ចង់ប្តូរការងារ ឬ កំពុងស្វែងរកការងារ ផ្វើសារឥឡូវនេះ
សំណួរ
៥១- តើប្រវត្តិក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានអ្វីខ្លះ ?
៥២- តើក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាអ្វី ?
៥៣- តើនិមិត្តសញ្ញា និងរចនាសម្ព័ន្ធក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រម្ពុជាមានអ្វីខ្លះ ?
៥៤- តើប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញត្រូវបានជ្រើសតាំងទ្បើងតាមអ្វី ?
៥៥- តើសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវបានជ្រើសរើសក្នុងចំណោមឥស្សរជនមានអ្វីខ្លះ ?
ចម្លើយ
៥១- ប្រវត្តិក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានដូចជា ៖
- ២ រូប ដោយប្រធានាធិបតី
- ២ រូប ដោយសភាជាតិ
- ២ រូប ដោយព្រឹទ្ធសភា
ប្រធានតុលាការធម្មនុញ្ញត្រូវជ្រើសតាំងក្នុងចំណោមសមាជិករបស់ខ្លួន ។ ការបោះឆ្នោតនេះ ត្រូវធ្វើឡើងនៅពេលផ្លាស់សមាជិកពាក់កណ្តាលចំនួន ។ មុខងារសមាជិកតុលាការធម្មនុញ្ញ មានវិសមិតភាពនឹងមុខងារដូចជា ៖ ប្រធានាធិបតី អនុប្រធានាធិបតី សមាជិករដ្ឋាភិបាល សមាជិកសហសភា សមាជិកតុលាការជាន់ខ្ពស់ និងសមាជិកតុលាការកំពូល ។
- លើកទី ១ នៅថ្ងៃទី ១៤ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ១៩៩៤ ៖ ការផ្ទេរសិទ្ធិរបស់ព្រះមហាក្សត្រពេលទ្រង់អវត្តមាន
- លើកទី ២ នៅថ្ងៃទី ០៨ ខែ មិនា ឆ្នាំ ១៩៩៩ ៖ បង្កើតស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភា
- លើកទី ៣ នៅថ្ងៃទី ២៨ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០០១ ៖ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់បង្កើត និងប្រទានគ្រឿងឥស្សរិយយសជាតិ
- លើកទី ៤ នៅថ្ងៃទី ១៩ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០០៥ ៖ កែប្រែកូរ៉ុមប្រជុំ និងសម្លេងអនុម័តរបស់រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា
- លើកទី ៥ នៅថ្ងៃទី ០៩ ខែ មិនា ឆ្នាំ ២០០៦ ៖ កែប្រែកូរ៉ុមប្រជុំ និងសម្លេងអនុម័តរបស់រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា
- លើកទី ៦ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០០៨ ៖ ផ្លាស់ប្តូរប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាល
៥២- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ គឺជាស្ថាប័នកំពូលមួយ ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣ សម្រាប់ការពារការគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័ត និងព្រឹទ្ធសភាបានពិនិត្យចប់សព្វគ្រប់ហើយ និងសម្រេចអំពីករណីវិវាទកម្មទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នាតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ។
៥៣- និមិត្តសញ្ញា និងរចនាសម្ព័ន្ធក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រម្ពុជាដូចជា ៖
ក- ព្រះមហាក្សត្រ និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ
- ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ពិគ្រោះមតិក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ចំពោះសេចក្ដីស្នើទាំងឡាយដែលសុំធ្វើវិសោធនកម្មលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ។
- ការផ្ដើមគំនិតសើរើឬការផ្ដើមគំនិតធ្វើវិសោធនកម្មលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ជាសិទ្ធិរបស់ព្រះមហាក្សត្រ របស់នាយករដ្ឋមន្ដ្រី និងរបស់ប្រធានរដ្ឋសភាតាមសេចក្ដី ស្នើរបស់តំណាងរាស្ដ្រមួយភាគបួននៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល ។
ខ- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ និង ប្រជារាស្ដ្រ
- ប្រជារាស្ដ្រអាចលើកឡើងប្ដឹងទៅតុលាការ អំពីបញ្ហាអធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់ ឬ សេចក្ដីសម្រេចរបស់ស្ថាប័ននានារបស់រដ្ឋ ដូចជាព្រះរាជក្រឹត្យ អនុក្រឹត្យ ប្រកាស និងសេចក្ដីសម្រេចរដ្ឋបាលផ្សេងៗតាមរយៈរឿងក្ដីរបស់ខ្លួននៅតុលាការ ។ តុលាការថ្នាក់ក្រោមបញ្ជូនពាក្យបណ្ដឹងខាងលើនេះទៅតុលាការកំពូល ។ តុលាការកំពូលជាអ្នកបញ្ជូនបណ្ដឹងនោះបន្ដមកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ បើសិនជាតុលាការកំពូលយល់ឃើញថាសមហេតុសមផល ។ បញ្ហាដែលកើត ឡើងនោះ ជាបញ្ហាបន្ទាន់បង្ខំដែលតុលាការទទួលបន្ទុកជំនុំជម្រះត្រូវផ្អាកសិន ដោយរង់ចាំចម្លើយរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាមុន ។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ជាអ្នកជួយពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពជូនប្រជារាស្ដ្រក្នុងករណីនេះ ។
