វិញ្ញាសាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃប្រទេសម្ពុជា( វិញ្ញាសាទី៤៦)

សំនួរ

១. បន្ទាប់ពីម៉ុងហ្គោល បានកាន់កាប់សុងខាងត្បូង១២៧៩ តើមានអ្វីកើតឡើងចំពោះកំពង់ផែនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ?

២. បន្ទាប់ពីរាជវង្ស មិង បានកាន់កាប់ប្រទេសចិន និងដេញពួកម៉ុងហ្គោលចេញនៅឆ្នាំ ១៣៦៨ តើមានអ្វីកើតឡើងចំពោះកំពង់ផែអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ?

៣. តើតំបន់អង្គរត្រូវបោះបង់ចោលនៅឆ្នាំណា ?

៤. ចូរនិយាយពណីទ្រឹស្តីចាស់ នៃការបោះបង់ចោលក្រុង អង្គររបស់ព្រះបាទពញាយ៉ាត ?​

៥. ចូរនិយាយពីទ្រឹស្តីថ្មី នៃការផ្លាស់ប្តូររាជធានីពីក្រុងអង្គរ មកភាគកណ្តាលប្រទេស ?

ចម្លើយ

១. បន្ទាប់ពីម៉ុងហ្គោល បានកាន់កាប់សុងខាងត្បូង ១២៧៩កំពង់ផែនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ចាស់ៗ មានការធ្លាក់ចុះអន់ខ្សោយដូចជា កោះស៊ូម៉ាត្រា កោះហ្សាវ៉ា ហើយលេចឈ្មោះតំបន់ថ្មីដូចជា សៀន / សៀម ,​ម៉ាឡាកា ។ នៅពេកនេះហើយ ដែលម៉ុងហ្គោល បានបញ្ចូលបេសកទូតទៅប្រទេសនានាដើម្បីទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មផ្លូវសមុទ្រ ដូចជាលោក ជូ​ តា កួន ( ជីតាក្វាន់ ) ជាជនជាតិចិន ក្នុងនាមជាបេសកទូតម៉ុងហ្គោល បានមកកម្ពុជានៅឆ្នាំ១២៩៦.៩៧ ។

២. រាជវង្ស មិង បានបន្តយកកំពង់ផែនៅអាស៊ីអគ្នេយ៍ជាកំពងផែកណ្តាលវិញ ហើយហាមឃាត់ជនជាតិចិនមិនឲ្យធ្វើពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេសទេ ។ នយោបាយនេះបានជម្រុញឲ្យប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ប្រកួតប្រជែងគ្នា ដើម្បីក្លាយទៅជាកំពង់ផែកណ្តាលរបស់ចិន ។ ពេលនោះកំពង់ផែនៅស្រីវិជ័យ បានដួលរំលំ ហើយកំពង់ផែដែលជាដៃគូរសំខាន់សម្រាប់ចិន គឺសៀន/សៀម/និងម៉ាឡាកា ។

៣. តំបនអង្គរត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅឆ្នាំ ១៤៣១ គ.ស ។      

