អរិយធម៌ខ្មែរ

ក.អរិយធម៌មកពីពាក្យ អរិយ + ធម៌។ អរិយ មានន័យថា ប្រសើរ ខ្ពង់ខ្ពស់ ថ្លៃថ្នូរ រុងរឿង។ ធម៌ មានន័យថា ធាតុ ភាវៈទ្រទ្រង់។ ដូចនេះ អរិយធម៌ គឺធម៌ទាំងឡាយណាដែលនាំទៅរកសេចក្តីសុខចម្រើន។

ខ.អរិយធម៌ មានធាតុសំខាន់ពីរ គឺវប្បធម៌ និងសង្គមធម៌។

វប្បធម៌

• ចំណេះដឹង (ជំនឿ,សាសនា,វិជ្ជា វិទ្យាសាស្ត្រ)
• កំណត់ផ្សាយ (ភាសា អក្សរ សញ្ញា, អក្សរសាស្ត្រ អក្សរសិល្ប៍,សិល្បៈ ព័ត៍មាន)
• ការអនុវត្ត (ទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណី, ការអប់រំ និងកីឡា ល្បែងកំសាន្ត ច្បាប់)

សង្គមធម៌

• គ្រឿងសង្គម (ប្រដាប់ប្រដារស់នៅ, ប្រដាប់តិចនិច, មុខរបរ)
• របបសង្គម (សេដ្ឋកិច្ច, សង្គមកិច្ច, នយោបាយ)
• ទម្រង់សង្គម (ស្នូលសង្គម, វណ្ណៈសង្គម, អង្គការសង្គម)

គ.ខ្មែរយើងទទួលឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសជាច្រើនដូចជា៖

មូលដ្ឋានខ្មែរមុនគ.ស៖

• ជឿលើព្រលឹងអារក្ស អ្នកតា
• ទុកស្ត្រីជាធំ
• ផ្សាំសត្វ
• កប់ខ្មោចក្រោមថ្មដុស ក្នុងក្រឡ
• ភាសាមានអន្តរបទ...

មានឥទ្ធិពលពីឥណ្ឌា (ស.វទី១)៖

• ទស្សនៈ រាជាធិបតេយ្យ
• សាសនា ភាសា អក្សរ អក្សរសិល្ប៍ សិល្បៈ ទំនៀមទម្លាប់ និងច្បាប់ផ្សេងៗ។

ឥទ្ធិពលចិន(ស.វទី៣)៖

• ជំនួញ ល្ខោន ល្បាយជាតិសាសន៍
• ឥទ្ធិពលចាម-ជ្វា (ស.វទី៥)
• ផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម (សំណង់ប្រាសាទ និងក្បាច់លំអជាដើម)

ឥទ្ធិពលថៃ-វៀតណាម(ស.វទី១៣)៖

• ពាក្យពេជន៍ (កំចីពាក្យ)

ឥទ្ធិពលអឺរ៉ុប(ស.វទី១៦)៖

• វិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកទេស
• ទំនៀមទម្លាប់(ចាប់ដៃ ស្លៀកពាក់)
• លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ កិច្ចការដ្ឋបាល...។