ច្បាប់សហលក្ខន្ដិកៈមន្រ្តីរាជការស៊ីវិលបានកំណត់លក្ខខណ្ឌនៃការជ្រើសរើសដូចម្ដេចខ្លះ ?

ច្បាប់សហលក្ខន្ដិក មន្រ្ដីរាជការស៊ីវិលបានកំណត់លក្ខខណ្ឌនៃការជ្រើសរើសដូចខាងក្រោម ៖

ក. មានសញ្ជាតិខ្មែរ ៖​ កត្តាសញ្ជាតិមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អនុវត្តន៍ ក្នុងប្រព័ន្ធមុខងារសាធារណៈកម្ពុជា និងបណ្ដាប្រទេសលើសសកលលោកផងដែរ ។ ប៉ុន្ដែក្នុងច្បាប់ស្ដីពីសហលក្ខន្ដិកៈ មន្ដ្រីរាជការស៊ីវិល មិនបានកំណត់ថាសញ្ជាតិខ្មែរពីកំណើត ឬ ការបានសញ្ជាតិតាមរយៈសញ្ជាតិតូបនីយកម្មឡើយ ។ មតិមួយចំនួនតែងគិតថាបើមន្ដ្រីមិនមានសញ្ជាតិខ្មែរនោះមិនសូវមានភាពស្មោះត្រង់ គិតគូរដល់ផលប្រយោជន៍សាធារណៈ ឬ ប្រយោជន៍ជាតិដែលខ្លូនបម្រើការងារឡើង ។ បើមានសញ្ជាតិខ្មែរទើបមានភាពស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិ ។ ដូច្នេះបើមន្ដ្រីរាការបាត់បង់ សញ្ជាតិ ដោយប្រការណាមួយនោះ មុខងារក្នុងមុខងារសាធារណៈក៏ត្រូវបាន បញ្ចប់ដូចគ្នា ។ គោលបំណងសំខាន់នៃការកំណត់បេក្ខជនត្រូវមានសញ្ជាតិគឺមិនឪ្យមានការជ្រៀតជ្រែតចូលពីបរទេសក្នុងកិច្ចការរាជការរបស់ខ្លួន ។

ខ. អាយុ ការកំណត់អាយុចូលបម្រើការងារ គឺជាលក្ខខណ្ឌកំណត់ផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ដពីកាយសម្បទា សមត្ថភាពខាងបញ្ហាសា្មរតីលទ្ធភាពទទួលខុសត្រូវពីអំពើរបស់ខ្លួន ។ ការកំណត់នេះ ជាទូទៅតែងមានភាពខុសៗគ្នាពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយទៀត ។ តាមច្បាប់សហលក្ខន្ដិកៈមន្ដ្រីរាជការស៊ីវិល ការកំណត់អាយុរបស់បេក្ខជនដែលអាចមានសិទិ្ធប្រឡងចូលក្របខណ្ឌ មន្ដ្រី រាជការស៊ីវិល គឺយ៉ាងតិច ១៨ ឆ្នាំ និងយ៉ាងច្រើន ២៥ ឆ្នាំតែក៏មានការលើកលែងដូចមានការចែងក្នុងមាត្រា ១១ នេះផងដែរដូចជា ៖

• ចំពោះបេក្ខជនដែលមានបរិញ្ញាបត្រចម្រើនអាយុត្រូវបានចម្រើនពី ២៥ ដល់ ៣០ ឆ្នាំយ៉ាងច្រើនបំផុត ។
• ចំពោះបេក្ខជនដែលបានរៀននៅគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សាមួយឆ្នាំ ឬ ច្រើនឆ្នាំ ហើយមិនបានសញ្ញាបត្រ នោះ ការចម្រើនអាយុ ២៥ ឆ្នាំនិងត្រូវរំកិលតាមចំនួនឆ្នាំ ដែលបានរៀនក្នុងឧត្តមសិក្សាទាំងនោះតែមិនឪ្យលើសពីអាយុ ៣០ ឆ្នាំ ។​
• ចំពោះបេក្ខជនបំពេញកាតព្វកិច្ចយោធាការចម្រើនអាយុត្រូវបានរំកិលតាមចំនួនឆ្នាំដែលបានបំពេញកាតព្វកិច្ចយោធានោះ ។
• ក្នុងការចាំបាច់រាជរដ្ឋភិបាលអាចចេញអនុក្រឹត្យលើកលែងការកំណត់អាយុនៃបេក្ខជន ដើម្បីបំពេញសេចក្ដី ត្រូវ​ការជាអទិភាព និងដើម្បីផលប្រយោជន៍ជាតិ ។ គេអាចធ្វើការកត់សម្គាល់ឃើញថាច្បាប់មានភាពអនុគ្រោះច្រើនសម្រាប់មន្ត្រីរាជការក្នុងការប្រលងប្ដូរក្របខណ្ឌដោយគ្រាន់តែតម្រូវឪ្យមានអតីតភាពការងារប្រភេទក្របខណ្ឌ ឋានន្ដរស័ក្ខ ថ្នាក់សមស្របតាមការកំណត់ករណីខ្លះទៀតចំពោះការប្រលងបែបនេះ ពុំបានគិតលក្ខខណ្ឌអតីតកាល ការងារនិងអាយុឡើង ដោយគ្រាន់តែមានចម្រើនសញ្ញាបត្រ តាមការទាមទារពោលគឺច្បាប់មានការលើកទឹកចិត្ត ដល់មន្ដ្រីរាជការដែលខិតខំអភិវឌ្ឍន៍សមត្ថភាពខ្លួនអាចមានឳកាសដូរក្របខណ្ឌខ្លួនបាន ។

