ចូរបង្ហាញពីទំនៀមទម្លាប់នៃការធ្វើវាលុកចេតិយ ។ តើវាលុកចេតិយនេះមានប្រភពមកពីណា ?

ទំនៀមទំម្លាប់នៃការធ្វើវាលុកចេតិយនេះ ដោយមានគំនិតយល់ថាការធ្វើវាលុកចេតិយនេះដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយជាតំណាង ព្រះចូឡា មណីយចេតិយដែលពពួកទេវតា សាងបញ្ចុះព្រះកេសាធាតុ និងព្រះទាឋធាតុ ( ព្រះចង្កូមកែវ ) នៅឋានត្រៃត្រឹង្សសួគ៌ ដោយមានអារម្មណ៍សម្គាល់ថា មានផលានិសង្ឃច្រើនណាស់ ដូចបាលីសម្តែងក្នុងមហាសំការសូត្រ និងរឿងវាលុកចេតិយ ។

ក. មហាការសូត្រ

        សំដែងពីអានិសង្ឃ នៃការកសាងវាលុកចេតិយ អានិសង្ឃផ្ងួតទឹកមាតាបិតា គ្រូឧបជ្ឃាយ៍​លោកអាចារ្យ អានិសង្ឃ ស្រង់ទឹកព្រះអានិសង្ឃលែងសត្វ .... ក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរនេះឯង ។ ព្រះសាស្តាទ្រង់សំដែងប្រារព្ធនឹងព្រះបាទបរសេនទិកោសលថា នាសម័យថ្ងៃមួយ សម្តេចព្រះបរមសាស្តា គង់នៅវត្តជេតពន ក្នុងនគរសាវត្ថី ។ គ្រានោះមានសង្ក្រាន្តដាច់ឆ្នាំចាស់ចូលឆ្នាំថ្មី វេលារសៀល ព្រះបាទបសេនទិកោសល ព្រមដោយមានព្រះរាជបរិពារ ស្តេចព្រះរាជដំណើរទៅឯមាត់ស្ទឹង ទ្រង់ឲ្យជម្រះទីមួយឲ្យស្អាត ហើយឲ្យធ្វើរបាំង បិតបាំងដោយ វាំងនន និងតែងអាសនៈសម្រាប់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់

 និងព្រះសាវកទាំងឡាយនៅក្នុងបារាំងស្រេចហើយ ទ្រង់ឲ្យមនុស្សនៅចាំរក្សាស្តេចត្រឡប់ចូលព្រះរាចវាំងវិញ ។

          លុះព្រឹកឡើង ស្តេចព្រមដោយព្រះរាជបរិវា ទៅគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគក្រាបទូល៖

          បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន សូមព្រះអង្គសង្គ្រោះដល់ខ្ញុំព្រះអង្គដ្បិតវេលានេះ ជាឱកាសចូលឆ្នាំថ្មី ខ្ញុំព្រះអង្គសូមនិមន្តព្រះដ៏មានព្រះភាគព្រមទាំងសាវកទៅស្រង់ទឹក ។ ព្រះដ៏មានព្រះ ភាគទ្រង់ទទួលព្រះរាជនិមន្តហើយព្រះរាជាក៏ចូលនិមន្តសាស្តា ព្រមទាំងព្រះសាវទៅឆ្នេរស្ទឹង លុះស្រងង់រួចហើយទ្រង់និមន្តឲ្យទៅគង់ក្នងបារាំហើយស្តេចទ្រង់ប្រគេនចង្ហាន់ដល់ភិក្ខុសង្ឃមានព្រហពុទ្ធអង្គជាប្រធាន ។

          កាលព្រះសាស្តាធ្វើភត្តកិច្ច ហើយព្រះរាជាព្រមទាំងមហាជនបានបរិច្ចាកទានយ៉ាងធំ និងទ្រង់រក្សាសីល៥ ទ្រង់ព្រះសណ្តាប់ធម៌ទេសនាថែមទៀត ។

