ទទួលខុសត្រូវ មានន័យថាទទួលបន្ទុកការជ្រើសរើសទាំងឡាយរបស់យើងហើយនិងជីវីតយើងហ្នឹងឯង ។
ប្រភេទនៃការទទួលខុសត្រូវមានដូចតទៅ៖
ក. ការទទួលខុសត្រូវចំពោះលទ្ធផលៈ មិនមែនជនរងគ្រោះហើយក៏មិនទម្លាក់កំហុសទៅលើអ្នកផ្សេង មិនទាមទារយកឈ្មោះដែលបានមកពីការងារដែលអ្នកដទៃធ្វើទេ ។ មនុស្សនោះគិតពិចារណាអំពីផលវិបាកដែលអាចកើតចេញពីការប្រព្រឹត្ត និងការសេពគប់របស់ខ្លួន ទទួលស្គាល់នូវការសមគំនិតធ្វើឲ្យអំពើអាក្រក់បានជ័យជំនះ បើគ្មានធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីទប់អំពើអាក្រក់នេះទេ ។
ខ. ការស្វែងរកភាពប្រសើរឧត្តមៈមានទិដ្ឋភាពសីលធម៌នៅពេលដែលអ្នកដទៃសង្ឃឹម លើការចេះដឹង សមត្ថភាព ឬសន្តោនចិត្តរបស់យើងក្នុងការបំពេញការងារឲ្យបានសុវត្ថិភាព និងសក្តិសិទ្ធ ។
- ការព្យាយាមៈ ការធ្វើខុស ឬមិនបានដល់ភាពប្រសើរឧត្តមមិនមែនជាអសីលធម៌ទេ តែខំឲ្យអស់ពីសមត្ថភាព
- ការព្យាយាមៈ ការធ្វើឲ្យគេទុកចិត្ត ការប្រយ័ត្នប្រយែង ការត្រៀមខ្លួននិងការដឹងព័ត៌មានជាកាតព្វកិច្ចផ្លូវចិត្តយើង
- ការតស៊ូស្វិតស្វាញៈ មនុស្សមានការទទួលខុសត្រូវតែគេចាប់ផ្តើមធ្វើអ្វីហើយគេធ្វើទាល់តែចប់ចុងចប់ដើម ដោយពុំពារឧបសគ្គទាំងឡាយ
- ការកែលំអជាបន្តៈ មនុស្សមានការទទួលខុសត្រូវ ត្រូវរកមធ្យោបាយទាំងឡាយដើម្បីធ្វើការឲ្យបានកាន់តែល្អប្រសើរឡើង ។
- ខំប្រឹងប្រែងឲ្យអស់សមត្ថភាព
- ព្យាយាមតស៊ូ
- ប្រុងប្រៀបខ្លួន
- គិតនិងធ្វើឲ្យលំអិតហ្មត់ចត់
- ឧស្សាហ៍ធ្វើការ
- ធ្វើអ្វីៗឲ្យបានដល់កម្រិតមោទភាព ។
គ. ការទប់ខ្លួនមិនឲ្យជ្រុលៈ មនុស្សមានការត្រួតត្រាលើខ្លួនឯងដោយទប់តណ្ហា និងចំណង់សម្រាប់ជួយឲ្យមានចក្ខុវិស័យកាន់តែវែងឆ្ងាយ និងការវិនិច្ឆ័យកាន់តេប្រសើរឡើង ។
- ទទួលខុសត្រូវចំពោះជីវីតខ្លួនឯង
- កំណត់គោលដៅប្រាកដនិយម
- មានទស្សនៈវិជ្ជមានជានិច្ច
- ប្រយ័ត្នប្រយែង និងមានវិន័យអំពីសុខភាព មនោសញ្ចេតនាពេលវេលា និងប្រាក់កាស
- ធ្វើអ្វីៗត្រូវផ្អែកលើវិចារណញាណមិនមែនផ្អែកលើកំហឹង ការសងសឹកឬភ័យខ្លាចទេ
- ស្គាល់ភាពខុសគ្នារវាងអ្វីដែលខ្លួន មានសិទ្ធិធ្វើ និងអ្វីដែលធ្វើទៅត្រូវ
- ពឹងលើខ្លួនឯង
- ចាត់ចែងជីវីតខ្លួនឯង កុំពឹងអ្នកដទៃ និងខំធ្វើដោយខ្លួនឯងពេលណាដែលអាចធ្វើទៅបាន
- ចាត់ចែងជីវីតខ្លួនឯង កុំពឹងអ្នកដទៃ និងខំធ្វើដោយខ្លួនឯងពេលណាដែលអាចធ្វើទៅបាន ។
ឃ. ការទទួលខុសត្រូវលើខ្លួនឯង
