វិញ្ញាសាផែនដីវិទ្យា ( វិញ្ញាសាទី៧ )

សំនួរ

១. ចូររាប់ឈ្មោះមណ្ឌលរ៉ែសំខាន់ៗនៅកម្ពុជា មណ្ឌលទាំងនោះមានកំណប់រ៉ែអ្វីខ្លះ ?

២. តើការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ ផ្តល់ផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់បរិស្ថាននិងសង្គម ?

៣. តើការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ ផ្តល់ផលប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថានជីវសាស្រ្តដូចម្តេចខ្លះ ? ចូពន្យល់ ។

៤. ហេតុអ្វីបានជាគេត្រូវអភិរក្សធនធានរ៉ែ ?

៥. ដើម្បីអភិរក្សធនធានរ៉ែ តើត្រូវប្រើមធ្យោបាយអ្វីខ្លះ ? ចូររកឧទាហរណ៍បញ្ជាក់ ។

ចម្លើយ

១. មណ្ឌលរ៉ែសំខាន់ៗនៅកម្ពុជាមានប្រាំគឺៈ

• មណ្ឌលប៉ៃលិនៈ ត្បួងទទឹម និងកណ្តៀង
• មណ្ឌលបកែវ( រតនគីរី )ត្បូងនិងមាស
• មណ្ឌលកំពង់ធំៈ រ៉ែដែក ( នៅភ្នំដែក ) មាស ( កប់ក្នុងដីល្បាប់ ) និងសំនប៉ាហ៉ាង ( នៅជុំវិញភ្នំជី និងភ្នំលឿង )
• មណ្ឌលកំពត់ និងបាត់ដំបងៈ ថ្មកំបោរ និងផូស្វាត
• មណ្ឌលពោធិ៍សាត់ៈ​ថ្មកែវ ( ភ្នំតាសាយ ) សំរាប់រចនាជាវត្ថុសិល្បៈ ។

២. ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែផ្តល់លប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងសង្គ​មដូចជាៈ

ក. បរិស្ថាន

• បំពុលៈ បំពុលបរិយាកាស ទឹកលើផ្ទៃដីនិងទឹកក្នុងដី
• ការបោបង់ដីចោលៈការបំផ្លាញដីស្រទាបមានជីជាតិ និងធ្វើឲ្យខូចខាតផ្ទៃដីជាអចិន្រ្ទៃយ៍
• សំណង់រឹង
• កំណើនកម្តៅ
• សំណល់ធាតុវិទ្យុសកម្ម
• ភ្លៀងអាស៊ីត

ខ.​សង្គម

• ការស្រុតដី

ៈ បំផ្លាញអគារផ្លូវថ្នល់ និងដីកសិកម្ម

• រំខានដោយសូរស័ព្ទៈ ដោយការដាក់ឲ្យផ្ទុះ និងការដឹកជញ្ជូន
• គ្រោះថ្នាក់សុខភាពមនុស្ស សត្វ និងរុក្ខជាតិ
• គ្រោះថ្នាក់ការងារ
• ការហៀបំពង់ប្រេង... ។

៣​. ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ ផ្តល់ផលប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថានជីវសាស្រ្តដោយផ្ទាល់និងដោយប្រយោលៈ

• ប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថានជីវសាស្រ្តដោយផ្ទាល់ៈ រួមមាន ការវិនាស បាត់បង់នៃសត្វនិងរុក្ខជាតិពីជាតិដែលបណ្តាលមកពីសកម្មភាពជីកយករ៉ែឬការប៉ះនឹងដីពុល ឬទឹកពុលពីអណ្តុងរ៉ែ ។
• ប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថានជីវសាស្រ្តដោយប្រយោលៈ រួមមាន​ការប្រែប្រួលនៅក្នុងវដ្តអាហារ ជីវម៉ាសសរុប នានាភាពប្រភេទនិងក្នុងលំនឹងស្ថានប្រព័ន្ធ ដោយសារការផ្លាសប្តូរបរិមាណឬគុណភាពទឹកក្នុងដីឬទឹកលើផ្ទៃដី ។

៤. បានជាគេត្រូវអភិរក្សធនធានរ៉ែ ព្រោះរ៉ែជាធនធានធម្មជាតិមិនកើតឡើងវិញ ។ រ៉ែកើតឡើងយឺតៗបំផុតដោយប្រើពេលរាប់លានឆ្នាំដើម្បីបង្កើតពំនូករ៉ែនៅក្នុងសំបកផែនដី ។

៥. ដើម្បីអភិរក្សធនធានរ៉ែគឺត្រូវៈ

• រកធនធានដទៃទៀតមកជំនួស
• កំនែច្នៃជាថ្មី
• កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់និងប្រើប្រាស់ដោយសន្សំសំចៃ ។ ឧ. គំនររថយន្តចាស់ៗ សំបកកំប៉ុងធ្វើពីលោហៈអាចយកមកកែច្នៃជាថ្មី ជាសម្ភារៈប្រើប្រាស់ផ្សេងៗឡើងវិញ ។