំងនោះរួមមាន ៖

+ ផ្នែកប្រតិបត្តិការណ៍អាជីវកម្ម ៖ ផ្នែកនេះរាយការណ៍រាល់ផលចំណូល និង បន្ទុកចំណាយដែលកើតឡើងដោយសារសកម្មភាពចំបងរបស់អាជីវកម្ម ។

          ធាតុទាំងនោះរួមមានដូចខាងក្រោម ៖

-​ Sale Revenue

- Cost of Goods Sole

- Selling Expense: គឺជាបន្ទុកចំណាយដែលពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់ទៅនឹង ការលក់ដូចជាៈ Sale Salaries, Advertising Expense, Marketing Expense.........

+ ផ្នែកមិនមែនប្រតិបត្តិការណ៍អាជីវកម្មៈ គឺជាផ្នែកមួយដែលបង្ហាញអំពីផលចំណូល បន្ទុកចំណាយ, ផលចំណេញ និង ការខាតបង់ដែលទទួលបានមកពី   សកម្មភាពបន្ទាប់បន្សំផ្សេងៗរបស់ក្រុមហ៊ុន។ ហើយវាក៏រួមបញ្ចូលផងដែរនូវផល ចំណូល ឬ ការខាតបង់ដែលកើតឡើងដោយយថាហេតុ​ ។

៨. តារាងតុល្យការ (Balance Sheet)

          តារាងតុល្យការ បង្ហាញនូវស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយក្នុងកាលបរិច្ឆេទគណនេយ្យ ។ ការិយបរិច្ឆេទគណនេយ្យជាទូទៅ គឺមានរយៈពេលមួយឆ្នាំមួយឆមាស (៦ខែ) ឬ មួយត្រីមាស ​(៣ខែ) ។ តារាងតុល្យការ គឺជាតារាងមួយដែល បានរាយការណ៍រាល់ពត៌មានស្តីអំពីទ្រព្យសកម្ម (Assets), បំណុល​ (Liabilities) និងទ្រព្យម្ចាស់ (Equity) របស់អង្គភាពអាជីវកម្មមួយក្នុងកំឡុងពេលដ៏ជាក់លាក់ ។ តារាងតុល្យការបានបង្ហាញពីផ្នែកទ្រព្យ, បំណុល, និងមូលធនរបស់ម្ចាស់ទ្រព្យ ដែលមានតុល្យភាពនឹងគ្នា ។ ហើយផ្នែកទ្រព្យ វាបានបង្ហាញពីការប្រើប្រាស់មូលនិធិ ដើម្បីបំរើនូវប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន ចំណែកឯផ្នែកបំណុលវាបានបង្ហាញពីប្រភព ទុនដែលទទួលបានពីប្រភពផ្សេងៗ នៃប្រតិបត្តិការ ។

