សង្គមខ្មែរបុរាណមានប្រពៃណីអប់រំកូនប្រុសតាមរយៈការបួងរៀន និងអប់រំកូនស្រីតាមរយៈការចូលម្លប់ ។
ក. ការបួសរៀន
- ក្មេងប្រុសដឹងក្តីត្រូវបានបញ្ជូនឱ្យទៅបម្រើព្រះសង្ឃ ឬក្មេងប្រុសពេញវ័យត្រូវបានបញ្ជូនឱ្យទៅរៀនធម៌បួស ។
- ស្របពេលបម្រើព្រះសង្ឃ ក្មេងប្រុសត្រូវបានព្រះសង្ឃបង្រៀនអក្សរ លេខនព្វន្ត និងបង្រៀនសូត្រធម៌ផង ។ ចំពោះក្មេងប្រុសពេញវ័យ ត្រូវរៀនធម៌បួសផង និងរៀនអក្សរលេខនព្វន្តផងដំណាលគ្នា ។ ផ្អែកលើផ្នត់គំនិត (បួសដើម្បីសងគុណមាតាបិតា) ទាំងក្មេងប្រុសតូចៗ ដែលនៅបម្រើព្រះសង្ឃ ទាំងក្មេងប្រុសពេញវ័យ ។ ដល់ដំណាក់កាលមួយកំណត់ ត្រូវសាងផ្នួសដែលយ៉ាងតិចមួយវស្សាដែរ ។
- ការបួសរៀន គឺជាការទទួលការអប់រំផ្លូវចិត្ត អប់រំអារម្មណ៍មួយដ៏មានប្រសិទ្ធភាព ដែលសង្គមខ្មែរបុរាណទទួលស្គាល់ ជាទូទៅបន្ថែមលើការអប់រំផ្នែកចំណេះដឹងទូទៅ ចំណេះជំនាញ ការអប់រំសុខភាព ។
- ក្មេងប្រុសដែលធ្លាប់បានបួសរៀន ជាទូទៅតែងតែមានឧត្តមគតិ មានវិចារណញ្ញាណ ចេះគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងនិងគ្រប់គ្រងគ្រួសារបានល្អ ។
ខ. ការចូលម្លប់
- ពេលក្មេងស្រីចាប់ផ្តើមគ្រប់ការ (ពេញក្រមុំ) ត្រូវម្តាយឪពុកប្រារព្ធពិធីចូលម្លប់ ។
- ផ្អែកលើផ្នតគំនិត (ចូលម្លប់ដើម្បីសងគុណមាតាបិតា) ការចូលម្លប់ គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់កូនស្រីដែលអាចមានថេរវេលា ៣ខែ ឬ៦ខែ ឬ៩ខែ អាស្រ័យទៅលើស្ថានភាពជីវភាពគ្រួសារ ។
- ពេលចូលម្លប់កូនស្រីបានរៀបអក្សរ លេខនព្វន្ត ច្បាប់ផ្សេងៗ ពីម្តាយ ឬម្តាយធំ មីង ឬបងស្រី ។
- រៀនរៀបចំខ្លួនធ្វើជាមេផ្ទះក្រមសីលធម៌ជាភរិយាល្អការមើលការខុសត្រូវក្នុងគ្រួសារ ការរៀបចំទុកដាក់ទ្រព្យសម្បត្តិ ។
- រៀនវិជ្ជាជីវៈ ដាំស្ល ដេរប៉ាក់ ចាក់ជុល ត្បាញរវៃ ។
