ប្រជាជនកម្ពុជាយើងមានរបាំងជាច្រើនប្រភេទដោយឡែកមានរបាំមួយគេហៅថា របាំក្រុដិ ។ តើរបាំនេះសំដែងបាននៅពេលណាខ្លះ ? តើមានទាក់ទងនឹងពុទ្ធប្រវត្តិដូចម្តេចខ្លះ ?

របាំត្រុដិជារបាំប្រជាប្រិយមួយបែបដែលគេនិយមលេងតែ​ពេលចូលឆ្នាំខ្មែរ ដើម្បីផ្តាច់ឆ្នាំចាស់ហចូលទៅឆ្នាំថ្មីនិងដើម្បីប្រសិទ្ធពរសព្ទសាធុការពរជូនដល់អ្នកស្រុក ក្នុងឱកាសចូលឆ្នាំថ្មីនោះផង ប៉ុន្តែតាមទំលាប់អ្នកស្រុក ជួនកាលគេលេងរបាំនេះម្តងៗដែរនៅពេលបន់ស្រន់សុំទឹកភ្លៀងដោយអាកាស​កធាតុពេលនោះមានការរាំងស្ងួតជាយូរមកហើយ ។ សព្វថ្ងៃនេះគេប្រទះឃើញរបាំត្រុដិមានសំដែងតែក្នុងខេត្តសៀមរាប និងខេត្តបាត់ដំបងប៉ុណ្ណោះ ។​

          តាមការស្រាវជ្រាវរបាំនេះមាន ប្រវត្តិនិងដំណើររឿងប្លែកៗគ្នា ។ ប៉ុន្តែបើតាមឯកសារេបស់លោកសុកអេភូមិគោកក្រសាំង«សៀមរាប » ​ថារបាំ​ក្រុដិផនេះមានទាក់ទងនិងរឿងបុរាណមួយដែលបានតំណាលថា៖ កាលព្រះពុទ្ធ​នៅពោធិសត្វមុនបានត្រាសដឹងបានយាងផទៅសាងផ្នួស ស្រាប់តែមានមារតំណែងខ្លួនជាសត្វ ប្រើសមករារាំងស្ទាក់ផ្លូវព្រះអង្គមិនអោយយាងទៅមុខបាន ។ នៅក្នុងពេលនោះព្រះពោធិសត្វក៏តាំងលអធិដ្ឋានឡើងបានក្តៅដល់ឥឋានទេវលោក ទេវតាទាំងឡាយក៏បានចុះមកតំណែងភេទជាងោះ (ព្រាន ឬមនុស្សព្រៃ ) លបបាញ់ប្រើសនោះស្លាប់ទៅហើយ ក៏ដង្ហែព្រះពោធិសត្វទៅសាងផ្នួសបានសំរេចដូចបំណង  ។

          ដោយមានដំណើររឿងបែបនេះហើយ បានជាគេសាងរបាំក្រុដិនេះឡើងមាន៖

• ដងកញ្ជោតំណាងឆ័ត្រ ឬក្លស់ព្រះពោធិសត្វ
• ពួកភ្លេងតំណាងទេវតា
• នាងរាំតំណាងទេពអប្សរហែហម
• ប្រើស ទន្សោង តំណាងមារ
• ព្រាន មនុស្សព្រៃតំណាងងោះ«ទេវតាកាលាខ្លួន»

ដូចនេះហើយទើបគេឃើញតួរបាំមានតំណាងជាសត្វជាព្រាន សំដែងតរៀងរហូតមក ។