វិញ្ញាសា វប្បធម៌ទូទៅ អរិយាធម៌ខ្មែរគ្រប់ភូមិសិក្សា ( វិញ្ញាសាទី ៥៩ )

សំណួរ​

១. តើរបាំណាដែលមានលក្ខណៈសាមញ្ញហើយត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋនិយមជាងគេ ?

២. តើសិល្បៈសៀកមានប្រភពមកពីណា ? ហើយខ្មែរយើងមានសិល្បៈសៀកអ្វីខ្លះ ?

៣. តើអត្តសញ្ញាណាជាតិជាអ្វី ? រួមមានអ្វីខ្លះ ? តើអត្តសញ្ញាណជាតិមានសារៈសំខាន់អ្វីខ្លះ ? តើអ្នកមានជំហរបែបណាជុំវិញបញ្ហាអត្តសញ្ញាណជាតិនេះ ?

៤. តើកត្តាព្រលឹងអ្វីខ្លះដែលបញ្ជាក់ថាខ្មែរមិនសាបសូន្យ ?

៥. តើទង់ជាតិខ្មែរមានពណ៌អ្វីខ្លះ ? ពណ៌នីមួយៗមានអត្ថន័យដូចម្ដេច ?

ចម្លើយ

១. របាំដែលមានលក្ខណៈសាមញ្ញហើយត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋឱយមជាងគេគឺរបាំរាំវង់ ។ របាំនេះមានលក្ខណៈសាមញ្ញព្រោះរបាំនេះ ពុំទាមទារឧបករណ៍ភ្លេងច្រើនប៉ុន្មានទេ សូម្បីតែស្គរដីមួយ គួបផ្សំនឹងបទចំរៀងគេអាចរាំរបាំនេះបានដែរហើយរបាំនេះបានបង្កការសប្បាយរីករាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅពេលទំនេរពីការងារ ក្នុងពេលបុណ្យចូលឆ្នាំ ពេលជប់លៀង ពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍បុណ្យទានផ្សេងៗក្នុងគ្រួសារ ។

២. សិល្បៈសៀកមានប្រភពមកពីការប៉ិនប្រសប់ក្នុងមុខរបរល្បែងកីឡា និង មុខរបរផ្សេងៗដូចជា ៖​

• ការបង្ហាត់សត្វ
• ការរត់ប្រណាំង
• ការជិះសេះ
• ការលើកទំងន់
• ការចោលស្ន
• ល្បែងចំបាប់
• បាញ់ព្រួញ
• សិល្បៈកំប្លែង

ហើយខ្មែរយើងមានសិល្បៈសៀកជាច្រើនដូចជា ៖

• ត្រិះកង់រទេះ
• លំនឹង
• វហ្សាសកម្ម
• អាក្រូបាត
• បង្ហាត់សត្វ
• កាយសម្ព័ន្ធ ។

៣. អត្តសញ្ញាណជាតិ

អត្តសញ្ញាណ = អត្ត + សញាណ

• អត្ដ ៖  ប្រែថា ខ្លួន ចិត្ត
• សញ្ញាណ ៖ គ្រឿងសម្គាល់ ។

អត្តសញ្ញាណជាតិមានន័យថា គ្រឿងសម្គាល់របស់មនុស្សរស់នៅក្នុងសហគមន៍មួយ ដែលជាទូទៅមានភាសា និងវប្បធម៌មួយដូចគ្នា រស់នៅលើទឹកដីដូចគ្នាមានអតីតភាពដូចគ្នា និងឆន្ទៈរួមគ្នាបង្កើតបានជាចរឹកដូចគ្នា ។

+  អត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែររួមមានដូចជា ៖

• ឈ្មោះមនុស្ស
• ទីកន្លែង
• ធម្មជាតិ គោព្រៃ ដើមត្នោត ទន្លេសាប
• ភាសា  គ្មានការលើកដាក់សំឡេង
• ការស្លៀកពាក់ ហូល ផាមួង សំពត់បត់
• ការប្រាស្រ័យទាក់ទង ការសំពះ អង្គុយបត់ជើង សុភាពរាបសារ
• ការរស់នៅ លំនៅស្ថាន
• ការហូបចុក សម្លកកូរ នំបញ្ចុក
• សិល្បៈ តន្រ្ដី របាំ អក្សរសិល្ប៍ ល្បែងប្រជាប្រិយ ទំនៀមទមាប្រពៃណ៏ជាដើម ។

 +  អត្តសញ្ញាណជាតិមានសារៈសំខាន់មានដូចជា ៖

• ស្គាល់តម្លៃអរិយធម៌ជាតិ
• យល់ដឹងស៊ីជម្រៅពីព្រលឹងជាតិ
• ស្គាល់ពីអត្តសញ្ញាណពិតរបស់ជាតិ ។

+   គោលជំហរជុំវិញបញ្ហាអត្តសញ្ញាណជាតិនេះមានដូចជា ៖

• ស្រឡាញ់ពេញចិត្ត
• ចេះថែរក្សាការពារអត្តសញ្ញាណជាតិ
• ទប់ស្កាត់ និងចេះទទួលស្គាល់អ្វីដែលល្អ
• ចេះបដិសេដអ្វីដែលអន់ថយអាសអាភាស ។

៤. កត្តាព្រលឹងដែលបញ្ជាក់ថាខ្មែរមិនចេះសាបសូន្យមានដូចជា ៖

• ព្រលឹងដូនតា (អ្នកថែរក្សា)
• ព្រលឹងទឹកដី ភូមិសាស្ត្រ)
• ព្រលឹងជនជាតិ (មនុស្សខ្មែរ)
• ព្រលឹងអក្សរសិល្ប៍
• ព្រលឹងសិល្បៈ
• ព្រលឹងប្រពៃណី
• ព្រលឹងទំនៀមទម្លាប់
• ព្រលឹងសាសនា

ដូចនេះព្រលឹងរបស់ជនជាតិខ្មែរដែលស្ថិតនៅជាប់នឹងខ្មែរមិនចេះសាបសូន្យឬបាត់បង់ឡើយ ពោលគឺស្ថិតនៅជាប់ជានិច្ច ។

៥. ទង់ជាតិខ្មែរមានបីពណ៌ ៖

• ពណ៌ខៀវជាំ ជានិមិត្តរូបទឹកដីធំទូលំទូលាយសំបូរស្តុកស្តម្ភ ដោយសម្បត្តិធម្មជាតិ និងវប្បធម៌
• ពណ៌ក្រហមឈាម  ជានិមិត្តរូបនៃសេចក្តីអង់អាចក្លាហានរបស់ជាតិខ្មែរក្នុងការពារ និងកសាងមាតុភូមិ ។
• ពណ៌ស ( ជាផ្ទៃប្រាសាទកំពូលបី ) ជានិមិត្តរូបនៃសម្បត្តិវប្បធម៌ កេតនភ័ណជាតិ និងសេចក្តីរុងរឿងរបស់ជាតិខ្មែរ ។