៤. ឆ្នាំ១៤៣១ ( ឯកសារខ្លះថា ១៤៣២ ) ។ ការបោះបង់ចោលរាជធានីអង្គរនេះព្រោះ ៖

• ចុងសម័យអង្គរកម្ពុជា ស្ថិតនៅក្នុងចម្បាំង៣លើកដែលបង្កដោយអយុធ្យា ដែលវាបង្កឲ្យខូចខាតឬបំផ្លាញទៅលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចព្រមទាំងបណ្តាលពង្រឹងអំណាចរបស់ស្តេចអង្គរ ។
• បារាយណ៍សោធរតដាក ឬបារាយណ៍ខាងកើតដ៏ធំធេងដែលជាប្រភពផ្តល់ទឹកសំរាប់វិស័យកសិកម្ម និងប្រើប្រាស់ត្រូវរីងស្ងួតរាំងស្ទះដោយការប្រែប្រួលខាងផ្លូវទឹក និងភាពរាំងស្ងួត ។
• បារាយណ៍ទឹកថ្លា ឬបារាយណ៍ខាងលិចក៏លែងមានទឹកច្រើនពេញ ប្រៀបដូចមុនទៀត ។ អ្នកស្រុកនាំគ្នាទៅរស់នៅក្នុងបារាយណ៍នោះ ។
• នយោបាយកសិកម្មអតិផល និងបង្កើនរដូវដាំដុះដូចសតវត្សមុនៗ ត្រូវបរាជ័យរដូវប្រាំងខ្វះទឹកធ្វើស្រែប្រាំងសំរាប់ប្រើប្រាស់ក្នុង ជីវភាពនិងរបរសិកម្ម ។
• បញ្ហាបរិស្ថាន ជាពិសេសដីដែលគ្មានទឹកស្រោចស្រពគ្រប់គ្រាន់ និងដីដែលធ្លាប់ប្រើប្រាស់រាប់រយឆ្នាំមកហើយបានជួបប្រទះនឹងភាពខ្សោះជីជាតិ ។
• រាជធានីអង្គរ នៅជិតប្រទេសសៀមពេកគឺ ៤០០គ.ម ពីអយុធ្យា ខ្មែរខ្លោចសៀមលើកទ័ពមកវាយរំខានដល់ការកសាងប្រទេសជាតិ ។
• ប្រជារាស្ត្រ នៅអាណាខេត្តភាគខាងលិចត្រូវសៀមកៀរយកទៅអស់ជាច្រើន ហើយមួយផ្នែកទៀតត្រូវស្លាប់ដោយសង្គ្រាម ជាច្រើនលើកច្រើនគ្រាជាមួយអយុធ្យា ។ គឺមនុស្សតិចពេក មិនអាចការពាររាជធានីអង្គរបាន
• ជីវភាបប្រជាជន នៅតំបន់អង្គរនោះធ្លាក់ចុះជាពិសេសមិនអាច ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរាជវង្សានុវង្សខ្មែរបានមានន័យថាចំនូលពន្ធមិនគ្រ​ប់គ្រាន់
• ចំណែកតំបន់ចតុមុខ មានទីតាំងភូមិសាស្រ្តល្អសម្រាប់ការពារសត្រូវនឹង នៅឆ្ងាយពីអយុធ្យា
• ស្វែងរកដីថ្មី សម្រាប់ធ្វើកសិកម្ម ។

៥. បានជាកម្ពុជា ធ្វើការផ្លាស់ប្តូររាជធានីពីក្រុងអង្គរមកភាគកណ្តាលប្រទេសព្រោះ នៅពេលនោះប្រទេសចិនបានអនុវត្តន៍នយោបាយលើវិស័យពាណិជ្ជកម្ម នៅតាមកំពង់ផែអាស៊ីអាគ្នេយ៍យ៉ាងខ្លាំង ។​ ពេលនោះ អង្គរនៅឆ្ងាយពីសមុទ្រមិនបានធ្វើជំនួញបាន ក៏ធ្វើការផ្លាស់ប្តូររាជធានីពីអង្គរ មកតាំងនៅទន្លេចតុមុខ ដែលជាកន្លែងប្រសព្វគ្នា៤មុខ និងជាទីប្រជុំនៃអ្នកធ្វើពាណិជ្ជកម្ម តាមដងទន្លេមេគង្គ ចុះទៅសមុទ្រចិន​ឬក៏ឡើងមកចតុមុខវិញ ។ ពេលនោះកម្ពុជា មានបញ្ហាផ្សេងៗផង ក៏ធ្វើការផ្លាស់ប្តូរពីអង្គរមកចតុមុខវិញព្រោះពេលនោះ គឺជាសម័យធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិនឥណ្ឌា និងពួកអឺរ៉ុប ( ដូចជាបច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជាត្រូវតែចូលជាសមាជិកអាស៊ានអញ្ចឹងដែរ ) ។

      ហេតុផលសេដ្ឋកិច្ច គឺពង្រីងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មតាមផ្លូវទឹកការផ្លាស់ប្តូរទីតាំង ពីមជ្ឈមណ្ឌលកណ្តារបស់កម្ពុជាគឺជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងពាណិជ្ជកម្មតាមផ្លូវសមុទ្រ របស់ចិនជាមួយអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាពិសេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីគោក ។ កម្ពុជាត្រូវរកតំបន់ផ្លូវទឹក ដែលជាប់ជាមួយសមុទ្រ ដើម្បីទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មតាមសមុទ្រ និងទន្លេធំ ជាមួយចិនអឺរ៉ុបឥណ្ឌា អាស៊ីមួយចំនួន ។ កំពង់ផែធំពេលនោះគឺ អយុធ្យានិងម៉ាឡាកា  ។