រឿងព្រះអាទិត្យថី្មរះលើផែនដីចាស់ របស់អ្នកនិពន្ធសួនសុរិន្ទ ត្រង់វគ្គទី9 បានចែងថា “ អ្នក នយោបាយបោកប្រាស់ “ ។ ចូរបកស្រាយ ។

   សេចក្ដីអធិប្បាយ៖  មិនថាសង្គមណាទេគឺត្រូវមានអ្នកនយោបាយដើម្បីដឹកនាំប្រទេសជាដាច់ខាត ក៏ប៉ុន្តែអ្នកនយោ​បាយ ខ្លះក៏មានគំនិតសេ្នហាជាតិពិតប្រាកដ ។ អែអ្នកខ្លះមិនសូវមានគំនិតស្នេហាជាតិ ខ្លះទៀតយកលេសដោយយក ពាក្យសេ្នហាជាតិ មកបោកបញ្ឆោតរាស្រ្ត ដើម្បីប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន អាស្រ័យដូចនេះហើយបានជា “ រឿងព្រះអាទិត្យ​ថី្មរះលើផែនដីចាស់ថា អ្នកនយោបាយបោកប្រាស់ “ ។
    តើក្នុងបញ្ហាខាងលើនេះមានខ្លឹមសារយ៉ាងណា ?
    អី្វទៅហៅថានយោបាយ ? នយោបាយជាភាសាបាលីមកពីពាក្យ នយ +ឧបាយ មានន័យថា ឧបាយ ក្នុងការដឹកនាំដែលគេផ្តើមឡើង ដើម្បីនាំជនដទៃទៀតអោយប្រព្រឹត្តទៅរកទិសដៅយ៉ាងនេះ រឺយ៉ាងនោះ ។ ន័យរបស់ពាក្យអ្នកនយោបាយបោកប្រាស់របស់អ្នកនិពន្ធសួនសុរិន្ទ បានស្តែងឡើងតាមរយះសមាគម កម្មករ ដែលបានផ្តើមរៀបចំដោយ សម ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ចាប់ពីពេលដែលមានសមាគមកម្មករកើតឡើង បានធ្វើឲ្យអ្នកនយោបាយបោកប្រាស់ពីរ– បីនាក់ចូលជ្រៀតជ្រែក សមាគមកម្មករនោះហើយជួយជាគំនិត និងប្រាក់ មួយចំនួន ដែលជានុយសំរាប់ទាក់ទាញ ទឹកចិត្តរបស់ពួកកម្មករទាំងនោះឲ្យចូលជាសមាជិករបស់ខ្លួន ដើម្បីជាអត្ថប្រយោជន៍ដល់ការបោះឆ្នោត ជ្រើសរើសតំនាងរាស្រ្ត ។
    ក្នុងខណះនោះអ្នកនយោបាយម្នាក់ឈ្មោះ យ៉េង បាននិយាយជាមួយ សម ថា “ បើខ្ញុំបានជាប់ជាតំនាងរាស្រ្តនោះ សូមកុំភ័យឲសោះ ខ្ញុំនឹងជួយពួកកម្មករឲអស់សម្ថភាព ។ ម៉្យាងទៀតខ្ញុំនឹងតវ៉ាឲ រដ្ឋាភិបាលជួយលើក ស្ទួយជីវភាពកម្មករ ឲមានផ្ទះនៅ មានភ្លើង ទឹក ម៉ាសីនប្រើប្រាស់ “ ។ ក្នុងនោះសម និងកម្មករបានជួយយ៉ាង ពេញទំហឹង រហូតដល់បានជាប់ឆ្នោតជាសមាជិករដ្ឋសភា ដូចបំនងមែន ។ ក្រោយមកតំនាងរាស្ត្រនោះមិន ដែលមកសួរសុខទុក្ខសមាគម​កម្មករទៀតឡើយ។ មួយចំណែកទៀតសំដីលោក យ៉េង ពេលពឹង​សមហើយសន្យាជាមួយសមថា “លោក​​នឹងធ្វើតំនាងរាស្រ្តអ្នកក្រ លោកនឹងជួយលើកស្ទួយជីវភាពអ្នកក្រ “ ។ តែផ្ទុយទៅ វិញសមខ្វះមធ្យោបាយបំពេញជីវ​ភាព​ ក៏បានទៅពឹកពាក់លោកយ៉េង ដោយគ្រាន់តែសំជួលសីក្លូមករត់ ហើយ មិនមានប្រាក់បង់កក់ជាមុន ធ្វើឲ្យលោក​យ៉េងលឺថា គ្មានប្រាក់កក់គាត់ក៏ធ្វើជាមិនស្តាប់សម ព្រមទាំងលែងតាំង