ចង់ប្តូរការងារ ឬ កំពុងស្វែងរកការងារ ផ្វើសារឥឡូវនេះ
សំណួរ
៦- ដូចម្តេចដែលហៅថា ការព្យួរទោស ? ហើយចែកចេញជាប៉ុន្មានប្រភេទ ?
៧- ចូររៀបរាប់ដោយសង្ខេបអំពីតួនាទីរបស់មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ ក្រឡាបញ្ចី ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រមស៊ើបសួរ ចៅក្រមជំនុំជម្រះ មេធាវី និងសាក្សី ?
ចម្លើយ
៦- ការព្យួរទោស គឺការអនុញ្ញាតឲ្យជនជាប់ពិរុទ្ធ ដែលត្រូវតុលាការផ្តន្ទាទោស អាចមិនអនុវត្តទោសនេះបាន ប្រសិនបើមិនប្រព្រឹត្តល្មើសថ្មីទៀត ក្នុងរយៈពេលដែលបានកំណត់ណាមួយ ។ នៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌខ្មែរ ទោសដែលអាចព្យួរបាន គឺមានទាំងទោសពន្ធនាគារ និងទោសពិន័យជាប្រាក់ ហើយការព្យួរទោសត្រូវចែកជា០២ (ពីរ) ប្រភេទ គឺ ៖
- ត្រូវចូលខ្លួនទៅតាមដីកាកោះពីព្រះរាជអាជ្ញា (ឬតំណាងព្រះរាជអាជ្ញា)
- ត្រូវទទួលការមកត្រួតពិនិត្យមើលរបស់ព្រះរាជអាជ្ញា
- ត្រូវផ្តល់ឯកសារ ទៅតាមការបង្គាប់របស់ព្រះរាជអាជ្ញា
- ត្រូវជូនដំណឹងដល់ព្រះរាជអាជ្ញា អំពីការផ្លាស់ប្តូរអាសយដ្ឋាន ឬការផ្លាស់ប្តូរមុខរបរ
- ត្រូវសុំការអនុញ្ញាតពីព្រះរាជអាជ្ញាមុននឹងធ្វើដំណើរទៅបរទេ។
ក្រៅពីវិធានការទាំងអស់នេះ តុលាការអាចកំណត់ឲ្យទណ្ឌិតគោរពទៅតាមកាតព្វកិច្ចមួយចំនួនផ្សេងទៀត នៅក្នុងរយៈពេលសាកល្បងដូចជា ៖
- ត្រូវបំពេញសកម្មភាពខាងវិជ្ជាជីវៈ
- ត្រូវទៅរៀន ឬទទួលការបណ្តុះបណ្តាលខាងវិជ្ជាជីវៈ
- ត្រូវរស់នៅក្នុងកន្លែងណាមួយជាកំណត់
- ត្រូវទទួលឲ្យពេទ្យធ្វើការពិនិត្យ និងព្យាបាល
- មិនត្រូវមានវត្តមាន នៅទីកន្លែងណាមួយ ដែលកំណត់ដោយតុលាការ
- មិនត្រូវធ្វើសកម្មភាពមួយចំនួន ដូចជា សេពគប់បនល្បែង គ្រឿងស្រវឹង កាន់កាប់ ឬយកអាវុធតាមខ្លួន ឬប្រកបអាជីវកម្មណាមួយ ដែលកំណត់ដោយតុលាការ
- មិនត្រូវទៅក្បែរ ឬទៅជួបជាមួយបុគ្គលខ្លះ ដូចជា អ្នកផ្តើមគំនិត អ្នកសមគំនិត ឬជនរងគ្រោះនៃបទល្មើស ជាដើម ។
នៅក្នុងរយៈពេលសាកល្បង (១ឆ្នាំ ទៅ៣ឆ្នាំ) ប្រសិនបើជនល្មើសមិនគោរពតាមវិធានការត្រួតពិនិត្យ ឬតាមកាតព្វកិច្ច ដែលកំណត់ដោយតុលាការទេ ការព្យួរទោសនឹងត្រូវលើកចេញវិញ ហើយជនល្មើសត្រូវតែអនុវត្តទោស។ ប្រសិនបើជនល្មើសប្រព្រឹត្តបទល្មើសថ្មីណាមួយទៀត ក្នុងរយៈពេលសាកល្បងនេះ ការព្យួរទោសក៏ត្រូវលើកចេញវិញដូចគ្នាដែរ ហើយជនល្មើសត្រូវអនុវត្តទោស សម្រាប់បទល្មើសទាំងពីរ ដូចករណីព្យួរទោសធម្មតាដែរ ។
