វប្បធម៌សង្គមទូទៅខ្មែរក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម(២)

សំនួរ

១. តើអ្វីខ្លះជាបុព្វហេតុនៃភាពក្រីក្រ ? ចូរនិយាយពីពាណិជ្ចកម្មពិភពលោក ។

២. តើកំណើនប្រជាជនផ្តល់ការលំបាកអ្វីខ្លះ ដល់សង្គមមនុស្ស ? ចូរពន្យល់ ?

៣. តើអរិយសច្ច គឺជាអ្វី ? រួមមានអ្វីខ្លះ ? ចូរពន្យល់ ។

៤. ក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច តើប្រទេសណាខ្លះនៅអាស៊ីដែលគេចាត់ទុកថាជាខ្លាទាំងបួន ? កូនខ្លា ?

៥. ទ្រឹស្តីព្រះពុទ្ធសាសនាបានចែងថា « ធ្វើល្អបានល្អ ធ្វើអាក្រក់បានអាក្រក់ « តើទ្រឹស្តីនេះអាចអនុវត្តបានល្អឥតខ្ចោះ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរដែរឬទេ ?

៦. តើអាកប្បកិរិយាស្ថិតនៅកន្លែងសាធារៈមានអត្ថន័យយ៉ាងដូចម្តេច ?

៧. តើអាស៊ានបានធ្វើអ្វីខ្លះ ដើម្បីលើកស្ទួយសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់ ?

៨. តើប្រទេសកម្ពុជាមានប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងដូចម្តេច ?​

៩. ចូរនិយាយរៀបរាប់អំពីសភាពនៃការយកពន្ធនៅប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ?

១០. ដូចម្តេចដែលហៅថា ពលកម្ម ? ចូរពន្យល់ដោយលម្អិត ។

១១. តើសិល្បៈបានចែងចេញជាប៉ុន្មានទម្រង់ ? ទម្រង់នីមួយៗមានសិល្បណាខ្លះ ?

១២. ចូរគូសបញ្ជាក់អំពីគោលការណ៍សំខាន់ៗនៃក្នុងការប្រតិបត្តិយុទ្ធសាស្រ្តជំរុញផលិតកម្មស្រូវនិងការនាំអង្ករចេញ ?

១៣. ​តើគរុកោសល្យមានតួនាទីអ្វីខ្លះក្នុងការបង្រៀន ?

១៤. ចូររកពាក្យទំនឹមទំនៀមខ្មែរឲ្យបាន៩ 

១៥. តើអាស៊ានបាន​ធ្វើអ្វីខ្លះ ដើម្បីលើកស្ទួយសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់ ?

១៦. ចូរឲ្យតម្លៃលើភារកិច្ចរបស់គរុកោសល្យ ។

១៧. តើទស្សនវិស័យនៃទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងជប៉ុនយ៉ាងដូចម្តេច ? ផ្តោតសំខានទៅលើវិស័យនយោបាយ ?

១៨. តើឆកាមាវចរមានប៉ុន្មានជាន់ ? អ្វីខ្លះ ?

១៩. តើស្រ្តីប្រកបដោយ លក្ខណៈអ្វីខ្លះ ទើបចាស់បុរាណលោកហៅថាស្រ្តីគ្រប់លក្ខណ៍(ល័ក្សណ៍ ) ?

២០. តើបុរសប្រកបដោយលក្ខណៈអ្វីខ្លះ ទើបចាស់បុរាណលោកហៅថាបុរសគ្រប់លក្ខណ៍(ល័ក្សណ៍) ?

២១. តើនិមិត្តសញ្ញានៃក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា​មានរូបសញ្ញាអ្វីខ្លះ ? ហើយមានអត្ថន័យយ៉ាងដូចម្តេច ?

២៣. តើការធ្វើនូវសមាធិអាចជួយមនុស្សឲ្យមានអារម្មណ៍ស្ងប់មិនរាយមាយផ្តោតកា​រយកចិត្តទុកដាក់បានល្អ ។ ចូរនិយាយអំពីបច្ចេកទេសនៃលំហាត់ធ្វើសមាធិ ។

២៣. តើបញ្ញាមនុស្សមានប៉ុន្មានបែប ? ចែកចេញជាប៉ុន្មាន ប្រភេទ?

ចម្លើយ

១. បុព្វហេតុនៃភាពក្រីក្រគឺ៖

• កង្វះសមត្ថភាពក្នុងការរកប្រាក់ចំណូល
• ភាពគ្មានការងារធ្វើ របរអាជីវកម្ម
• ផការមិនមានឱកាសទទួលសេវាអប់រំ
• បុព្វហេតុផ្សេងៗ រួមមានគ្រោះធម្មជាតិអំពើពុករលួយសង្គ្រាមរុំារ៉ៃ កំណើនប្រជាជន ។

និយាយពីពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកគឺ៖

• ត្រូវបានគេវាយតម្លៃ តាមរយៈតាមនាំចេញនិងនាំចេញផលិតផល និងសេវា
• មានដៃគូនៃប្រទេសមួយចំនួន តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយរដ្ឋាភិបាល
• បានបង្កើតនូវស្ថាប័ន ដែលមានអំណាចមួយគឹអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកជាដើម ។

២. កំណើនប្រជាជនផ្តល់ការលំបាក់ដល់ សង្គមមនុស្សដូចជា៖

• ការកង្វះទឹកស្អាតសម្រាប់ទទួលទាននិងប្រើប្រាស់ ខ្វះថាមពលការបង្កើតការបំពុល
• ការកើនកម្តៅលើពិភពលោក បាត់បង់ដីដែលបានដាំដំណាំបាន
• ការកើនឡើងនៃវិស័យឧស្សាហកម្ម នាំឲ្យមានការបំពុលកាន់តែខ្លាំង
• ការកើនភាពក្រីក្រ ការទ្រុឌទ្រោម សុខភាពនិងជំងឺដែលធ្វើឲ្យមានអាយុខ្លី
• ការកើនឡើងនូវអំពើលួច ឆក់ ប្លន់ភេរវកម្មចាប់ជំរឺតការជួញដូរគ្រឿងញៀន
• អំពើអសីលធម៌ ​ទៅលើកុមារ និងទារកទំនាសនិងការប៉ះទង្គិចគ្នាក្នុងការដណ្តើមធនធាន
• សេរីភាពភាពបុគ្គលថយចុះ ការឹតបន្តឹងខាងច្បាប់កើនឡើងៗ ។

