វិញ្ញាសាសីលធម៌-ពលរដ្ឋវិជ្ជា សម្រាប់ត្រៀមប្រឡងសញ្ញាប័ត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ (វិញ្ញាសាទី៩)

សំណួរ

១. ចូរឱ្យនិយមន័យនិងរៀបរាប់ដោយបញ្ជាក់ពីគុណសម្បត្តិនិងគុណវិបត្តិនៃរដ្ឋបាលកណ្តាក ?

២. ចូរបកស្រាយអំពីការធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាល។

៣. តើបុព្វហេតុអ្វីដែលនាំឱ្យមានការធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាល ? តើគេធ្វើឡើងក្នុងគោលដៅបែបណា ?

៤. ដូចម្តេចដែលហៅថារដ្ឋបាលឯកភាព ?

៥. តើគោលបំណងនៃការបង្កើតរដ្ឋបាលមានអ្វីខ្លះ ?

ចម្លើយ

១. រដ្ឋបាលកណ្តាល ៖ ជារដ្ឋបាលដែលមានតួនាទីបំពេញមុខងាររដ្ឋបាលក្នុងលំដាប់ថ្នាក់លើ និងស្ថិតក្នុងក្រមខណ្ឌជាតិទាំងមូល និងមានកាតព្វកិច្ចរៀបចំកិច្ចការប្រទេសជាតិទូទៅ។

ក. គុណសម្បត្តិនៃរដ្ឋបាលកណ្តាល

• រដ្ឋបាលកណ្តាលមានភាពខ្លាំងធ្វើឱ្យមានការឯកភាពក្នុងការអនុវត្តការងារដូចៗគ្នាដោយគ្មានករណីពិសេស ឬដោយឡែក សម្រាប់មូលដ្ឋានណាមួយឡើយ។
• ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់មានភាពស្មើគ្នា ក្នុងការរួមវិភាគទានអនុវត្តការងារដែលតម្រូវឱ្យធ្វើ។

ខ. គុណវិបត្តិនៃរដ្ឋបាលថ្នាក់កណ្តាល

• ប្រមូលផ្តុំអំណាចរដ្ឋបាល ឱ្យនៅតែមួយកន្លែងធ្វើឱ្យដំណើរការរដ្ឋបាលកណ្តាលមានបន្ទុកធ្ងន់ធ្ងរ។
• រវល់នឹងការងារច្រើនហើយមានការពិបាក ក្នុងការក្រសោបការងារទាំងនោះបាន។
• រៀបចំផែនការនានាតែម្នាក់ឯងនាំឱ្យថ្នាក់ក្រោមមានការលំបាកក្នុងការអនុវត្តតាមព្រោះ មិនយល់ពីផែនការនោះដែលជាហេតុធ្វើឱ្យផែនការនោះទទួលបរាជ័យ។
• គ្មាននរណាម្នាក់ហ៊ានទទួលខុសត្រូវចំពោះផែនការនោះព្រោះគ្មានការចូលរួមយ៉ាងទូលំទូលាយពីថ្នាក់ក្រោមនឹងមហាជន។

២. កំណែទម្រង់រដ្ឋបាលចាប់ផ្តើមកើតមាននៅចុងសតវត្សទី២០ ដើម្បៅកែប្រែពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលសាធារណៈតាមបែបប្រពៃណីទៅជាការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលសាធារណៈតាមបែបថ្មីដែលមានបែបបទខុសៗគ្នា ផ្អែកទៅតាមបរិបទនៃប្រទេសនីមួយៗ តែមួយគំនិតមួយចំនួនមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដូចជាឯកជនភាវូបនីយកម្មសេវាកម្មរបស់រដ្ឋការយកចិត្តទុកដាក់លើក្រមសីលធម៌ របស់មន្ត្រីសាធារណៈការប្រឆាំងអំពើពុករលួយការបង្កើតការទទួលខុសត្រូវ និងអភិបាលកិច្ចល្អនៅគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចាត់ទុកកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលសាធារណៈ ជាអាទិភាពមួយចម្បងបំផុតដើម្បីប្រែក្លាយរដ្ឋបាលសាធារណៈឱ្យទៅជាដៃដ៏មានប្រសិទ្ធភាព ជាមួយផ្នែកឯកជនសម្រាប់អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចជាតិនិងផ្តល់សេវា ដ៏មានប្រសិទ្ធិភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋក្រោមពាក្យស្លោក “ប្រែក្លាយរដ្ឋបាលសាធារណៈពីភាពជាអ្នកគ្រប់គ្រងឱ្យទៅជាអ្នកបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ”ទៅវិញ។

៣. មូលហេតុនៃការធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលគឺដើម្បីឱ្យ ៖

• ប្រជាពលរដ្ឋមានលទ្ធភាពចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត នៅមូលដ្ឋានក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេស។
• ផ្តល់សេវាសាធារណៈកាន់តែរហ័សនិងមានប្រសិទ្ធិភាពហើយត្រូវបានផ្ទេរអំណាចទៅជិតប្រជាពលរដ្ឋ។
• បង្កើននូវលទ្ធភាពនៃការប្រភពធនធាននៅមូលដ្ឋានសម្រាប់ផ្តល់សេវាការអភិវឌ្ឍបន្ថែមទៀត។

គោលដៅនៃការធ្វើកំណែទម្រង់រដ្ឋបាល

• ដើម្បីលើកកម្ពស់ ការអភិវឌ្ឍតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
• បង្កើនលក្ខណៈ ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមក្នុងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តទាក់ទងនឹងតម្រូវការចាំបាច់នានានៅមូលដ្ឋាន។
• កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។
• ធានាឱ្យមានការអភិវឌ្ឍ ប្រកបដោយនិរន្តភាពទូលំទូលាយ។
• ធានាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានឳកាសស្មើគ្នាក្នុងការចូលរួមរៀបចំផែនការអភិវឌ្ឍន៍ មូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន។

៤. រដ្ឋបាលឯកភាពជាការរៀបចំឱ្យមានក្រុមប្រឹក្សានៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិដែលអាចម្ចាស់ការក្នុងការគ្រប់គ្រងចាត់ចែង មុខងារនិងមូលដ្ឋាន រាប់ទាំងហិរញ្ញវត្ថុ បុគ្គលិកទ្រព្យសម្បត្តិក្នុងមូលដ្ឋាន ហើយក្រុមប្រឹក្សានីមួយៗ មានសមត្ថភាពសមស្រប ប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពនូវសកម្មភាពនៃការផ្តល់សេវាកម្ម និងការអភិវឌ្ឍដែលធ្វើឡើងដោយក្រសួងស្ថាប័ននានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាល សំដៅឆ្លើយតបទៅនឹងសេចក្តី ត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន។

៥. គោលបំណងនៃការបង្កើតរដ្ឋបាលមានគឺ ៖

• ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ប្រជាជនទូទៅការពារអាយុជីវិតកិត្តិសយសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ពលរដ្ឋឱ្យរួចផុតពីការធ្វើទុក្ខទោសពីអ្នកដទៃ។
• ដើម្បីការពារសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម
• ការពារផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជនដោយអនុវត្តច្បាប់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព
• ដើម្បីជួយណែនាំប្រជាជន ឱ្យធ្វើអំពើល្អដើម្បីឱ្យសង្គមមានការអភិវឌ្ឍ
• លើកស្ទួយសុខមាលភាពប្រជាជនដោយការពារនិងផ្តល់សេវាកម្មដល់ប្រជាជនដូចជាការអប់រំការថែទាំរក្សាសុខភាព។
• ដើម្បីថែរក្សាទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីវប្បធម៌និងអត្តសញ្ញាណជាតិ ដោយចូលរួមថែរក្សាការពារមរតកវប្បធម៌ជាតិឱ្យគង់វង្ស តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយឱ្យពិភពលោកបានស្គាល់។