គ. សិទ្ធិពលរដ្ឋសិទ្ធិខាងរដ្ឋប្បវេណី និងសិទ្ធិនយោបាយ​ បេក្ខជនទាំងពីរភេទអាចក្លាយមន្ដ្រីសិទ្ធិខាងរដ្ឋប្បរណី និងសិទ្ធិនយោបាយ ផ្ទុយទៅវិញ បើបាត់បង់សិទ្ធិណាមួយសាមីខ្លួនមិនអាចក្លាយជាមន្ដ្រីរាជការមន្ដ្រីរាជការបានឡើយ ។ សិទ្ធិពលរដ្ឋគឺជាសិទ្ធិដែលច្បាប់ទទួលស្គាល់ជាពលរដ្ឋដូចជាសិទ្ធិរាស់រានមានជីវិតមានសេរីភាពនិងសន្ដិសុខផ្ទាល់ខ្លួន ។ ចំពោះសិទ្ធិរដ្ឋប្បវេណីជាសិទ្ធិទាក់ទងស្ថានភាពបុគ្គល សិទ្ធិកម្មសិទ្ សិទ្ធិអាពាហ៍ពិពាហ៍និងសិទ្ថិទាក់ទង និងកាតព្វកិច្ចកើតពីកិច្ចសន្យា ។ សិទ្ធិនយោបាយ ជាសិទ្ធិទាក់ទងនឹងការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ សិទ្ធិបោះឆ្នោយឈរឈ្មោះឪ្យគេបោះឆ្នោតនិងបង្កើតសមាគម ។ ការកំណត់សិទ្ធិនោះមានសារៈសំខាន់ចំពោះមុខងារសាធារណៈដើម្បីរក្សនូវកិត្តិយសនៃអំណាចសាធារណៈនិងផលប្រយោជន៍ជាតិ ។  ការបាត់បង់សិទ្ធិទាំងនោះមានសារៈសំខាន់ចំពោះសាធារណៈនិងផលប្រយោជន៍ជាតិ ។ ​ការបាត់បង់សិទ្ធិទាំងនេះ ភាគច្រើនបណ្ដាលមកពីការផ្តន្ទាទោសព្រហ្មទណ្ឌដោយជាប់ពន្ធនាគារ ។

ឃ. ភាពមានសីលធម៌ល្អ និងសុច្ចរិតៈ តាមអត្ថន័យមាត្រា ១២ នៃច្បាប់សហលក្ខន្ដិកៈមន្ដ្រីរាជការស៊ីវិលបេក្ខជនត្រូវជ្រើសរើសសម្រាប់ចូលបម្រើការងារ ក្នុងមុខងារសាធារណៈត្រូវមានលិខិតបញ្ជាក់ពីឃុំ ឬសង្កាត់ថាជននោះជាជនមានលិខិតថ្កោកទោសដែលចេញដោយក្រសួងយុត្តិធម៍បញ្ជាក់ថាគ្មានទោសនិងមានសុពភាពរយៈពេល ០៣ ខែ ។ ការទាមទារបែបនេះគឺដើម្បីជៀសវាងនូវភាពអសកម្មភាពដែលស្ថិតជាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិតរបស់អ្នករាជការ ឬ ប្រជាពលរដ្ឋពោលគឺបើជ្រើសរើសអ្នកមាន សីលធម៌មិនល្អ ឬ ជនធ្លាក់ប្រត្រឹត្តបទល្មើសគេអាចយល់ថា ជ្រើសរើសមនុស្សមានប្រវត្តិរូបអាក្រក់មានគ្រប់គ្រងពួកគេដឹកនាំប្រទេសនិងធ្វើឪ្យអាប់ឳនដល់កិត្យានុភាពរដ្ឋបាល ។

ង. កាយសម្បទាគ្រប់គ្រាន់ បេក្ខជនទាំងពីរ ភេទត្រូវមានកាយសម្បទា គ្រប់គ្រាន់ដើម្បីទទួលការងារតាមតួនាទី ឬ តំណែងរបស់ខ្លួន ។ ជាគោលការណ៍ ការជ្រើសរើសមន្រ្ដីរាជការ កត្តាកាយសម្បាទាត្រូវបានកំណត់ជាមុនក្នុងបទបញ្ជា ឬ សេចក្ដីណែនាំ របស់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដូចជា ការជ្រើសរើសមន្ដ្រីរាជការសុខភិបាល ( គ្រូពេទ្យ ) សម្បទាល្អគ្រប់គ្រាន់ ភ្នែកត្រចៀកត្រូវទាមទារជាចាំបាច់នូវកាយ និងសុខភាពល្អ ។ ចំពោះពិការភាពលើចំណុចណាមួយនៃសារពាង្គកាយដែលធ្វើឪ្យបានបាត់បង់កាយសម្បទា មិនអាចបំពេញការងារ បានត្រូវបានច្បាប់ហាមឃាត់ ក្នុងការជ្រើសរើសចូលបម្រើការងារស្ថាប័នសាធារណៈ ។ សត្វថ្ងៃមានការលើកលែងខ្លះ យោងតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងនិងការគិតគូរដល់ជនពិការរាជរដ្ឋាភិបាលបានកំណត់ឪ្តជ្រើសរើសមន្ថ្រីពិការចូលក្នុងក្របខណ្ឌរដ្ឋផងដែរជាមួយនេះរាជរដ្ឋាភិបាលក៏បានលើកឡើងនូវគោលការណ៍អាទិភាពជ្រើសរើសយកមន្ដ្រីរាជការជានារី ឪ្យចូលបម្រើការងាររាជការបានកាន់តែច្រើនផងដែរ ។