៣ . អរិយសច្ចៈ គឺសម្តៅលើសេចក្តីពីតរបស់អរិយបុគ្គលឬសេចក្តីពិតឥតល្អៀង ។

          អរិយសច្ច មាន៤គឺ៖

• ទុក្ខអរិយសច្ចៈ គឺជាសេចក្តីទុក្ខដែលជាការពិតរបស់មនុស្ស សត្វគ្រប់រូបទោះតិចឬច្រើនក្តីគ្មានអ្នកណាម្នាក់ អាចគេផុតបានឡើយ ។
• សមុទយអរិយសច្ចៈ គឺជាមូលហេតុដែលនាំឲ្យមានទុក្ខគឺរាល់សេចក្តីទុក្ខទាំងអស់សុទ្ធតែមាន។មូលហេតុរបស់វា ។
• និរោធអរិយសច្ចៈ គឺជាការរំលត់ទុក្ខ ។
• មគ្គអរិយសច្ចៈ គឺជាផ្លូវដើម្បីរំលត់ទុក្ខដែលរួមមានសម្មាមគ្គទាំង៨គឺ៖  សម្មាទិដ្ឋិ , សម្មាអាជីវោ , សម្មាវាចា , សម្មាសង្កប្បៈ , សម្មាកម្មន្ត , សម្មាសតិ , សម្មាវាយាម , សម្មាសមាធិ ។

៤. ក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច នៅអាស៊ីដេលគេចាត់ទុកថាជា៖

ក. ខ្លាទាំងបួនរួមមាន៖

• ប្រទេសសិង្ហបូរី
• ប្រទេសតៃវ៉ាន់
• ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង
• ប្រទេសចិន ។

ខ. កូនខ្លា រួមមាន៖

• ប្រទេសថៃ
• ប្រទេសវៀតណាម
• ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ។

៥. តាមទ្រឹស្តីព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលបានលើកឡើងថា ធ្វើល្អបានល្អ ធ្វើអាក្រក់បានអាក្រក គឺបើយោលទៅតាមទស្សនៈថាព្រះពុទ្ធហៅថា ពុទ្ធវចនៈ នោះបានឲ្យតម្លៃទៅអំពើនិងផលដែលបានប្រព្រឹត្តអតីតជាតិមកបច្ចុប្បន្នជាតិនិងទៅអនាគត់ជាតិទៀត ។​ការឲ្យតម្លៃតាំងពីអតីតជាតិបច្ចុប្បន្នជាតិនិងអនាគត់ជាតិបែបនេះ គឹការអនុវត្តរបស់មនុស្សគឺពិតជាបានល្អ ព្រោះគេយល់ថាបើទទួលផលអាក្រក់់ជាតិនេះ ជាតិក្រោយគេនិងទទួលផលជាមិនខាន ។ ប៉ុន្តែការអនុវត្តក្នុងសង្គមខ្មែរ តែងតែជួបការលំបាកអស់កម្មលើវិស័យកសាងជាតិកសាងជាតិខ្លះដែរ ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏ទ្រឹស្តីនេះនៅតែជាធរមាននិងជាសេចក្តីសង្ឃឹមជានិច្ច របស់ពុទ្ធបរិស័ទទាំងអស់នៅឡើយ ។

៦. អាកប្បកិរិយានៅតាមទីសាធារណៈមានអត្ថន័យ៖

ក. គោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ៈ​គឺជាការដើរឬបញ្ជារថយន្តត្រូវគោរព​ តាមការកំណត់ក្នុងច្បាប់ជាធរមាន ។

ខ. គោរពភ្នាក់ងារនគរបាល

ៈ គឺធ្វើការការពារចំពោះការបញ្ជាឬបំរាម របស់នគរ​បាលមើលការខុសត្រូវទីសាធារណៈដើម្បីរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់សន្តិសុខសង្គម ។

គ. ស្លៀកពាក់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវៈ គឺកុំលេងខ្លួនទទេធ្វើដំណើរដោយសេរីពាសវាលពាសកាលមាន ការស្លៀកសំពត់ខ្លី ខោខ្លី គៀនគ្រលៀនជាដើម​ ។​

ឃ. ត្រូវប្រកាន់អាកប្បកិរិយាថ្លៃថ្នូរៈ គឺមិនត្រូវប្រលែងគ្នា​ តាមទីសាធារណៈកុំសើចហ៊ោកញ្ចៀវ កុំប្រើពាក្យសម្តីអាសអាភាសស្រែកឡូឡាឲ្យប៉ះពាល់រំខានអ្នកដទៃ ។

ង . ត្រូវគោរពថែទាំទីសាធារណៈ គឺមិនត្រូវចោលសំរាមលើសួនមិនត្រូវបេះបោចផ្កា តាមសួនជៀសវាងបន្ទោរបង់ ផ្តេសផ្តាសឥតពីចារណា ។

ច. ត្រូវផ្តល់អនុគ្រោះគ្នាទៅវិញទៅមកៈ គឺផ្តល់សិទ្ធិដល់ឡានដឹកសព ឡានពេទ្យ ឡានអគ្គិភ័យ ឡានគណៈប្រតិភីជាន់ខ្ពស់ ពេលប៉ះពាល់ជាមួយកុមារ ឬមនុស្សចាស់ក្តីគប្បីមានចិត្តមេត្តា ថាត្រូវជួយចម្លង ។

៧. ដើម្បីលើកស្ទួយសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់អវាស៊ានបានទាត់ចោលការប្រើប្រាស់ ឬការគំរាមកំហែងដោយកម្លាំងជាវិធានការសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ ។ អាស៊ានបនាប្រឆាំងចំពោះការប្រើវិធីសាស្រ្តតាមរយៈការរាតត្បាតនិងការលុកលុយ ចូលកាន់ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រទេសជិតខាងខ្លួនមានការផ្លាស់ប្តូរកន្លងមក ជាមួយនិងគោលជំហរនេះអាស៊ានធ្លាប់បានដើរតួនាទី ឈានមុខក្នុងការដោះស្រាយ នយោបាយជម្លោះនៅកម្ពុជា នាឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់១៩៩១ ។​បន្ទាប់ពីដំណោះស្រាយនេះអាស៊ានបាននៃរដ្ឋទាំងអស់ក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ចូលទៅក្នុងសមាគមន៍តែមួយវាសនាតែមួយរបស់តំបន់ដែឋជាកត្តានាំមកនូវការផ្សះផ្សារគ្នា កុំឲ្យមានការបែ​កបាក់ក្នុងតំបន់ ។

          ផលប្រយោជន៍សំខាន់ៗនៃការនាំចេញទំនិញ គឺជួយបញ្ចេញនូវទំនិញ ដែលផលិតបាននៅក្នុងស្រុកទៅឲ្យទីផ្សារបរទេស ដើម្បីទទួលបាននូវរូបិយបណ្ណសម្រាប់យកមកប្រើប្រាស់ ដើម្បីបន្តសង្វាក់ផលិតកម្មបន្តទៀតនិងទទួលបាននូវប្រាក់ចំណេញរបល់ផលិតករនិងអាជីវករ ។ តាមរយៈនេះប្រជាពលរដ្ឋទទួលបាននូវការងារធ្វើនិងប្រាក់ចំណូល សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារហើយជួយឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិ មានការលូតលាស់ផងដែរ ។

          ផលប្រយោជន៍សំខាន់ៗនសការនាំចូលទំនិញ គឺជួយផ្គត់ផ្គង់នូវវត្ថុធាតុដើមនិងសេចក្តីត្រូវការទំនិញនានាដែលទីផ្សារក្នុងស្រុកពុំអាចផ្គត់ផ្គង់បានទាំងស្រុង ឬពុំមអាចផ្គត់ផ្គង់បាន ។ តាមរយៈនេះផលិតកម្ម ការលក់ដូរ និងការផ្គត់ផ្គង់សេវានានាក្នុងស្រុក អាចដំណើរការបានដោយល្អប្រសើរ ហើយក៏ជួយផ្តល់នូវប្រាក់ចំណូល និងការងារជូនប្រជាពលរដ្ឋជួយធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិមានការលូតលាស់ដែរ ។

៨. ប្រទេសកម្ពុជាមានប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ សេរីជាផ្លូវការតាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ១៩៩៣ ។ កម្ពុជាបានបើកឲ្យមានកម្មសិទ្ធិឯកជននិងធ្វើឯកជនភាវូបនីយកម្ម ( បង្វែរអ្វីៗរបស់រដ្ឋជារបស់ឯកជន ) សហគ្រាសជាច្រើនឲ្យឯកជនកាន់កាប់វិញ ។ ទន្ទឹមគ្នានោះរដ្ឋអនុញ្ញតឲ្យមានការធ្វើពាណិជ្ជកម្មក្នុងនិងក្រៅប្រទេស និងការវិនិយោគទុនក្រៅប្រទេសផងដែរ ។ សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី មានន័យថាកម្មសិទ្ធិលើធនធានសេដ្ឋកិច្ចមួយភាគធំ ដែលស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ការគ្រប់គ្រងរបស់ផ្នែកឯកជនដែលជានីតិបុគ្គល និងរូបវន្តបុគ្គល ។ ដោយឡែកការគ្រប់គ្រងនិងសម្របសម្រួលផ្នែកទាំងស្រុងលើយន្តការទីផ្សារដែលតាមទ្រឹស្តី Classic ហៅវាជាសេដ្ឋកិច្ច ដែលធ្វើនិយ័តកម្មដោយខ្លួនឯង ។ ក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចនេះសេដ្ឋកិច្ច សម្រេចចិត្តក្នុងការបែងចែកធនធានជាសេរីភាពរបស់ភ្នាក់ងារសេដ្ឋកិច្ចនីមួយៗ ។ សេរីភាពនេះ អាស្រ័យលើតម្រូវការនិងការផ្គត់ផ្គង មានន័យថាសកម្មភាពផលិតកម្ម ការដោះដូរនិងការប្រើប្រាស់ទំនិញ និងសេវាទូទៅត្រូវមានសេរីភាពបរិបូរណ៍ ។ ក្នុងក្របខណ្ឌសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី ភ្នាក់ងារសេដ្ឋកិច្ចនីមួយៗគ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង នូវអត្ថប្រយោជន៍ផ្ទាស់ខ្លួន និងប្រឹងប្រែងធ្វើឲ្យស្ថានភាពអាជីវកម្មរបស់ខ្លួនកាន់តែប្រសើរតាមរយៈការប្រកួតប្រជែង ។

          និយាយរួមសមាសភាគយន្តការមាន៥គឺ កម្មមសិទ្ធិឯកជនសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើសអត្ថប្រយោជន៍​បុគ្គល ការប្រកួតប្រជែងនិងប្រព័ន្ធបង្កើតថ្លៃ  ។

៩. កត្តាប្រវត្តិសាស្រ្តនិងសេដ្ឋកិច្ចជះឥទ្ធិពលលើសមាសភាពពន្ធ នៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងនោះពន្ធ លើបុគ្គលពិបាកប្រមូលនៅក្នុងសេដុ្ឋកិច្ចដែលគ្រប់គ្រងដណ្តងដោយវិស័យកសិកម្ម និងដែលជាទូទៅប្រជាជនរស់នៅបែកខ្ញែកគ្នា ។ ជាលទ្ធផលមូលដ្ឋានពន្ធលើបុគ្គលច្រើន យកបានពីនិយោជិកសាធារណៈនិងនិយោជិករបស់ក្រុមហ៊ុនធំៗ ជាពិសេសក្រុមហ៊ុនពហុជាតិ ។ ជាទូទៅពន្ធលើផលចំណូលបុគ្គលតំណាងឲ្យមួយភាគដប់នៃចំណូលពន្ធ ច្រើនអាស្រ័យលើពន្ធលើផលចំណូលក្រុមហ៊ុនច្រើនជាងពន្ធលើចំណូលបុគ្គល ។ ពន្ធលើចំណូលរបស់ក្រុមហ៊ុនតំណាងឲ្យប្រហែល មួយភាគកបួននៃប្រាក់ចំណូលពន្ធសរុប ។