- ក្នុងករណីគ្មានរឿងក្ដីក៏ដោយ ប្រជារាស្ដ្រមានសិទ្ធិប្ដឹងសុំឱ្យពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាព នៃច្បាប់ណាដែលប្រកាសឱ្យប្រើហើយ ។ ប្រជារាស្ដ្រត្រូវប្ដឹងតាមរយៈ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួនមួយភាគបួន ឬតំណាងរាស្ដ្រចំនួនមួយភាគដប់ ។
- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញមានសិទ្ធិពិនិត្យ និងសម្រេចជូន ប្រជារាស្ដ្រអំពីករណីវិវាទកម្មទាក់ទងនឹងរឿងបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រ និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាក្នុងករណីដែលប្រជារាស្ដ្រមិនសុខចិត្ដនឹងសេចក្ដីសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ។
គ- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ និង គណបក្សនយោបាយ
- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យ និងសម្រេចលើបណ្ដឹងរបស់គណបក្សនយោបាយ ដែលក្រសួងមហាផ្ទៃបានបដិសេធមិនព្រមចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ ។
- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យ និងសម្រេចជូនគណបក្សនយោបាយ តាមបណ្ដឹងផ្ទាល់ (បណ្ដឹងនេះធ្វើបានតែក្នុងរយៈពេល ៧២ ម៉ោងយ៉ាងយូរបន្ទាប់ពីការប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោតបណ្ដោះអាសន្ន) ឬតាមបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍មិនសុខចិត្ដ នឹងសេចក្ដីសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ក្នុងវិវាទកម្មទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង តំណាងរាស្ដ្រ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ។
- ក្នុងការដោះស្រាយវិវាទកម្មទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ដ្រ ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ការដោះស្រាយបណ្ដឹងតវ៉ា ឬបណ្ដឹងជំទាស់នឹងបញ្ជីដំបូងនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងការដោះស្រាយបណ្ដឹង ក្នុងពេលឃោសនាបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបំពេញតួនាទីដូចតុលាការ ។
ឃ- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបកស្រាយ
ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃ ការត្រួតពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពតាមសំណើពី ព្រះមហាក្សត្រ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា នាយករដ្ឋមន្ដ្រី សមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួនមួយភាគបួន ឬអ្នកតំណាងរាស្ដ្រមួយភាគដប់ ឬតុលាការ (តុលាការចំពោះតែច្បាប់ណាដែលប្រកាសឱ្យប្រើហើយ) ។
ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញអាចពិនិត្យជាអាទិកាល(២) ឬបច្ឆាកាល(៣) នូវធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់ក្នុងល័ក្ខខ័ណ្ឌខាងលើនេះ លើកលែងតែច្បាប់រៀបចំអង្គការ បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងព្រឹទ្ធសភា និង បទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរដ្ឋសភា ដែលត្រូវតែពិនិត្យមុននឹង ប្រកាសឱ្យប្រើ (ឬ មុននឹងដាក់អោយអនុវត្ដន៍) ។
ង- ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ និង អធិបតេយ្យជាតិ
ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាអង្គការតែមួយគត់ ដែលមានសមត្ថកិច្ចសម្រេចពីមោឃភាពនៃការអនុម័តទាំងឡាយរបស់រដ្ឋសភា ដែលផ្ទុយនឹងគោលការណ៍ រក្សាការពារ ឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឯកភាពនយោបាយ ឬការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលរបស់ប្រទេសជាតិ ។
សេចក្ដីសំម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ជាសេចក្ដីសម្រេចបិទផ្លូវតវ៉ា ហើយមានអានុភាពអនុវត្ដទៅលើគ្រប់អំណាចទាំងអស់ ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ។
៥៤- ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញត្រូវបានជ្រើសតាំងទ្បើងតាមការបោះឆ្នោត ដោយសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញរៀងរាល់ ៣ឆ្នាំម្ដង តាមមតិភាគច្រើនដាច់ខាតនៃសមាជិកទាំងមូល បន្ទាប់ពីសមាជិកថ្មី ៣រូប ចូលកាន់តំណែង ។ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញចាស់អាចត្រូវបានជ្រើសតាំងជាថ្មីបាន ។
៥៥- សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវបានជ្រើសរើសក្នុងចំណោមឥស្សរជនដែលមានដូចជា ៖