ព្រះពុទ្ធសាសនាមានដើមកំណើតនៅប្រទេសឥណ្ឌាក្នុងសតវត្សទី៦ មុនគ.ស ប្រហែលគ្នានិងកំណើតព្រាហ្មនិយម«សម័យទី២នៃលទ្ធិសាសនាព្រាហ្មណ៍ »ដែរ ។ លុះក្រោយមកនៅសតវត្សទី១ នៃគ.ស ព្រះពុទ្ធសាសនាក៏បែងចែកជាពីរនិកាយគឺ៖
- និកាយហីនយាន ( Litle vchiele ) ជាយានតូចចង្អៀតតាមន័យប្រៀបធៀប «ផ្ទុកសត្វលោកទៅកាន់និព្វានបានចំនួនតិច ពោលគឺបានសម្រេចនិព្វានព្រោះវិន័យតឹងតែងហ្មត់ចត់ ។ ម៉្យាងទៀត និកាយនេះនិយមធម៌ចាស់ គឺគោរពប្រតិបត្តិតាមពុទ្ធោវាទដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់បានសំដែងរួចមកហើយ «ក្នុងគម្ពីរត្រៃបិដក » ម។ និកាយនេះគោរពពុទ្ធសមណគោតម ដែលត្រាស់ដឹងសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ហើយដែលចូលព្រះនិព្វានទៅហើយ ។ ឧ. ប្រទេសដែលគោរពព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយហីនយានមាន ខ្មែរ ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា នេប៉ាល់ ស្រីលង្កា.... ។
- និកាយមហាយាន ( great vehicle ) ជាយានធមអាចផ្ទុកសត្វលោកបានច្រើនទៅកាន់គោលដៅត្រឹមពោធិសត្វ ដែលអាចជួយណែនាំ ប្រោសសត្វលោកបាន ។ និកាយមហាយាននិយមធម៌ថ្មី គឺធម៌មានវិន័យធូរស្រាលហើយគោរពប្រតិបត្តិតាមលទ្ធិអាចរិយវាទ « តាមគ្រូអាចារ្យរបស់ខ្លួនតៗគ្នា » ពុំមែនតាមពុទ្ធោវាទដូចនិកាយហីនយានឡើយ ។ ដូចនេះនិកាយមហាយានមិនគោរពព្រះពុទ្ធជាធំទេតែគោរពពោធិសត្វដូចជា ពោធិសត្វអវលោកិតេស្វរៈឬលោកកេស្វរៈ ពោធិសត្វបញ្ញាស្រីជាដើម ។ ឧ. ប្រទេសគោរពពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានមានប្រទេស យួន ចិន ជប៉ុន ទីបេ ឥណ្ឌូនេស៊ី.... ។
