វិញ្ញាសាផែនដីសម្រាប់ត្រៀមប្រឡងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (វិញ្ញាសាទី២២)

សំណួរ

១. ដូចម្ដេចដែលហៅថា រ៉ែ?

២. តើសកម្មភាពមនុស្សមានឥទ្ធិពលទៅលើបរិស្ថានដូចម្តេចខ្លះ ?

៣. តើទំនាញផែនដីជាអ្វី ?

៤, ចូររៀបរាប់ពីភាពខុសគ្នារវាងមីលគីវ៉េនិងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវ៉េ ។

៥. ចូរពន្យល់ពីបាតុភូតខ្យល់ជំនោរទ្វីបនិងខ្យល់ជំនោរសមុទ្រ ។

ចម្លើយ​

១. ដែលហៅថារ៉ែ គឺជារូបធាតុអសរីរាង្គមានសភាពរឹង មានសមាសធាតុគីមីជាក់លាក់ ដែលកើតឡើងដោយ ធម្មជាតិនៅក្នុងសម្បកផែនដី។

២. សកម្មភាពមនុស្សមានឥទ្ធិពលទៅលើបរិស្ថានដូចជា ៖ យើងទាញយកធនធានពីបរិស្ថានដូចជា ទឹកស្អាត រ៉ែ ត្រី ព្រៃ ឈើ ... ។ល។ យើងបញ្ចេញចោលរបស់ខ្លះ ទៅក្នុងបរិស្ថានវិញដូចជា ផ្សែង សំណល់ចេញពីរោងចក្រ ប្លាស្ទិច ... ។ល។ យើងជំនួសបរិស្ថានធម្មជាតិ ដោយអ្វីមួយផ្សេងទៀត ដូចជាការកាប់ព្រៃ តែជំនួសដោយការសង់រោងចក្រ អគារពាណិជ្ជកម្ម... ។ល។

៣. ទំនាញផែនដីជាផ្លែប៉ោម ផ្លែស្វាយពេលទុំជ្រុះធ្លាក់ទៅលើដីឪពុករបស់នារីធ្វើអោយថូផ្កាធ្លាក់បែកលើកំរាលឥដ្ឋ ។ កុមារម្នាក់ស្រែកយំនៅពេលវាធ្លាក់ពីលើកង់ ។ ផ្លែប៉ោម ផ្លែស្វាយ ថូផ្កា និងកុមារបានធ្លាក់ទៅលើផែនដីទាំងអស់ ។ យើងឃើញថាគ្រប់វត្ថុទាំងអស់តែងតែធ្លាក់ទៅរកផែនដីដោយសារកំលាំងទាញមួយហៅថា “ទំនាញផែនដី” ។ កំលាំងទាញទៅរកផែនដី គេហៅថា “ទំនង់” ប្រសិនបើវត្ថុមួយមានទំងន់៥០គីឡូក្រាម វត្ថុនោះនិងមានទំទាញផែនដីស្មើនឹង ៥០គីឡូក្រាម ដែរ ។ យើងងាយស្រួលធ្វើបំលាស់ទីកៅអ្វីមួយដែលមាន “ម៉ាស” តូចនិង ទំងន់តិចជាងវត្ថុដែលមានម៉ាសធំ និងទំងន់ធ្ងន់ ។ ដូចនេះវត្ថុមានម៉ាសតូចងាយធ្វើបំលាស់ទីធ្វើជាងវត្ថុដែលមានម៉ាសធំ ។

៤. ភាពខុសគ្នារវាងមីលគីវ៉េនិងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវ៉េ គឺ ៖

• មីលកីវ៉េ ជាបាច់ពន្លឺធំមួយកាត់ផ្ទៃមេឃ ជនជាតិក្រិចបានឲ្យឈ្មោះបាច់ពន្លឺនេះថា មីលគីវ៉េ ផ្លូវទឹកដោះ ឬគន្លងដំរីស ។ ពន្លឺចេញពីមីលគីវ៉េ បានមកពីតារារាប់លានដួងដែលរះជិតៗគ្នា ។
• កាឡាក់ស៊ីមីលគីវ៉េ ក៏ជាមីលគីវ៉េដែរ តែមានប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងនោក្នុងនោះ ។ អង្គជាច្រើននៅលើមេឃដែលយើងអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេ ក៏ជាផ្នែកនៃកាឡាក់ស៊ីមីលគីវ៉េដែរ ។ កាឡាក់ស៊ីនេះមានតារារាប់លានដួងថែមទាំងមានឧស្ម័ននិងពពកធូលីដែរ ។

៥. បាតុភូតខ្យល់ជំនោរទ្វីបនិងខ្យល់ជំនោរសមុទ្រ ៖

• បាតុភូតខ្យល់ជំនោរទ្វីប ជាដំណើរខ្យល់បកនៅពេលយប់ផ្ទុយពីដំណើរខ្យលបក់នៅពេលយប់ ។ ខ្យល់លើផ្ទៃទ្វីបឆាប់ត្រជាក់ជាខ្យល់នៅលើផ្ទៃទឹក ។ ខ្យល់នៅលើទឹក ក្តៅ រីកមាឌ ស្រាល និងុំស្ទុះឡើង លើខ្យល់ត្រជាក់ដែលប​ក់ពីផ្ទៃទ្វីបផ្លាសទីមកជំនួសវិញ ។ ដំណើរខ្យល់ដែលបក់ចចេញពីផ្ទៃទ្វីបឆ្ពោះទៅកាន់ផ្ទៃទឹកហៅថា ខ្យល់ជំនោរទ្វីប ។
• បា​តុភូតខ្យល់ជំនោរសមុទ្រ គឺនៅពេលព្រះអាទិត្យកំដៅផ្ទៃផែនដីនៅពេលថ្ងៃ ផ្ទៃទ្វីបស្រូបយកកំដៅព្រះអាទិត្យលឿនជាងផ្ទៃទឹក ធ្វើឲ្យខ្យល់នៅលើផ្ទៃទ្វីបក្តៅជាងខ្យល់នៅលើផ្ទៃទឹក ។ ខ្យល់ក្តៅរីកមាឌស្រាល និងស្ទុះឡើងលើបង្កើតបានជាតំបន់សម្ពាធខ្សោយ ។ ខ្យល់ត្រជាក់បក់ចេញពីលើផ្ទៃទឹកទៅកាន់ទ្វីប និងផ្លាសទីពីរក្រោមខ្យល់ក្តៅបង្កើតបានជាខ្យល់ជំនោរសមុទ្រ ។ ខ្យល់ជំនោរសមុទ្រឬខ្យល់ជំនោរបឹង ( បឹងមានទំហំដូច​បឹងទន្លេសាប​ ) ជាខ្យល់បក់ប្រចាំទី ដែលបក់ចេញពីមហាសមុទ្រឬបឹង ។

វិញ្ញាសាទី២៣