គួរបញ្ជាក់ថា តុលាការអាចប្រកាសព្យួរទោសសាកល្បងបាន តែចំពោះទោសពន្ធនាគារប៉ុណ្ណោះ ហើយបានតែចំពោះទោសពន្ធនាគារ ដែលមានរយៈពេល ក្នុងចន្លោះពី ៦ខែ ទៅ ៥ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ។ ទោសពិន័យជាប្រាក់ និងទោសពន្ធនាគារតិចជាង ៦ខែ ឬច្រើនជាង ៥ឆ្នាំ មិនអាចព្យួរដោយមានរយៈពេលសាកល្បងនេះបានទេ ។ ចំណុចដែលគួរកត់សម្គាល់ចុងក្រោយ ការប្រកាសព្យួរទោសអាចធ្វើចំពោះទោសទាំងមូល ឬក៏ធ្វើមួយផ្នែកក៏បាន ។ ឧទាហរណ៍ ៖ ជនល្មើស “ក” ប្រព្រឹត្តបទល្មើសឆបោក ហើយត្រូវតុលាការផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ ៤ឆ្នាំ ប៉ុន្តែ ២ឆ្នាំត្រូវព្យួរ ។ ក្នុងករណីនេះ ជនល្មើសត្រូវជាប់ពន្ធនាគារតែ២ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ដោយត្រូវព្យួរទោស ២ឆ្នាំ ។
៧- នៅក្នុងនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌខ្មែរ យើងឃើញវត្តមានរបស់បុគ្គលមួយចំនួន ដូចជា ៖ មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ ក្រឡាបញ្ជី ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រមស៊ើបសួរ ចៅក្រមជំនុំជម្រះ មេធាវី និងសាក្សី ដែលជាតួរអង្គសំខាន់សម្រាប់ឲ្យដំណើរការនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌតាំងពីតំណាល់កាលស៊ើបអង្កេត រហូតដល់ដំណាក់កាលជំនុំជម្រះ អាចប្រព្រឹត្តទៅបានរលួនក្នុងការស្វែងរកការពិត ។ តួរអង្គទាំងនេះ មានតួនាទីខុសៗនៅក្នុងដំណើរការនីតិវិធី ។ កម្មវត្ថុនៃការបកស្រាយអំពីតួនាទីរបស់តួរអង្គទាំងនេះ យើងនឹងពន្លិចតួនាទីទៅតាមដំណាក់កាលនីមួយៗ ៖ ដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេត ដំណាក់កាលស៊ើបសួរ និងដំណាក់កាលជំនុំជម្រះ ។
រដ្ឋបាលមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន។ មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ មានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ទៅតាមដំណាក់កាលនីមួយៗ ដូចជា ៖
ក- ដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេត នៅដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេត មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ជាសេនាធិការ និងស្ថិតនៅក្រោមការសម្របសម្រួល របស់ព្រះរាជអាជ្ញាមានសមត្ថកិច្ច។ តួនាទីចម្បងរបស់មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌នៅដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេត យើងអាចបែងចែកជា ០២ (ពីរ) ប្រភេទ ៖ (ក.១) នៅក្នុងការពិនិត្យស្វែងរកបទល្មើស និង (ក.២) នៅក្នុងការស៊ើបអង្កេតស្វែងរកភស្តុតាង ។
ក-១- នៅក្នុងការពិនិត្យស្វែងរកបទល្មើស មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌មានតួនាទីដោយស្វ័យប្រវត្តក្នុងការពិនិត្យស្វែងរកបទល្មើសដោយខ្លួនឯង ដែលមិនមែនរង់ចាំមានពាក្យបណ្តឹងពីប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ ទើបខ្លួនមានសមត្ថកិច្ចត្រួតពិនិត្យនោះទេ។ ដូចយើងបានដឹងហើយថា មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ ជាអ្នកបម្រើសេវាយុត្តិធម៌ផ្ទាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយស្របនឹងពាក្យស្លោករបស់ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានលើកឡើងថា “មន្រ្តីរាជការត្រូវឈប់ធ្វើជាមន្រ្តីជើងដប” មានន័យថា មន្រ្តីរាជការទាំងអស់ត្រូវតែបម្រើសេវាសាធារណៈដល់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានឆាប់រហ័សដល់ទីកន្លែង និងមិនត្រូវរងចាំប្រជាពលរដ្ឋមកដល់ការិយាល័យនោះទេ។ ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថា មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវតែដឹងគ្រប់រឿងហេតុនោះទេ។ ហេតុនេះហើយបានជាមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌អាចត្រួតពិនិត្យស្វែងរកបទល្មើសតាមរយៈពាក្យបណ្តឹងបានផងដែរ។ ពាក្យបណ្តឹង មិនតម្រូវឲ្យធ្វើឡើងក្រោមទម្រង់ណាមួយជាដាច់ខាតនោះទេ គ្រាន់តែធ្វើឲ្យយ៉ាងណាឲ្យមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌បានដឹង អំពីហេតុការណ៍នោះជាការសម្រេច អាចធ្វើតាមរយៈទម្រង់លាយលក្ខណ៍អក្សរ ឬទម្រង់ផ្ទាល់មាត់ គឺគ្រប់គ្រាន់។ បន្ទាប់ពីមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌បានដឹងអំពីហេតុការណ៍តាមរយៈមធ្យោបាយដោយខ្លួនផ្ទាល់ក្តី ឬតាមរយៈពាក្យបណ្តឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្តី មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវមានតួនាទីក្នុងការស៊ើបអង្កេតស្វែងរកភស្តុតាងជាបន្ត ។
ក-២- នៅក្នុងការស៊ើបអង្កេតស្វែងរកភស្តុតាង បន្ទាប់ពីមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌បានដឹងអំពីហេតុការណ៍នោះរួចមក ជាបឋមត្រូវវាយតម្លៃអំពីប្រភេទនៃបទល្មើសជាមុនសិន ថាតើជាបទល្មើសជាក់ស្តែង ឬមិនមែនជាបទល្មើសជាក់ស្តែង? ហើយតួនាទីរបស់មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌អាស្រ័យលើប្រភេទនៃបទល្មើសទាំងពីរនេះ។ ការស៊ើបអង្កេតក្នុងករណីបទល្មើសជាក់ស្តែង មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ មានតួនាទីចុះទៅកន្លែងកើតហេតុភ្លាមៗ ឬស្វែងរកស្រាវជ្រាវកំណត់អត្តសញ្ញាណជនល្មើសដែលទើបរត់គេចពីកន្លែងប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬធ្វើការឆែកឆេរពីកន្លែងប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដោយមិនចាំបាច់គោរពម៉ោងនីត្យានុកូលនៃការឆែកឆេរដូចករណីបទល្មើសមិនជាក់ស្តែងទេ (មានការអនុញ្ញាតពីព្រះរាជអាជ្ញា) /ឬ ធ្វើការឃាត់ខ្លួនជនល្មើស និងរាល់បុគ្គលដែលបានដឹងហេតុការណ៍ដោយរឹងទទឹងមិនព្រមធ្វើជាសាក្សី ឬធ្វើការឃាត់ខ្លួនរាល់បុគ្គលដែលមានតម្រុយបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស ទៅការិយាល័យនគរបាលយុត្តិធម៌ដើម្បីធ្វើកំណត់ហេតុក្នុងការស្តាប់ចម្លើយ និងបញ្ជូនជននោះ ទៅអយ្យការ ដើម្បីឲ្យព្រះរាជអាជ្ញាធ្វើចំណាត់ការបន្ត ។ រីឯការស៊ើបអង្កេតក្នុងករណីបទល្មើសមិនជាក់ស្តែង មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌អាចធ្វើបើកការស៊ើបអង្កេតបឋម ដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ ឬតាមការចង្ហុលបង្ហាញពីព្រះរាជអាជ្ញា ដើម្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវតម្រុយនៃបទល្មើស ដើម្បីឈានដល់ការកំណត់អត្តសញ្ញាណជនជាប់សង្ស័យ រហូតឈានដល់វិធានការឆែកឆេរដោយគោរពម៉ោងនីត្យានុកូលនៃការឆែកឆេរពីម៉ោង ៦ព្រឹក ដល់ម៉ោង ៦ល្ងាច និងធ្វើការឃាត់ខ្លួនជនជាប់សង្ស័យតាមរយៈការបញ្ជាឲ្យចូលខ្លួន (ដីកាកោះ ឬដីកាបញ្ជាឲ្យចូលខ្លួន) ដែលមានតម្រុយនៃបទល្មើស ដើម្បីធ្វើកំណត់ហេតុក្នុងការស្តាប់ចម្លើយ និងបញ្ជូនសំណុំរឿងទៅព្រះរាជអាជ្ញាធ្វើចំណាត់ការបន្ត ។
ខ- ដំណាក់កាលស៊ើបសួរ មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ ក៏ជាអ្នកជំនួយដល់ចៅក្រមស៊ើបសួរនាពេលដែលចៅក្រមស៊ើបសួរបានផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌តាមរយៈដីកាចាត់ឲ្យស៊ើបសួរជំនួស ក្នុងការបំពេញតួនាទីដូចជា៖ ការកោះហៅ និងស្តាប់ចម្លើយសាក្សី ការឆែកឆេរ និងចាប់យកវត្ថុតាង ការឃាត់ខ្លួន ជាអាទិ៍។ តួនាទីរបស់មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវបំពេញ គឺត្រូវតែបញ្ជាក់ឲ្យមានច្បាស់លាស់ក្នុងដីកាចាត់ឲ្យស៊ើបសួរជំនួសដោយចៅក្រមស៊ើបសួរ ប៉ុន្តែចៅក្រមស៊ើបសួរមិនអាចឲ្យមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ សួរចម្លើយជនត្រូវចោទ ឬ ស្តាបចម្លើយរបស់ដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីបានទេ ព្រោះមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌នឹងរក្សាចម្លើយរបស់ខ្លួនដែលបានកសាងកន្លង មក ហើយវានឹងនាំឲ្យផ្ទុយនឹងគោលការណ៍ស្វែងរកភស្តុតាងដាក់បន្ទុក និងដោះបន្ទុករបស់ចៅក្រមស៊ើបសួរ។
គ- ដំណាក់កាលជំនុំជម្រះ នៅដំណាក់កាលជំនុំជម្រះ មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌មានតួនាទីក្នុងការសម្រួលដល់នីតិវិធីតុលាការ ដូចជា ៖ ការប្រគល់ដីកាកោះហៅបញ្ជូនទៅជំនុំជម្រះផ្ទាល់ ការអមជនជាប់ចោទនៅក្នុងនីតិវិធីចូលបង្ហាញខ្លួនភ្លាម ការរក្សាទុកជនជាប់ចោទមុនចូលបង្ហាញខ្លួននៅមុខតុលាការ ការនាំខ្លួនជនជាប់ចោទទៅបង្ហាញខ្លួនតាមរយៈដីកាបញ្ជូន ឬសាលដីកាបញ្ជូន ការបង្ខំសាក្សីឲ្យចូលបង្ហាញខ្លួន ការធ្វើជាសាក្សីរបស់មន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌នៅមុខសវនាការ ការធានាសណ្តាប់ធ្នាប់នៃសវនាការ ការជូនដំណឹងអំពីដីកាសម្រេចរបស់តុលាការ ការទទួល និងបញ្ជូនពាក្យបណ្តឹងទាស់ចំពោះសាលក្រម ឬសាលដីកាកំបាំងមុខ។