          ចំណូលពន្ធ នៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ពឹងផ្អែកច្រើនលើពន្ធទំនិញនិងសេវាជាពិសេសលើពន្ធពាណិជ្ជកម្ម​ក្រៅប្រទេស ។ ពន្ធលើទំនិញនិងសេវាមានចំនួនពាក់កណ្តាលគឺពីរភាគបួននៃចំណូលពន្ធបានមកពីពន្ធពាណិជ្ជកម្ម ។

១០. ពលកម្ម គឺជាសកម្មភាពប្រកបដោយមនសិការ ឬប្រកបដោយវិចារណញាណរបស់មនុស្សសំដៅ បំប្លែងកម្មវត្ថុណាមួយឲ្យទៅជាវត្ថុឬសម្ការដែលបម្រើសេចក្តីត្រូវការរបស់ខ្លួនដូចជាទំនិញជាដើម​​ ។

          ដំណើរការពលកម្មមានធាតុបីគឺ៖

• សកម្មភាពសនិទានរបស់មនុស្សពោលគឺពលកម្មខ្លួនឯង
• កម្មវត្ថុពលកម្មគឺអ្វីៗ ដែលមនុស្សយកទៅកែច្នៃឲ្យទៅជាផលិតផលថ្មីដូចជាវត្ថុដេលមានស្រាប់ក្នុងធម្មជាតិ ( ដី ព្រៃឈើ ភ្នំ ត្រី ... ) និងវត្ថុដែលឆ្លងកាត់ពលកម្មកែច្នៃ ( ដែក អំបោះ.... )
• មធ្យោបាយពលកម្មគឺជាសម្ភារទាំងឡាយ ដែលមនុស្សប្រើប្រាស់ទៅលើកម្មវត្ថុពលកម្មមាន ដូចជាដែកឈូស ពូថៅ គ្រឿងម៉ាស៊ីន.... ។

គេអាចបែងចែកពលកម្មច្រើនប្រភេទគឹ៖

• ពលកម្មរូបី ( Travail Concret ) គឺជាពលកម្មចំណាយក្រោយទម្រង់ចាំបាច់ និងបង្កើតជាតម្លៃប្រើប្រាស់ ( ផលប្រយោជន៍) នៃទំនិញ ។ ឧទាហរណ៍ ពលកម្មដឹកជញ្ចូន ពលកម្មត្បាញវៃ ពលកម្មតាមបណ្តារោងចក្រ ...​។
• ពលកម្មអរូបី ( Travail Abstrsit ) គឺជាពលកម្មសង្គមទូទៅមិនទាកទង់និងទម្រង់រូបីរបស់ពលកម្មទេ ។ ខុសប្លែកពីពលកម្មរូបី វាគ្មានការបែងចែងខាងគុណភាពទេ ។ ពលកម្មអរូបីមិនមែននជាសញ្ញាជីវសាស្រ្តទេ តែវាជាសញ្ញាណសង្គម ។ វាបង្កើតតម្លៃទំនិញ និងជាប្រភេទប្រវត្តិសាស្រ្តមួយនៅក្នុងលិតកម្មទំនិញ ។

១១. សិល្បមានច្រើនទម្រង់ផ្សេងៗគ្នាដែលអាស្រ័យទៅ តាមលក្ខណៈរបស់វា ។ គេចែកសិល្បជាប្រាំពីរទម្រង់ដូចខាងក្រោមគឺ៖

• ទម្រង់ទី១៖ សិល្បស្ថាបត្យកម្ម

បានដល់សិល្ប

ៈសាងសង់ផ្សេងៗរួមមានប្រាសាទ អគាររមណីយដ្ឋាន ផ្ទះសម្បែង...ដែលប្រកបដោយសសោភ័ណ។

• ទម្រង់ទី២៖ សិល្បចម្លាក់

បានដល់សិល្បៈសូនរូប សិល្បៈស្មិត សិល្បៈជាងពុម្ព  សិល្បៈជាងទង ដែលគេអាចយកសម្ភារផ្សេងៗ រួមមាន ឈើ ថ្ម លោហៈធាតុ ឬវត្ថុផ្សេងៗ មកកកែឆ្នៃជារូបរាងកាយ ជាមនុស្ស សត្វ និងក្បាច់រចនាផ្សេងៗទៀត ។

• ទម្រង់ទី៣៖ សិល្បគំនូរ

បានដល់សិល្បៈដែល​កើតឡើង តាមរយៈការគូសវាសការឲ្យពណ៌ទៅលើរូបភាពនៃការឆ្លុះបញ្ចំងអ្វីមួយដែលអាចទាក់ទអាញចិត្តគំនិតរបស់មនុស្ស ។

• ទម្រង់ទី៤៖ សិល្បៈតូរ្យតន្រ្តី

បានដល់សិល្បដែលស្តែងចេញតាមរយៈឧបករណ៍ផ្សេងៗ ដែលអាចបន្លឺសូរសំឡេងពិរោះក្បោះក្បាយ ជាទីគាប់ចិត្តចាប់អារម្មណ៍និងការសប្បាយរីករាយរបស់មនុស្ស  ។

• ទម្រង់ទី៥៖ សិល្បរបាំ

បានដល់ការបញ្ចេញកាយវិការ ប្រកបដោយគំនិតឆ្នៃប្រតិដ្ឋនិងមានលក្ខណទន់ភ្លន់ទៅតាមចង្វាក់ភ្លេង ដើម្បីសេចក្តីសប្បាយរីករាយរបស់មនុស្សឬអាទិទេព ។

