វិញ្ញាសាផែនដីសម្រាប់ត្រៀមប្រឡងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (វិញ្ញាសាទី២៣)

សំណួរ

១. ចូររាប់ឈ្មោះខេត្តដែលនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាប ។

២. ចូរពន្យល់ពីលំនាំដែលបង្កើតឲ្យមានអណ្តូងទឹកផុស ។

៣. ចូរប្រាប់ពីដំណើររបស់ព្រះអាទិត្យតាមគន្លងទៅលើមេឃ ។

៤. ចូរ​រៀបរាប់ពីភាពខុសគ្នារវាងខ្យល់បក់ប្រចាំតំប​ន់និងខ្យល់បក់ប្រចាំទី ។

៥. គេចែកតំបន់អាកាសធាតុធំៗនៅលើពិភពលោកជាប៉ុន្មានតំបន់ ? ចូរបង្ហាញពីលក្ខណៈទូទៅនៃតំបន់អាកាសធាតុនីមួយៗ ។

ចម្លើយ

១. ខេត្តដែលនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាបមាន ៖ ខេត្តកំពង់ធំ សៀមរាប បាត់ដំបង់ ពោធិ៍សាត់ និងខេត្តកំពុងឆ្នាំង ។

២. លំនាំដែលបង្កឲ្យមានអណ្តូងទឹកផុសមានគឺ បណ្តាលមកពីកន្លែងដែលមានស្នាមប្រើដោយធម្មជាតិនៅក្នុង ស្រទាប់សិលាគម្រប ។ ស្រទាប់សិលានេះសង្កត់ទឹកនៅក្នុង ដង្ហើមទឹកឲ្យទឹកហូរចេញមកក្រៅតាមស្នាមប្រេះ ​បង្កើតបានជាអណ្តូងទឹកផុស ។

៣. ដំណើររបស់ព្រះអាទិត្យតាមគន្លងនៅលើមេឃ គឺ ៖ គន្លងព្រះអាទិត្យដែលយើងមើលឃើញនៅលើមេឃចាប់ពីពេលព្រះអាទិត្យរះដល់ពេលលិច គឺជាធ្នូមួយនិងមានរាងដូចគន្លងរបស់អង្គនៅលើមេឃផ្សេងតៀតដែរ ហើយវាគឺជាលទ្ធផលនៃរង្វិលខ្ញាល់របស់ផែនដីវិលជុំវិញអក្ស័ររបស់វា ។ នៅពេលផែនដី និងអ្នកសង្កេតនៅលើផ្ទៃដី វិលជុំវិញខ្លួនពីលិចទៅកើត ធ្វឲ្យយើងមើលឃើញព្រះអាទិត្យធ្វើចលនាពីកើតទៅលិច ។

៤. ភាពខុសគ្នារវាងខ្យល់បក់ប្រចាំតំបន់និងខ្យល់បកប្រចាំទីគឺ ៖

• ខ្យល់បកប្រចាំតំបន់ ជាខ្យល់បក់ក្នុងចម្ងាយឆ្ងាយនិងមានទិសដៅជាក់លាក់ កើតឡើងដោយសារកម្តៅមិនស្មើគ្នានៃផ្ទៃផែនដី ។
• ខ្យល់បក់ប្រចាំទី ជាខ្យល់បក់ក្នុងរយៈពេលខ្លី វាកើតឡើងដោយសារកម្តៅមិនស្មើគ្នានៃផ្ទៃផែនដីក្នុងតំបន់តូចមួយ ។

៥. គេចែកតំបន់អាកាសធាតុធំៗនៅលើពិភពលោកជា ៣តំបន់គឺ អាកាសធាតុតំបន់ត្រូពិច តំបន់ត្រជាក់បង្គួរ និងអាកាសធាតុតំបន់ប៉ូល ។

• លក្ខណៈទូទៅនៃតំបន់អាកាសធាតុនីមួយៗ

• អាកាសធាតុតំបន់ត្រូពិច អាកាសធាតុត្រូពិច លាតសន្ធឹងពីអេក្វាទ័រ រហួតដល់រយៈទទឹងទី ៣០ នៃអឌ្ឃគោលទាំងណពីរ ។ តំបន់នេះមានសំណើមខ្លាំង បរិមាណទឹកភ្លៀងស្ទើរពេញមួយឆ្នាំ កម្ពស់ទឹកភ្លៀងមធ្យមប្រចាំឆ្នាំលើសពី 2000mm និងមានសីតុណ្ហភាពមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ ២៦ អង្សាសេ ។ តំបន់អាកាសធាតុត្រូពុច មានតំបន់អាកាសធាតុព្រៃរងទឹកភ្លៀង អាកាសធាតុមុសុង និងអាកាសធាតុវាលស្មោង ( សាវ៉ាន់ ឬ សាវ៉ាន់ណា ) ។​
• អាកាសធាតុតំបន់ត្រជាក់បង្គួរ អាកាសធាតុត្រជាក់បង្គួរ លាតសន្ធឹងពីរយៈទទឹង ៣០ ដល់ទី ៦០ នៃអឌ្ឍគោលទាំងពីរ ។ តំបន់នេះមានព្រិលធ្លាក់នៅរដូវរងា ( ឆ្ងាយពីអេក្វាទ័រ ) និងមានភ្លៀងធ្លាក់គ្រប់រដូវ ( ជិតអេក្វាទ័រ ) ។ សីតុណ្ហភាពមធ្យមមានប្រហែល ៦អង្សាសេ នៅរដូវត្រជាក់បំផុត និងប្រហែល២៨ អង្សាសេ នៅដូវក្តៅបំផុត ។ តំបន់អាកាសធាតុត្រជាក់បង្គួរ សន្ធឹងពីតំបន់ព្រៃឈើត្រជាក់មានភ្លៀងធ្លាក់ដូចជា រដ្ឋវ៉ាស៊ីន។តោននៃសហរដ្ឋអាមេរិច ទៅដល់តំបន់ព្រៃឈើក្តៅមានភ្លៀងធ្លាក់ដូចនៅភាគអាគ្នេយ៍ប្រទេសចិន ។​
• អាកាសធាតុតំបន់ប៉ូល អាកាសធាតុតំបន់ប៉ូលលាតសន្ធឹងចាប់ពីរយៈទទឹងទី ៦០ ឡើងទៅអឌ្ឍគោលទាំងពីរ ។ តំបន់នេះមានសីតុណ្ហភាពត្រជាក់ជាងគេបំផុតនៅលើផែនដី ។ សិតុណ្ហភាពមធ្យមប្រចាំឆ្នាំគឺក្រោម ០ អង្សាសេ ជានិច្ច ទោះបីជានៅខែក្តៅបំមផុតក៏ដោយក៏សីតុណ្ហភាពមិនលើសពី ១០អង្សាសេ ដែរ ។ តំបន់នេះ មានភ្លៀងធ្លាក់តិចតួចពេល ៦ខែ ខ្យល់បក់ខ្លាំងនិងមានរាត្រីប៉ូល៦ខែ ។ កាតឹបទឹកកកទាំងនេះគ្របដណ្តប់ជាអចិន្រ្តៃយ៍ពេញមួយឆ្នាំ ម៉្យាងទៀតកន្លែងមានព្រិលរលាយនៅរដូវក្តៅ ត្រូវបានគេប្រទះឃើញដូចជា នៅឆ្នេរខាងជើងនៃប្រទេសកាណាដា អាឡាស្កានិងជ្រោយខាងត្បូងនៃទ្វីបអាមេរិចខាងត្បូងជាដើម ។

វិញ្ញាសាទី២៤