          សមីការតារាងតុល្យការមានធាតុដែលចូលរួមសំខាន់ៗបីគឺ ៖

ទ្រព្យសកម្ម = បំណុល​ + ទ្រព្យម្ចាស់

Assets = Liabilities + Equity

៩. គោលបំណងរបស់តារាងតុល្យការ គឺការផ្តល់ពត៌មានពីស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុ ក្នុងពេលជាក់លាក់មួយ ដល់អ្នកប្រើប្រាស់នូវពត៌មានហិរញ្ញវត្ថុទាំងឡាយរួមទាំង អ្នកប្រើប្រាស់ខាងក្នុង និង ខាងក្រៅអង្គភាពក្នុងការសម្រេចចិត្ត ។ អ្នកប្រើប្រាស់ខាងក្នុង សំដៅលើបុគ្គលិកទាំងឡាយណាដែលមានទាក់ទងដោយផ្ទាល់ដល់ការគ្រប់គ្រង និង ដំណើរការប្រតិបត្តិការរបស់ក្រុមហ៊ុន ។ អ្នកទាំងនោះមានដូចជា អ្នកគ្រប់គ្រង អ្នកត្រួតពិនិត្យផ្ទៃក្នុង ទីប្រឹក្សា និង អ្នកធ្វើការសម្រេចចិត្តសំខាន់ៗ ក្នុងក្រុមហ៊ុនជាច្រើនទៀត ។ ចំពោះអ្នកប្រើប្រាស់ខាងក្រៅសំដៅលើបុគ្គលិកទាំងឡាយណា ដែលមិនមានទាក់ទងដោយផ្ទាល់ដល់ដំណើរការគ្រប់គ្រងប្រតិបត្តិការក្រុមហ៊ុន ។ អ្នកទាំងនោះមានដូចជា ម្ចាស់ឥណទាន ម្ចាស់បំណុល អ្នកវិនិយោគ អ្នកផ្គត់ផ្គង់ អតិថិជន មេធាវីជាដើម ។ អ្នកទាំងនោះត្រូវការរបាយការណ៍នេះជាចាំបាច់ ដើម្បីប្រើប្រាស់ទៅតាមការងាររបស់ខ្លួនដូចជាអ្នកវិនិយោគទុនម្ចាស់ហ៊ុន ម្ចាស់ឥណទានប្រើប្រាស់នូវរបាយការណ៍នេះ ដើម្បីវាយតំលៃធ្វើការសំរេចចិត្តលើការវិនិយោគបន្ត ឬផ្ដល់ឥណទានបន្ថែម ។

តារាងតុល្យការនេះមានសារៈសំខាន់ណាស់ ព្រោះថាវាបង្ហាញអោយអ្នកប្រើប្រាស់ទាំងឡាយដឹង ថាតើក្រុមហ៊ុនមានទ្រព្យសកម្មអ្វីខ្លះ ហើយក្រុមហ៊ុនមាន ទ្រព្យសកម្ម និងបំណុលរយៈពេលខ្លី (Current) និងរយៈពេលវែង (Non-Current) ដែលជាហេតុធ្វើអោយអ្នកគ្រប់គ្រងធ្វើការសម្រេចចិត្តកាន់តែល្អប្រសើរ ។ ឆ្លងតាមការញែកដាច់ពីគ្នាបែបនេះ អ្នកគ្រប់គ្រងអាចដឹងថាបំណុលណាគួរតែធ្វើការទូទាត់មុនហើយ បំណុលណាធ្វើការទូទាត់ក្រោយ។ យោងតាមន័យនេះដែរតារាងតុល្យការក៏បានប្រាប់អោយអ្នកប្រើប្រាស់ដឹងផងដែរ ដូចជាមេធាវីជាដើមនៅពេលដែលក្រុមហ៊ុនមានការដួលរលំ ថាតើរាល់បណ្តឹងតវ៉ាទាមទារទ្រព្យសម្បត្តិណាគួរតែធ្វើការដោះស្រាយទូទាត់មុន ។ ពីព្រោះជាទូទៅតាមច្បាប់នៃអាជីវកម្មបណ្តឹងតវ៉ារបស់ម្ចាស់ឥណទាន (Creditor) គឺត្រូវធ្វើការដោះស្រាយមុនម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន​ ។

១០. ការចាត់ថ្នាក់នៃតារាងតុល្យការ​ (Classified Balance Sheet) ដើម្បីជាភាពងាយស្រួលដល់អ្នកគ្រប់គ្រង ឬ អ្នកធ្វើការសម្រេចចិត្តនៅក្នុង អាជីវកម្មថាតើក្រុមហ៊ុនគួរតែខ្ចីលុយពីគេ​ ឬក៏លក់ទ្រព្យសម្បត្តិក្រុមហ៊ុនដើម្បីយកលុយមកដោះស្រាយតំរូវការចាំបាច់ផ្សេងៗ ជាទូទៅបានបែងចែកតារាងតុល្យការ ទៅតាមអាយុកាលរបស់ទ្រព្យកម្ម (Asset) និងបំណុល (Liabilities)។

+ ទ្រព្យសកម្ម (Asset)