• ទម្រង់ទី៦៖ អក្សរសិល្ប៍

ជាសិល្បៈមួយផ្នែក ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងតថភាពសត្យានុម័តនៃជីវភាពរ​ស់នៅរបស់មនុស្ស ស្តែងចេញតាមរយៈពាក្យសម្តីនិងអក្សរ ដែលអាចធ្វើឲ្យមនុស្សជប់ចិត្តដិតអារម្មណ៍រំភើបញាប់ញ័រ សប្បាយ រីករាយ ឬក្តៅក្រហល់ក្រហាយជាដើម ។ ។គោលបំណងនៃសិល្បនេះគឺដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាមនុស្សនិងសង្គមមនុស្ស ។

• ទម្រង់ទី៧៖ សិល្បភាពយន្ត ល្ខោន កុន

ជាសិល្បៈដែលស្តែងចេញតាមរយៈរូបភាពពិតឬរូបភាពនៃការឆ្លុះបញ្ចាំង ដែលអាចធ្វើឲ្យមនុស្សមានចិត្តរំភើបញាប់ញ័រសប្បាយរីករាយ ។

១២. បញ្ជាក់អំពីគោលការណ៍សំខាន់ៗនៃការប្រតិបត្តិយុទ្ធសាស្រ្តជំរុញផលិតកម្មស្រូវនិងការនាំចេញអង្កររួមមាន៖

• ប្រកាន់យកគោលការណ៍ទីផ្សារ ដោយរក្សាការប្រកួតប្រជែង ក្នុងគោលដៅជំរុញការនាំចេញឲ្យមាន​ប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ផងនិងដើម្បីធានាផលប្រយោជន៍របស់កសិករ តាមរយៈការប​ង្កើតប្រាក់ចំណូល និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ​របស់ពួកគាត់ព្រមទាំងការរក្សាបាននូវសន្តិសុខស្បៀង ដោយប្រើប្រាស់យន្តការសុវត្ថិភាពសង្គមមួយរឹងមាំ ។
• លើកទឹកចិត្តនិងគាំទ្រការចូលរួមពីសំណាក់កសិករ និងសហគមន៍កសិករ និងការពារផលប្រយោជន៍របស់ពួកគាត់តាមរយៈការប​ង្កើតឡើងនូវបរិស្ថានអំណោយផលនិងភាពងាយស្រួល សម្រាប់ការ​បង្កើតផលិតកម្ម និងការផ្គត់ផ្គង់ស្រូវ អង្ករ ប្រកបដោយគុណភាពក៏ដូចជាការលើកស្ទួយអំណាចចរចារថ្លៃ
• ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងភាពជាដៃគូរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលនិងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍សង្គមស៊ីវិល ព្រមទាំងវិស័យឯកជនដូចជាផលិតករស្រូវអាជីវករម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ ពាណិជ្ជកម្មនិងអ្នកដឹកជញ្ជូនក្នុងការលអនុវត្តគោលនយោបាយជំរុញផលិតកម្មស្រូវនិងអង្ករ
• លើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពក្នុងការសម្របសម្រួលរវាងក្រសួង ស្ថាប័ននានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បីធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវប្រសិទ្ធភាពនិងភាពសក្តិសិទ្ធនៃការផ្តល់​សេវាសាធារណៈគ្រប់ប្រភេទពាក់ព័ន្ធ នឹងការជំរុញផលិតកម្មស្រូវនិងការនៃចេញអង្ករ
• ជំរុញការបង្កើនសមត្ថភាពនៃចេញពីកម្ពុជាដោយខ្លួនឯង ដោយលើកទឹកចិត្តដល់ក្រុមហ៊ុនទាំងអស់មកបើកស្នាក់ការ​ប្រមូលទិញកែច្នៃស្រូវនៅក្នុងប្រទេសរួចធ្វើការនៃចេញអង្ករជាផ្លូវការដោយឈរលើគោលការណ៍ប្រកួតប្រជែងដោយសុចរិត យុត្តធម៌ និងស្មោះត្រង់ទន្ទឹមនឹងការគោរពបាននូវកាតព្វកិច្ចផ្សេងៗទៀត របស់កម្ពុជាធរមាន ។

១៣. គរុកោសល្យមានតួនាទីដូចតទៅ៖

• ផ្តើមចេញពីហេតុការណ៍ជាក់ស្តែង( Faits Concrets ) នៃការអប់រំនិងតម្រូវការរបស់សង្គម ( Besoins Sociaux ) គរុកោសល្យស្រាយបំភ្លឺពីគោលការណ៍និងក្បួនច្បាប់នៅក្នុងការប្រតិបត្តិរបស់ការរបស់អប់រំ ។​
• បន្សល់ទុកជាកេរ្តិ៍មតិកនូវប្រពៃណីល្អ របស់សាលារៀនពីសម័យដើម ដោយលើកឡើងជាការទិតតៀនទៅលើចំណុចខ្វះខាតនិងធ្វើឲ្យសម្បូរបែបនូវលទ្ធកម្មថ្មី នៃចំណេះដឹងរបស់សិស្ស ( Nouvelles Acquisitions ) ។
• ប្រឆាំងជានិច្ចនិងភាពអន់ខ្សោយហួសសម័យក្នុងការផ្តល់ចំណេះដឹងឲ្យដល់សិស្ស ។
• ធ្វើតុល្យការនិងវា​យត​ម្លៃទៅលើជោគជ័យ ដែលសម្រេចបានពីការបង្រៀនរបស់គ្រូឬសាស្រ្តាចារ្យ និងការសិក្សារបស់សិស្ស ។
• ធ្វើវិភាគ ណែនាំបង្ហាញពីបទពិសោធន៍​លើការបង្រៀនគ្រប់មុខវិជ្ជាឯកទេសដល់គ្រូឬសាស្រ្តាចារ្យប​ង្រៀនដែលទើបចេញពីវិទ្យាស្ថានជាតិអប់រំមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលគរុកោសល្យ ។