ខ្លួនជាតំនាងរាស្រ្តអ្នកក្រទៀតហើយ ។ ម៉្យាងទៀតលោកបាននិយាយថា មុននឹងបានធ្វើតំនាងរាស្រ្ត គាត់បានឲ្យប្រាក់កាសម្នាក់ៗពីរទៅបីរយរៀលរួចហើយ ។ ដោយសមបានបើកកកាយកិច្ចការដែលខ្លួនបានខំជួយលោក យ៉េងរយៈពេលកន្លងមក ។ មួយផ្នែកទៀតលោកយ៉េងបានបណ្តេញសមចេញព្រមទាំងស្តីឲ្យ​​​​សមថា “ បើអែង នៅហ៊ាននិយាយដាក់គ្នាអញ្ចឹងទៀត គ្នានឹងហៅមនុស្សម្នាក់មកចាប់អែងឥឡូវហើយ ។ អែងដឹងទេ ខណះនេះ អែងមានកំហុសយ៉ាងធ្ងន់ ក្នុងឋានះអែងមកប្រមាថមើល​ងាយ​​យើង ប្រយ័ត្នហៅប៉ូលីសមកធ្វើសរសៃឲ្យវើយ “ ។ ដូចនេះអំពើនិងអាកប្បកិរិយារបស់លោកយ៉េង គឺជាមនុស្សបោកប្រាស់គិតតែប្រយោជន៍ខ្លួន ។
    សរុបមកសកម្មភាពរបស់លោកយ៉េង មុនពេលបោះឆ្នោត និងក្រោយពេលបោះឆ្នោតទង្វើរបស់លោកយ៉េង ជាមនុស្សបោកប្រាស់គិតតែប្រយោជន៍ខ្លួន ។
    អញ្ចឹងទៀតគ្នានឹងហៅមនុស្សម្នាក់មកចាប់អែងឥឡូវហើយ “សមបានបើកកកាយកិច្ចការដែលខ្លួនបានខំជួយលោក យ៉េងរយះពេលកនកសួរសុខ្រុកនឹងមេឃុំផាន់ បានប្រើល្បិចពិលពលគាបសង្កត់មកលើនាង ហេង និង អ្នកភូមិស្រុកថ្វាយស្តេច សីសុវត្តិ សុំឲ្យបារាំងបន្ធូរបន្ថយពន្ធដារ ។ ចំនែកនៅភូមិក្រាំងលាវវិញ ធ្វើឲ្យ ជួន នៅ នាងនី នាងប៊ី ព្រមទាំងក្រុមបក្សពួក រួម់ស្តែងក្នុងរឿងភូមិតិរច្ឆាន អ្នកនិពន្ធបានបង្ហាញគំនាបរបស់អាណានិគមនិយមបារាំង មកលើរាស្ត្រ ខែ្មរ ដូចជាលោក កូ មៃ ជាអភិរក្សនៅអង្គរ បានមានទស្សនះមួយនិយាយថា​  "ទំនើ៍ទំនើបក៏បាន អប់រំយើង ឲ្យស្រលាញ់ចំនេះដឹង កុំជឿលើអបីជំនឿថែមទាំងឲ្យមានចិត្តតស៊ូក្ននចិត្ដែរ។ដូចជារឿងមាយើង គឺចៅមា​​ណព​ បានធ្វើតាមពាក្យរបស់ប្រពន្ធគ្រប់លក្ខណ៍នាំឲមានឋានះជាមាយើង ព្រោះខ្មែរឲតំលៃថា ជាន់គេ ព្រោះជាហេតុនាំ​មកនូវការគ្រោះថ្នាក់ដូចពួកចចក ។ រឿងធនញ្ជ័យបានអប់រំនែនាំសេដី្ឋកុំឲជិះជាន់ កេងប្រវញ្ច័គេ ។ ចំពោះនរូតស៊ូអង់អាចក្លាហាន ហ៊ានធ្វើពលីកម្មដើម្បីបុព្វ ហេតុជីវិតសមូហភាព ។ នេះជាមេរៀនជីវិតសំរាប់អ្នកទន់ខ្សោយ ។ ឯអំណាចរំលោភជិះ ជាន់គេ ។ ពួកកំពឹសនៅពេលគ្រោះមរណះមកដល់គេមិនបណ្តោយខ្លួនទៅតាមយថាកម្មឡើយ ដោយអស់ សង្ឃឹមនោះទេ ។ គឺត្រូវប្រើប្រាជ្ញប៍វិធី ទៅតាមសង្គមនីមួយៗ ( របស់កេងវ៉ាន់សាក់ ) ។ រឺអែ ការអប់រំទូន្មាននិងបង្ហាញ រួចធើ្វការដោះស្រាយទៅតាម គំនិតរបស់ខ្លួន និងជាពាក្យកាព្យ ព្រម ទាំងបានលើកយកពីបញ្ហាមនុស្សក្នុងសង្គមកាលនីមួយៗត្រូវចេះប្រមានមើល ។