- ការទទួលខុសត្រូវលើខ្លួនឯង
- ការទទួលខុសត្រូវចំពោះលទ្ធផលនៃអំពើរបស់ខ្លួន
- ទទួលខុសត្រូវចំពោះផលវិបាក ដែលលេចចេញពីការសម្រេចជ្រើសរើសខ្លួនមិនត្រឹមត្រូវចំពោះអ្វីដែលធ្វើប៉ុណ្ណោះនោះទេ គឺចំពោះអ្វីៗដែលខ្លួនមិនបានធ្វើផងដែរ
- គិតអំពីផលវិបាកមកលើខ្លួន និងអ្នកដទៃមុននឹងធ្វើអ្វីមួយ
- គិតឲ្យវែងឆ្ងាយ
- ធ្វើអ្វីមដែលអាចធ្វើបានដើម្បីឲ្យកាន់តែល្អ
- មិនត្រូវយករួចខ្លួន ឬបន្ទោសអ្នកដទៃ
- មិនបែរខ្នង មិនធ្វើនៅពេលដែលអាចជួយធ្វើឲ្យប្រសើរបាន
- ការទទួលខុសត្រូវរបស់មាតាបិតា
- ការទទួលខុសត្រូវជាស្វាមី ភរិយា ឬបងប្អូនញាតិសន្តាន
- ការទទួលខុសត្រូវចំពោះសកម្មភាពរបស់ខ្លួនដូចជា ការគោរពកោលការណ៍សីលធម៌ គោរពសិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍អ្នកដទៃ
- ហ៊ានទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើដែលខ្លួនបានធ្វើគ្រប់បែបយ៉ាង
- ហ៊ានទទួលខុសត្រូវពាក្យសំដីរបស់ខ្លួន និងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវមនសិការការងារ
ង. ការទទួលខុសត្រូវចំពោះសង្គម
- គោរព និងអនុវត្តច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់ផ្សេងៗ
- ការចូលរួមថែរក្សាការពារផលប្រយោជន៍សាធារណៈ
- ការចូលរួមថែរក្សាការពារទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី និងថែរក្សាការពារសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិ
- ការបង់ពន្ធសម្រាប់រួមចំណែកក្នុងដំណើរការកសាងអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិ
- ប្រើប្រាស់សិទ្ទិរបស់ខ្លួនឲ្យស្របតាមសីលធម៌ ច្បាប់សង្គមដោយមិនឲ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិអ្នកដទៃ និងត្រូវគោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃ
- ការសម្អាត និងថែរក្សាបរិស្ថានគ្រប់ទីកន្លែង
- ការគោរពសិទ្ធិនិងការរស់នៅរបស់ជនជាតិផ្សេងៗ ដោយរួមមានជំនឿទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី សាសនា របស់ជនជាតិទាំងនោះ ។
សរុបមក ការទទួលខុសត្រូវ គឺពីតជាមានប្រយោជន៍ និងសារៈសំខាន់ណាស់ចំពោះមនុស្ស ។ វាជួយទម្រង់មនុស្សឲ្យធ្វើអ្វីមួយដោយភាពម៉ត់ចត់និងមានវិន័យក្នុងការរស់នៅ ហើយមិនហ៊ានប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ឡើយ ។