១៤. ពាក្យទំនឹមទំនៀមខ្មែរឲ្យបាន៩គឺ៖

• ហុតទឹកសម្លឹងកាក
• អង្គុយលើចង្អេរលើខ្លួនឯង
• ភូតនៅហោរចោរនៅជាង
• មឹះៗកេះឆ្នាំងបាយធ្លុះ
• ត្រីងៀតឆ្លៀតពង
• កុំឈ្លោះនិងស្រី កុំក្តីនឹងគ្នាឯង
• កុំពត់ស្រឡៅកុំប្រដៅស្រីខូច
• ចូលព្រៃទាន់ព្រឹក ចង់សឹកទាន់នៅក្មេង
• ខឹងខុស ខឹងខូច ខឹងខាត... ។

១៥. ដើម្បីលើកស្ទួយសន្តិភាព និងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់ដោយអាស៊ានបាន​ទាត់ចោលនូវការប្រើប្រាស់ឬការគំរាមកំហែងដោយកម្លាំង ជាវិធានការសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងទំនាក់ទំនងរវាង​រដ្ឋនិងរដ្ឋ ។ អាស៊ានបានប្រឆាំងចំពោះការប្រើវិធី​សាស្រ្តតាមរយៈការរាតត្បាតនិងការលុកលុយចូល កាន់កាប់ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រទេសជិតខាងខ្លួនមានការផ្លាស់ប្តូរ ។ កន្លងមកជាមួយនឹងគោលជំហរនេះ អាស៊ាន​ធ្លាប់បានដើរតួរនាទីឈានមុខក្នុងការដោះស្រាយនយោបាយជម្លោះនៅកម្ពុជានាឆ្នាំ ១៩៧៩ដល់១៩៩១។ បន្ទាប់ពីដំណោះស្រាយនេះអាស៊ាន បាននាំរដ្ឋទាំងអស់ក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ចូលទៅក្នុងស​ហគមន៍តែមួយរបស់តំបន់ដែលជា កត្តានាំមកនូវការផ្សះផ្សារកុំឲ្យមានការបែកបាក់ក្នុងតំបន់ ។

១៦. តម្លៃលើភារកិច្ចរបស់គរុកោសល្យ ៖

• វត្ថុបំណង់នៃការអប់រំ៖ បណ្តុះបណ្តាលកូនចៅប្រជាពលរដ្ឋ ឲ្យក្លាយទៅជាបញ្ញាវន្ត ដែលមានសីលធម៌ល្អនិងកម្រិតវប្បធម៌ខ្ពស់តាមមុខជំនាញ ដើម្បី​កសាងប្រទេសទៅថ្ងៃអនាគត់
• តួនាទីរបស់គ្រូបង្រៀន សាស្រ្តាចារ្យ៖ សកម្មភាពបង្ហាត់បង្រៀនសិស្ស តាមមុខវិជ្ជាឯកទេសនិងសកម្មភាពសិក្សារបស់សិស្ស ។ គុណភាពអប់រំដែលសម្រេចបានត្រូវឆ្លងកាត់ការវិភាគ និងរង្វាយតម្លៃទៅធាតុពិត
• មុខវិជ្ជាឯកទេសដែលគ្រូបង្រៀនឬសាស្រ្តាចារ្យម្នាក់ត្រូវបង្រៀននិងកម្មវិធីសិក្សា
• ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសាលារៀនរបស់ប្រទេសជាតិនីមួយៗ
• ការអប់រំសីលធម៌ វិជ្ជាពលរដ្ឋ
• ការអប់រំកាយ
• ការអប់រំបញ្ញា
• ការអប់រំសិល្ប៍វិជ្ជា
• ការអប់រំពលកម្ម
• សកម្មភាពក្រៅម៉ោងសិក្សានិងក្រៅសាលារៀន ( កីឡា សិល្បៈ កាយសម្ព័ន្ធ )
• ការរៀបចំនិងគ្រប់គ្រងសាលារៀន
• សមាគមន៍យុវជន ( តួនាទី និងសកម្មភាព )
• សមាគមមាតាបិតាសិស្ស ( តួនាទី សកម្មភាពការជួយសាងសងសាលារៀន )
• តួនាទីរបស់នាយក នាយករង ប្រធានក្រុមបច្ចេកទេសតាមមុខវិជ្ជា និងសាស្រ្តាចារ្យទទួលបន្ទុកថ្នាក់នីមួយៗ ។

១៧. ទស្សនវិស័យនិងទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសចិ​ន និងជប៉ុនមិនអាចរលាយចូលគ្នាបានទេលើគ្រប់វិស័យ ពីព្រោះកន្លងមកជប៉ុនបានលើកកងទ័ព មកឈ្លានពានប្រទេសចិនកាន់កាប់ប្រទេសចិននិងកាប់សម្លាប់ប្រជាជនចិន ។ ដូចនេះជម្លោះហើយបានជាថ្នាក់ដឹកនាំ មិនព្រមឲ្យជប៉ុនសើរ់ប្រវត្តិសាស្រ្តលប់បំបាត់អំពើសាហាវយង់ឃ្នងដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្តនៅក្នុងអតីតកាល ។

១៨. ឆកាមាវចរជាឋានសួគ៌មាន៦ជាន់គឺ៖

• ចាតុម្មហារាជិកា

ស្ថានសួគ៌ជាន់ទី១ ជាលំនៅរបស់ចតុលោកបាលនៅលើកំពូលភ្នំព្រះយុគន្ធរ មានសំណេពកាមដូចមនុស្សដែរ

• តាវត្តិង្ស

ស្ថានសួគ៌ជាន់ទី២ ជាទីលំនៅរបស់ព្រះឥន្រ្ទនៅលើកំពូលភ្នំព្រះសិនេរុរាជមានសំណេពកាមដូចមនុស្សដែរ

• យាមា

ស្ថានសួគ៌ជាន់ទី៣ ជាទីលំនៅរបស់ព្រះសុយាមទេវរាជនៅខ្ពស់ជាងព្រះអាទិត្យមានសំណេពកាម ស្ទាបអង្អែលគ្នា

