វិញ្ញាសាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃប្រទេសម្ពុជា( វិញ្ញាសាទី៤៣)

សំនួរ                                                                                            ១.អយុធ្យាដំបូង គឺជាព្រះរាជវង្សខ្មែរ​ឬក៏ជាព្រះរាជវង្សជនជាតិថៃជាអ្នកគ្រប់គ្រង ?

២. តើនៅឆ្នាំណា ដែលភូមាបានវាយលុកចូលអយុធ្យា ? ពេលនោះអ្នកណាជួយភូមា ក្នុងការវាយលុកអយុធ្យា ?

៣. តើសៀម និងជនជាតិថៃជាមនុស្សតែមួយ ឬយ៉ាងណាមកគ្រប់គ្រងនៅឆ្នាំ ១៤៣៨ ។

៤. តើនៅពេលណាដែល រាជវង្សនៅអយុធ្យាក្លាយមកជារាជវង្សនៃជនជាតិថៃពិតប្រាកដ ?

៥. តើសង្គ្រាមរវាងខ្មែរ និងអយុធ្យានៅមុនសតវត្សទី១៥ ជាសង្គ្រាមបែបណា ? ចូរបង្ហាញ ?

ចម្លើយ

១. បើឥយោងតាមសិលាចារឹក អយុធ្យាដំបូងគឺជាព្រះរាជវង្សខ្មែរ ដែលបានគ្រប់គ្រងតំបន់នេះតាំងស.វទី៧ គឺជាព្រះបាទហស៌វម៌្មដែលចៅរបស់ព្រះឦសានវម៌្មទី១ នៅសម្បូរព្រៃគុក ហើយរាជ្យវង្សនេះ បានបន្តរហូតដល់សតវត្សទី១៥ មុនការវាយលុករបស់ភូមា ។​

២.នៅឆ្នាំ ១៥៦៩ ដែលភូមាបានវាយលុកចូលអយុធ្យាពេលនោះស្តេចនីសុខោទ័យ បានជួបភូមាក្នុងការវាយលុកអយុធ្យា ។ នេះក៏ព្រោះតែអយុធ្យា បានវាយយកខ្លួនមកគ្រប់គ្រងនៅឆ្នាំ ១៤៣៨ ។

៣. ជនជាតិថៃបានផ្តាច់ខ្លួនពីអង្គរ នឹងបានបង្កើតរដ្ឋផ្ទាល់ខ្លួននៅសុខោទ័យនៅឆ្នាំ ១២៣៨ ( ថៃភាគខាងជើង ) ។ ចំណែកអយុធ្យា បានផ្តាច់ខ្លួនពីអង្គរនៅឆ្នាំ ១៣៥០ ( ជារាជវង្សខ្មែរតាំងពីស.វទី៧ ) ( យោងតាមរយៈសិលាចារឹក ) ។ រីឯ សិលាចារឹកនៅប្រាសាទអង្គរវត្តឆ្នាំ ១១១៣. ១១៥០ គ.ស ស្យាំ គឺមកពីតំបន់ល្វោ ( ខេត្តលុពបុរី ) ។

      ចំណែកឯកសារចិនឆ្នាំ ១២៨០ ហៅថា សៀម / សៀន គឺតំបន់នៅជិតវាងកកសព្វថ្ងៃ និងហៅថា សៀន លូ នៅឆ្នាំ១៣៤៩ ដើម្បីសម្គាល់តំបន់ជិតបាងកក និងតំបន់ល្វោ ( លព្វបុរី ) និងក៏បានបញ្ជាថា តំបន់សុខោទ័យ និងបាងកកជាកន្លែងផ្សេងពីគ្នាដែរ ។

      ឆ្នាំ ១២៩៦ សៀម ស្ថិតនៅភាគនរតីទីក្រុងអង្គរ ឯកសារចិនរបស់លោក ចូវ តាកួន ( ជីវ តាក្វាន់ ) ។ ក្រោយឆ្នាំ ១៣៤៩ ចិនហៅ សៀន លូ ដែលរួមបញ្ចូលតំបន់អយុធ្យានិងល្វោ ( លុពបុរី ) ។ នៅឆ្នាំ ១៥៦៩ រាជវង្សនៅសុខោទ័យ បានជួយភូមាវាយអយុធ្យា រួចភូមាឈ្នះ ហើយរាជវង្សសុខោទ័យបានមកគ្រប់គ្រងនៅអយុធ្យា ។ នេះមានន័យថា ជនជាតិថៃ បានបន្តសៀម ( រាជវង្សខ្មែរ ) ហើយក៏ហៅខ្លួន ឯងថា សៀមទាំងអស់គ្នា ។

      ដូចនេះ សៀម និងជនជាតិថៃ គឺជាក្រុមមនុស្ស២ ផ្សេងគ្នា មួយនៅសុខោទ័យ និងមួយទៀតនៅអយុធ្យា  ។ ក្រោយមក សុខោទ័យ បានបន្តពីអយុធ្យា ហើយក៏ប្រើឈ្មោះសៀម= ស្យាម រហូតមក ។

៤. រាជវង្សនៅអយុធ្យា ក្លាយមកជារាជវង្ស នៃជនជាតិថៃពិតប្រាកដ នៅពេលដែលភូមាបានវាយឈ្នះអយុធ្យា ។ បន្ទាប់មក ស្តេចភូមា បានតែងតាំងព្រះបិតាព្រះបាទនរេសួន/ នរេសួន ជាស្តេចទី១ ( ជនជាតិថៃ ) នៅអយុធ្យាដែលពីមុនព្រះអង្គជាស្តេចនៅសុខោទ័យ ។ បន្ទាប់ពីឡើងសោយរាជ្យ ព្រះបិតាព្រះបាទនរេសួន ត្រូវនាំយកសួយសារអាករទៅថ្វាយស្តេចភូមា ដើម្បីជាការតបស្នងសងគុណនិងជាប្រទេសចំណុះ​ ។

៥. សង្គ្រាមរវាងខ្មែរនិង អយុធ្យា នៅមុនសតវត្សទី១៥ ជាសង្គ្រាមរវាងខ្មែរ២ក្រុម ព្រោះរាជវង្សខ្មែរនៅអយុធ្យា តែងតែចាត់ទុករាជធានីអង្គរ ( ណាខនហ្លួង = រាជធានីដ៏អស្ចារ្យ ) ថាជារបស់ខ្លួនដែរ ។ ដូចនេះអយុធ្យា តែងតែធ្វើសង្គ្រាមជាមួយកម្ពុជា ដើម្បីដណ្តើមរាជធានីអង្គរ  ។