- ទ្រព្យធនចរន្ត (Current Assets) គឺជាទ្រព្យធនសកម្មដែលអាចប្រែក្លាយជា បេឡា ឬ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងសកម្មភាពអាជីវកម្ម ផលិតកម្មក្នុងតំណាក់កាលខ្លី យូរបំផុតមួយ​ឆ្នាំ ។ ក្នុងនោះរួមមាន សាច់ប្រាក់ (Cash) សញ្ញាប័ណ្ណ (Marketable Securities) ប័ណ្ណត្រូវទទួល (Note Receivable) គណនីត្រូវទទួល (Account Receivable) សន្និធិ (Inventory) ចំណាយបង់មុន (Prepaid Expense) សំភារៈ Supplies on Hand) ។

- អចលនទ្រព្យ (Fixed Assets) គឺជាទ្រព្យធនសកម្មដែលគេអាចប្រើប្រាស់ បានយូរអង្វែងក្នុងសកម្មភពអាជីវកម្មផលិតកម្ម ដើម្បីទទួលបានផលចំណេញ ។ បណ្តាទ្រព្យធនធានទាំងនោះគេហៅថាអចលនវត្ថុរួមមានៈ ដី (Land) អាគារ (Building) រោងចក្រ (Factory) និង ឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ផ្សេងៗទៀត (Other Equipments) ។

- ទ្រព្យធនផ្សេងៗ (Other Asset)​ គឺជាទ្រព្យធនសកម្មដែលមានលក្ខណៈ ខុសពីទ្រព្យចរន្ត ​និងអចលនទ្រព្យ ។ ទ្រព្យទាំងនោះរួមមាន ទុនវិនិយោគដែល ប្រើប្រាស់នូវចំនួនទឹកប្រាក់ច្រើនក្នុងការវិនិយោគ ។​ ជានិច្ចកាលតែងតែបង្ហាញនូវ បណ្តាទ្រព្យអរូបិយ (Intangible Assets) ដូចជា ប៉ាតង់ (Patent) តំលៃកេរ្ត៍ឈ្មោះ (Good Will) រក្សាសិទ្ធ (Copy Right) សិទ្ធផ្តាច់មុខ (Franchice) ។

+ បំណុល (Liabilities)

- បំណុលរយៈពេលខ្លី (Current Liabilities) គឺជាបំណុលដែលត្រូវសងក្នុង រយៈពេលខ្លីតិចជាងមួយឆ្នាំ បណ្តាគណនីទាំងនោះរួមមានដូចជាៈ គណនីត្រូវសង (Account Payable) ប័ណ្ណត្រូវទទួល (Note Payable) ជំពាក់លើពន្ធ (Income Taxs Payable) ជំពាក់លើការប្រាក់ (Accrued Interest Note payable) ជំពាក់លើបៀវត្ស (Salary Payable) ។

- បំណុលរយៈពេលវែង (Long-term Liabilities) គឺជាបំណុលដែលត្រូវទូទាត់ សងរយៈពេលយូរលើសពីមួយឆ្នាំ បណ្តាគណនីទាំងនោះរួមមាន ៖    ប័ណ្ណត្រូវសង (Bond Payable) វត្ថុបញ្ចាំត្រូវសង (Mortgage Payable) ។

+ មូលធនម្ចាស់ (Owner’sequity) គឺជាមូលធនដែលដាក់វិនិយោគទៅលើ ចំណាយផលិតកម្ម ប្រាក់ចំណេញរក្សាទុកបានមកពីលទ្ធផលនៃអាជីវកម្មប្រាក់ ចំណេញរបស់អង្គភាព។ ប្រាក់ចំណេញរក្សាទុកនេះជាមូលនិធីដែលអង្គភាពបាន ចំណេញ និងតំកល់ទុកសំរាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងអាជីវកម្មអោយម្ចាស់ភាគហ៊ុននូវចំនួន ទឹកប្រាក់នេះត្រូវកត់ត្រាជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ម្ចាស់ភាគហ៊ុន ពីព្រោះថាវាតំណាងអោយមូលនិធិ ដែលត្រូវបានគេដាក់វិនិយោគបន្ថែមដោយម្ចាស់ភាគហ៊ុន ។

តភាគ២