• តុសិត

ស្ថានសួគ៌ជាន់ទី៤ ជាទីលំនៅរបស់ព្រះសន្តុសិតទេវរាជដោយមានសំណេពកាមដោយចាប់ដៃគ្នា

• និម្មានរតី

ស្ថានសួគ៌ជាន់ទី៥ ជាទីលំនៅរបស់ព្រះបរនិម្មិតទេព មានសំណេពកាមដោយការញញឹមដាក់គ្នា​

• បរនិម្មិតវសវត្តី

ស្ថានសួគ៌​ជាន់ទី៦ ជាទីលំនៅរបស់ ព្រះបរនិម្មិត្តសវគ្គីនិងព្រះមារាធិរាជ ម្ខាងមានសំណេពកាមដោយសម្លឹងដាក់គ្នា ។

១៩. ស្រ្តីដែលប្រកបដោយលក្ខណៈ៣១ប្រការទើបចាស់បុរាណ ហៅថាស្រ្តីគ្រប់ល័ក្សណ៍គឺ ៖

• មិនចេះអេចអូចនិយាយដើមអ្នកដទៃ
• ចេះគួរសមទទួលមាតាបិតា និងស្វាមី
• ដឹងគុណ តបគុណ មាតាបិតា ញាតិមិត្រទាំងពីរ
• មិនចេះដេកថ្ងៃ
• មិនវង្វេង ភ្លេចខ្លួនភ្លេចក្រោយ
• ចេះថែរក្សាទ្រព្យសម្បត្តិ
• មិនផិតក្បត់ស្វាមី
• មិនចេះប្រច័ណ្ឌស្វាមី
• គ្មានកលមារយា
• មិនរំលាយសក់ឲ្យគេឃើញ
• មានចិត្តអត់ធន់ ធ្ងន់ធ្ងរ
• មានជើងស្រាល មិនតន្រ្តំក្តុងក្តាំង
• មិនឈរ ឬអង្គុយសំញែងកាយឲ្យគេឃើញ
• មិនដើរញ៉ិកញ៉ាក់ កាច់ឬក កាច់រាង
• ចេះសង្រួមភ្នែក​ មិនក្រឡេករឡមឡាម
• មាននដំណើរល្អ មិនគ្រលែងដើមដៃ
• មានសំលេងតិច តែច្បាស់លាស់
• មិនចេះឡេះឡោះលេងសើច
• មិននិយាយផ្តោះផ្តង់ចំពោះបុរស
• មិនទម្រន់ធ្វើការងារណា ធ្វើទាល់តែហ្យើនោះទេ
• ទៅណាចេះឆាប់ត្រឡប់មកវិញ
• ចេះទុកដាក់អីវ៉ាន់ ក្នុងពេលគួរទុកដាក់
• ចេះរៀបចំផ្ទះសំម្បែង
• ចេះតុបតែង គ្រឿងឧបភោគ បរិភោគ
• ខ្លាចចិត្តស្វាមី មាតាបិតា ហ្យើគោរពតាមឱវាទ
• ឈប់បរិភោគចំណីអាហារមុនមាតាបិតា និងស្វាមី
• បរិភោគ ចំណីអាហារ ក្រោយមាតាបិតានិងស្វាមី
• ត្រូវចូលទទួលទានដំណេកក្រោយស្វាមី
• ត្រូវភ្ញាក់ពីដំណេកមុនសា្វមី
• មានមេត្តា ករុណា ចេះធ្វើបុណ្យទាន ។

២០. បុរសដែលប្រកបដោយលក្ខណៈ២៦ប្រការ ទើបចាស់បុរាណ ហៅថាបុរសគ្រប់ល័ក្សណ៍គឺ៖

• ឧស្សាហ៍ខ្នះខ្នែង ធ្វើនូវកិច្ចការងារសិក្ខារៀនសូត្រមិនប្រកាន់ខ្លួន
• មិនចេះ លួចប្លន់ កេងកិប ឆបោក បញ្ចោត
• មិនឈ្លានពានចំពោះកូនប្រពន្ធអ្នកដទៃ
• មិនរំភើបញាប់ញ័រ ភ័យផ្តេសផ្តាស
• មិននិយាយកុហក ភូតភរ ឲ្យលើសពីការពិត
• មិននិយាយត្រាប់ ឲ្យគេខ្មាស់អៀន
• បានឮដំណឹងអ្វីហើយ វិនិច្ឆ័យសិនទើបជឿជាក្រោយ
• ធ្វើការងារមិនរួសរាន់ពេក មិនយឺតយូរពេក
• មិនចេះនិយាយបំភ្លើស សើចលេង
• ចេះទទួលភ្ញៀវពន្លឺ ( ភ្ញៀវដែលជួយមកបំភ្លឺហេតុការណ៍អ្វីមួយឬតាមធម្មតាគឺភ្ញៀវទាំងពួង )
• មានថ្នាំកែរោគបម្រុង ទុកមិនខ្វះក្នុងពេលត្រូវការ
• មិនប្រាប់ការណ៍សម្ងាត់ដល់អ្នកដទៃ
• មិនផ្ញើររបស់ទុកនិងបុគ្គលដែលមិនគួរផ្ញើរ
• មានចិត្តអត់ធន់ តស៊ូមិនរុញរាចំពោះកិច្ចការ
• មានស្វាមីភ័ក្តិចំពោះនាយចៅហ្វាយរបស់ខ្លួន
• មិនចេះក្រឡិចក្រឡុកចំពោះស្រីក្រមុំ
• ចេះស្គាល់នូវភាពចំណេញ និងស្គាល់ខាត
• រកប្រដាប់តុបតែងខ្លួន ឲ្យភរិយាបុត្រីធីតា និងខ្លួន
• មិនទិញជឿ នូវរបស់ប្រើប្រាស់គ្រប់បែបយ៉ាង
• ដឹងគុណ តបគុណ សរសើរគុណនៃអ្នកមានគុណ
• ចេះអត់ទ្រាំស្គាល់នូវពាក្យសម្តី ស្តីបន្ទោសឬប្រដៅ
• មានកាយ វាចា សមរម្យមិនឆ្គង
• ឲ្យដំណឹងមនុស្សក្នុងផ្ទះ ហ្យើសីមចេញទៅ
• ចេះវាយប្រដៅកូន ដោយរំពាត់យ៉ាងតូច
• ខឹងឆាប់បាត់​ មិនចងកំហឹងទុកនៅក្នុងខ្លួន ។