ក- ដំណាក់កាលព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី ជាអ្នកធ្វើកត់ត្រារាល់ព័ត៌មានតាមរយៈការសួរ ឬស្តាប់ចម្លើយរបស់ជនជាប់សង្ស័យ ឬជនល្មើស ឬដើមបណ្តឹង ឬសាក្សី ក្នុងកំណត់ហេតុដែលមានការដឹកនាំធ្វើកំណត់ហេតុដោយព្រះរាជអាជ្ញា។ ទម្រង់កំណត់ហេតុសម្រាប់ទិដ្ឋភាពនៃការអនុវត្ត គឺមានការចុះហត្ថលេខារបស់ក្រឡាបញ្ជីអមតំណាងអយ្យការ។
ខ- ដំណាក់កាលចៅក្រមស៊ើបសួរ ក្រឡាបញ្ជី ជាអ្នកអមចៅក្រមស៊ើបសួរជានិច្ច ដើម្បីជួយសម្រួលការងាររបស់ចៅក្រមស៊ើបសួរ ប៉ុន្តែក្នុងករណីណាក៏ដោយ ក្រឡាបញ្ជីមិនអាចបំពេញកិច្ចដែលជាសមត្ថកិច្ចរបស់ចៅក្រមស៊ើបសួរបានទេ។ ក្រឡាបញ្ជី ជាអ្នករក្សាទុកសំណុំរឿងស៊ើបសួរដែលចៅក្រមស៊ើបសួររបស់ខ្លួនធ្វើចំណាត់ការ។ កាលណាសំណុំរឿងបាត់ ក្រឡាបញ្ជីជាអ្នកទទួលខុសត្រូវដោយអាចប្រឈមនឹងវិន័យរដ្ឋបាលពីក្រសួងយុត្តិធម៌។ ក្រឡាបញ្ជី ជាអ្នកបញ្ជាក់ភាពត្រឹមត្រូវលើលិខិតចម្លងដោយដាក់ថា “ថតចម្លងត្រឹមត្រូវតាមច្បាស់ដើម” ដើម្បីជាប្រយោជន៍សម្រាប់សំណុំរឿងបង្ការទុក ឬដើម្បីប្រើប្រាស់នៅពេលបាត់លិខិតច្បាប់ដើម។ គ្រប់លិខិតនៃសំណុំរឿង ត្រូវតែបង់លេខដោយក្រឡាបញ្ជីតាមលំដាប់នៃកាលប្បវត្តិ។ សំណុំរឿង និងសំណុំលិខិតដែលបង្ការទុកត្រូវតម្កល់ទុកនៅការិយាល័យក្រឡាបញ្ជីនៅមន្ទីរចៅក្រមស៊ើបសួរ ឬ នៅក្នុងបន្ទប់ណាមួយនៃតុលាការដែលមានលក្ខខណ្ឌសន្តិសុខគ្រប់គ្រាន់។ ក្រឡាបញ្ជី ក៏ជាអ្នកថតចម្លងសំណុំរឿងឲ្យទៅមេធាវីបន្ទាប់ពីមានការអនុញ្ញាតពីចៅក្រមស៊ើបសួរ ដោយមេធាវីជាអ្នកបង់សោហ៊ុយថតចម្លង។
គ- ដំណាក់កាលជំនុំជម្រះ ក្រឡាបញ្ជី ជាអ្នកកត់ត្រានូវកំណត់ហេតុសវនាការចាប់តាំងពីពេលមុនសវនាការ រហូតដល់បញ្ចប់។ ក្រឡាបញ្ជី ត្រូវពិនិត្យមើលអំពីវត្តមានរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធនៅពេលមុនសវនាការ អានកំណត់ហេតុនានា ដើម្បីឲ្យ អ្នកចូលរួមសវនាការបានដឹងអង្គហេតុ និងកត់ត្រារាល់សំនួរ-ចម្លើយនាពេលសវនាការរហូតដល់បញ្ចប់។
នៅក្នុងសវនាការ ទោះបីការចោទប្រកាន់របស់ព្រះរាជអាជ្ញាតាមនីតិវិធីចោទប្រកាន់ប្រភេទណាមួយក៏ដោយ ព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវមានវត្តមានជានិច្ចនៅសវនាការ។ ព្រះរាជអាជ្ញា មានសិទ្ធិធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានតាមការយល់ឃើញរបស់ខ្លួនជូនចៅក្រមជំនុំជម្រះដើម្បីសម្រេច។ សេចក្តីសន្និដ្ឋានរបស់ព្រះរាជអាជ្ញាមិនចង់កាតព្វកិច្ច ក្នុងការសម្រេចរបស់ចៅក្រមជំនុំជម្រះទេ ប៉ុន្តែប្រសិនបើព្រះរាជអាជ្ញាយល់ឃើញថា ការសម្រេចរបស់ចៅក្រមជំនុំជម្រះពាក់ព័ន្ធផលប្រយោជន៍សាធារណៈ ព្រះរាជអាជ្ញាមានសិទ្ធិប្តឹងឧទ្ធរណ៍បាន។
អត្ថបទថ្មីៗទាក់ទងបទពិសោធន៍ផ្សេងៗ
Commission on transportation Service VS transportation Service ខុសគ្នាម៉េច( សកម្មភាពអាជីវកម្មសម្បង)?
ដោយ : Mon Piya 7 months ago
ដោយ : Thanakbuth Nut 1 year ago