          ព្រះរាជាទ្រង់ក្របទូលព្រះដ៏មានព្រះភាគថា បពិត្រព្រះដ៏ចម្រើន កាលព្រះអង្គបរិនិពា្វនទៅហើយ ដល់រដូវសសង្ក្រាន្តចូលឆ្នាំថ្មីម្តថងៗនោះតើខ្ញុំព្រះអង្គគួរគប្បីនឹងបំពេញកុសលអ្វី ? ព្រះអង្គត្រាស់តបថា កាលព្រះតថាគតបរិបិព្វានទៅហើយក្នុងឱកាសដាច់ឆ្នាំចាស់ចូលឆ្នាំថ្មីនោះចូរទ្រង់សាងវាលុកចេតិយ នៅឆ្នេរស្ទឹង ទន្លេ ហើយនាំយកគ្រឿងសក្ការៈមានទៀន ធូប គ្រឿងក្រអូប និងផ្កាជាដើមមកបូជាចុះ ។

          ព្រះរាជាក្រាបទូលទៀតថា បពិត្រព្រះអង្គលុះបុគ្គលអ្នកសាងកុសល្យដូចជាការកសាងវាយលុកចេតិយក្តី ដាំដើមពោធិព្រឹក្សក្តីសាងព្រះវិហារក្តី តើនឹងមានផលានិសង្ឃដូចម្តេចដែរ ។​

          ព្រះដ៏មានព្រះដ៏មានព្រះភាគត្រាស់ថា ម្តេចទ្រង់ត្រាស់ ដូចនោះបុគ្គលនីមួយៗទោះជាស្ត្រីក្តី ជាបុរសក្តី ជាព្រាហ្មណ៍ក្តី ជាគហបតីក្តីជាវេស្សៈក្តីជាសូទ្រៈក្តីជាភិក្ខុក្តី ជាអ្នកទុរគត៌ក្តី ជាបណ្ឌិតក្តី ជាពាលក្តី បានសាងវាលុកចេតិយ សាងសីមាក្តី ដាំដើមពោធិព្រឹក្សក្តីកសាងព្រះវិហារក្តី ឬយកដីក្សាច់ទៅរោយរាយនៅទីលានព្រះចេតិយក្តីបុគ្គលអម្បាលនោះនឹងបានអនិសង្ឃទាំងអស់ដោយ បានប្រាសាទកែវនៅជាផលានិសង្ឃ ។

          ព្រះរាជក្រាបទូលសូរតទៅទៀតថា បពិត្រព្រះដ៏មានព្រះដ៏មានភាគជនទាំងលាយណាដែលនាំគ្រឿងឧបករណ៍សម្រាប់បូជា និងដោះលែងសត្វតិរច្ឆានទាំងឡាយ មានម្រឹក ត្រី អណ្តើក ជាដើមនិងរក្សាបញ្ចាសីលនោះតើបានផលានិសង្ឃយ៉ាងដូចម្តេច ?

          ព្រះអង្គបានត្រាស់តបថា បុគ្គលនីមួយៗដែលបានដោះលែងសត្វដែលត្រូវមានទុក្ខជិតស្លាប់ ត្រលប់ឲ្យបានវិញ ឬរក្សាបញ្ចាសីលក្តីឬបាននាំយកគ្រឿងឧបករណ៍មានបាយ ទឹក សំពត់ ប្រទីប ទៀន ធូប  គ្រឿងក្រអូបនិងផ្កាជាដើមទៅបូជា វាយលុកចេតិយបុគ្គលអម្បាលនោះរមែងបានអានិសង្ឃច្រើន ។

          ចំណែកឯអ្នកដែលផ្ងួតទឹក ឲ្យមាតាបិតាក្តី ឲ្យគ្រូឧបជ្ឈាយ៍ក្តី បានរក្សាសីលក្តីបានឲ្យទានក្តី បានអុជប្រទីបព្វដ៏អាកាសក្តី បានជីកស្រះសង់ស្ពានក្តី បានធ្វើផ្លុវថ្នល់ក្តីបានធ្វើទង់ឆ័ត្របូជាក្តីឬធ្វើទានជាបាយទឹកប្រាក់ជានំក្តី ទេវតាទាំង៤បានកត់ត្រាឈ្មោះអ្នកទាំងនោះទុកនិងផែនមាសហោង ។ តែប្រសិនបើអស់អ្នកណាដែលមិនស្គាល់ធ្វើបុណ្យកុសលមិនស្គាល់គុណនៃព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ ប្រព្រឹត្តតែអំពើបាបមានការសម្លាប់សត្វជាដើម ។ ព្រះចតុរាបាលនឹង កត់ឈ្មោះអ្នកទាំងនោះទុកនឹងស្បែកឆ្កែហោង ។