២១. និមិត្តសញ្ញានៃក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាមានរូបសញ្ញានិងអត្ថន័យដូចតទៅ៖

• ក្បាច់ភ្ញីទេសពណ៌មាស

ព័ទ្ធជារង្វង់តំណាងឲ្យវប្បធម៌ខ្មែរ និងជានិមិត្តរូបនៃស្រទាប់យុវជនខ្មែរដែលកំពុងសិក្សា រៀនសូត្រ អប់រំដែលមានការរីកចម្រើន លូតលាស់ជាផ្លែ​ផ្កា ។

• រង្វង់មូលទ្រភ្លើងគប់ពណ៌មាស

គឺជានិមិត្តរូបនៃវិស័យ កីឡា ដែលមានយុវជន ជាអ្នកទ្រទ្រង់និងបន្តវេនរៀងរហូតទៅ ។

• កាំរស្មីពណ៌មាសតាំងបំភ្លឺឡើងផ្ទៃមេឃ

គឺជាពន្លឺនៃវិជ្ជាអប់រំខាងសតិបញ្ញា ស្មារតី ដល់បងប្អូន ប្រជាជនខ្មែរទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។

• កំណត់ខ្សែពណ៌ផ្ទៃមេឃដែលមានចារឹកអក្សរ«ក្រសួង អប់រំ យុវជន និងកីឡា « ជានិមិត្តរូបតំណាងឲ្យវិស័យអប់រំ សិក្សា ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយអន្តរជាតិនូវទូទាំងពិភពលោក ។

២២ . បច្ចេកទេសនៃការធ្វើសមាធិមាន  ៖

• អង្គុយពែនភ្នែនឬអង្គុយសណ្តូកជើង លើកៅអីដងខ្លួនត្រង់ក៏បានដោយរក្សាការគ្មានចុករួយ
• បន្ទាប់មកធ្វើលំហាត់ដកដង្ហើម និងលំហាត់ពោលពាក្យផ្ទួនៗដូចរៀបរាប់ខាងលើ
• ត្រូវផ្ទង់អារម្មណ៍របស់យើងលើវត្ថុណាមួយ ដែលបានជ្រើសរើសឲ្យដិតជាប់ នៅក្នុងជិតក្នុងរយៈពេលធ្វើសមាធិ ( ផ្កាឈូក ព្រះបដិមា ព្រះធម៌ ជាដើម )
• ការផ្ទង់អារម្មណ៍ត្រូវធ្វើចិត្ត ( មនោ ) ឲ្យជ្រះថ្លារីករាយបំភ្លេចនូវ ទុក្ខកង្វល់នូវរឿងរ៉ាវអវិជ្ជា មានទាំងឡាយ​ដោយប្រុមូលអារម្មណ៍ឲ្យមូលទៅលើវត្ថុដែលបានជ្រើសរើស នោះក្នុងរយៈពេល២ឬ៣នាទីនិងបង្កើតពេលវេលាបន្តិចម្តងៗនៅពេលអនុវត្តលើកក្រោយៗជាបន្តបន្ទាប់ទៀត
• ប្រសិនបើអារម្មណ៍យើងមានការបែកបាក់ទៅគតិ អំពីរឿងអ្វីផ្សេងៗត្រូវព្យាយាមទាញអារម្មណ៍របស់យើង ដោយសន្សឹមៗមកកាន់វត្ថុដែលយើងគិតវិញ
• ការធ្វើសមាធិត្រូវធ្វើនៅពេលដដែលជាប្រចាំ និងនៅទីកន្លែងដែលស្ងប់ស្ងាត់ គ្មានការរំខាន
• គេអាចធ្វើសមាធិពី២នាទី ៣នាទី​៥នាទី រហូតដល់២០នាទីឬវែងជាងនេះក៏បាន ។

២៣. បញ្ញាមនុស្សមាន៧វ័យគឺ៖

• បញ្ញាខាងវោហារ
• បញ្ញាខាងកាករគិតគូ
• បញ្ញាខាងការប៉ាន់ស្មាន
• បញ្ញាខាងការងារ
• បញ្ញាខាងការចងចាំ
• បញ្ញាខាងការគិត និងដោះស្រាយ
• បញ្ញាខាងការទទួលស្គាល់ ។

បញ្ញាមនុស្សចែកចេញជា២ប្រភេទ៖

• បញ្ញាប្រតិបត្តិៈ គឺជាបញ្ញាកម្រិតទាបហើយកើតឡើងចំពោះសត្វស្វានិងកូនក្មេងអាយុក្រោម២ឆ្នាំ ។
• បញ្ញាទ្រឹស្តីៈ គឺជាបញ្ញាដេលកើតចេញពីគំនិតអរូបីអាស្រ័យ ដោយមានភាសាជាជំនួយ ។

២៤. នៅក្នុងការប​ង្កើតថ្មី គេតែងជួបឧបសគ្គដូចជា៖

• កង្វះនូវដើមទុន (ថវិការ ) ក្នុងការបង្កើត
• កង្វះនូវធនធានមនុស្ស ( អ្នកមានចំណេះ )
• កង្វះសម្ភារ ឧបករណ៍ បច្ចេកទេស
• កង្វះទីផ្សារនាំចេញ
• កង្វះវត្ថុធាតុដើម
• គ្មានភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង ( ឆន្ទៈ )
• កង្វះគណិតច្នៃប្រឌិតបន្ថែម
• កង្វះកម្លាំងជំរុញ ( ឱកាស )ជាដើម ។