ភាពខុសគ្នារវាងសង្គមនិយម និងកុម្មុយនីស្ដនិយម ដូចខាងក្រោមនេះ ៖
ភាពធននិយមនិងកុម្មុយនីស្ដនិយមខុសប្លែកគ្នាទៅតាមកម្មសិទ្ធិទៅលើស្ថាប័នដូចជា សិទ្ធិទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិ ទំនាក់ទំនងការអប់រំការធានារ៉ាប់រងទៅលើការដឹកជញ្ជូនសុខភាពឥណទាននិងស្ថាប័នឬអង្គភាពនៃយន្ដការតម្លៃ ។ ល ។ ដោយសារភាពខុសប្លែកនិងភាពស្មុកស្មាញដែលបានធ្វើឪ្យមានលក្ខណៈ ខុសប្លែកគ្នានៅក្នុងរបៀបរៀបរយពីរផ្សេងគ្នាខាងក្រោម ៖
- សិទ្ធិលើកម្មសិទ្ធិ នៅក្នុងរបៀបរៀបរយមូលធនកម្មសិទ្ធិ គឺមានលក្ខណៈឯកជន ហើយបុគ្គលម្នាក់មានសិទ្ធិទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនត្រូវបានទទួលស្គាល់ ។ នៅក្នុងកុម្មុយនីស្ដននិយមកម្មសិទ្ធិឯកជនមិនត្រុវបានបង្កើតនៅចំពោះមុខការកំណត់ណាមួយទេ ហើយរដ្ឋគឹជាម្ចាស់ទៅសលើកម្មសិទ្ធិទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសរដ្ឋគ្រប់គ្រង ទៅលើកម្មកវត្ថុនិងភ្នាក់ងារនៃមធ្យោបាយផលិតកម្មទោះបីជាកម្មវត្ថុនៃការប្រើប្រាស់ក៏ដោយ ។ ដីធ្លី រោងចក្រ មធ្យោបាយ ដឹកជញ្ជូន ។ ល ។ មធ្យោបាយទាំងអស់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងនិងជាកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ ហើយវាគឺជារបស់ជាតិ ។ នៅក្នុងកុម្មុយនីស្ដកម្មសិទ្ធិទាំងអស់ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ ។
- ការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិ ស្ថិតនៅក្រោមរបបកុម្មុយនីស្ដបុគ្គលម្នាក់ៗ មានការងារធ្វើដើម្បីប្រឹងប្រែងអស់ពីលទ្ធភាពដើម្បីទទួលនូវភោគទ្រព្យអាស្រ័យទៅតាមសេចក្ដីត្រូវការរបស់ពួកគេ និងភោគទ្រព្យជាសាធារណៈ ។ ប្រព័ន្ធនេះមិនលើកទឹកចិត្ត ដល់ការកេងប្រវ័ញ្ចលើប្រយោជន៍កម្មករឡើយ ។ កម្មករត្រូវបានទទួលប្រាក់ឈ្មួលឡើយ ។ នៅក្នុងកុម្មុយនីស្តនិយមកម្មសិទ្ធិសាធារណៈគឺបែងចែក និងតាមការប្រើប្រែងមានលក្ខណៈសមធម៌ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយផ្ទាល់សម្រាប់សុខមាលភាពជាតិ ។ ម្យ៉ាងទៀតការបែងចែកសិទ្ធិទ្រព្យសម្បត្តិ នៅក្នុងរបបមូលធននិយមលក្ខណៈមិនស្មើគ្នាឡើយ ។ ជាការពិតវាមានលក្ខណៈប្លែកគ្នារវាងប្រាក់ចំណូលរបស់ ប្រជាជនដែលមាននៅក្នុងសង្គមកុម្មុយនីស្ដ ប៉ុន្ដែទំហំបែបនេះពុំបានធ្វើឪ្យមានអ្នកសុំទាន និងមហាសេដ្ឋីឡើយហើយអ្វីដែលមាននៅក្នុងមូលធននិយម ភាពខុសប្លែកគ្នារវាងប្រាក់ចំណូល និងតាមស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ហើយវណ្ណៈត្រូវបានបើកទូលាយ ។ មិនមានការកំណត់ណាមួយទៅលើបុគ្គលម្នាក់ៗអាចកាត់បន្ថយនូវកម្មសិទ្ធិទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេឡើយ ។ រដ្ឋមិនអាចធ្វើការអន្តរាគមន៍ទៅលើវិធីណាមួយ ពីព្រោះការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលគឺស្ថិតនៅដៃអ្នកមាន ឬ អ្នកកាន់អំណាចរបស់ពួកគេ ។ នៅក្នុងមធ្យោបាយនេះបុគ្គលមានសេរីភាព យ៉ាងពេញលេញគ្រប់ប្រភេទទាំងអស់ និងមានឪកាសច្រើនដើម្បីបង្កើន និងធ្វើឪ្យមានការរីកចម្រើននៅក្នុងប្រព័ន្ធនេះ ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែលបើកផ្លូវឪ្យមាន ការកេងប្រវ័ញ្ចលើផលប្រយោជន៍កម្មករអ្នកមានកាន់តែមានហើយអ្នកក្រកាន់តែក្រទៅ ។ ពួកអ្នកផលិតផលធន គឺចាប់អារម្មណ៍ចំពោះតែផលប្រយោជន៍របស់បុគ្គលផ្ទាល់ខ្លួន ហើយមិនធ្វើដើម្បីប្រយោជន៍ជាតិទេសហើយពួកមូលធនក៏មិនមានការស្ទាក់ស្ទើរធ្វើឪ្យមានការប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍ជាតិដែរ ។
- ការចាត់ថ្នាក់សង្គម ផ្ដើមពីមូលហេតុនេះកម្រិតជីវភាពនៃការរស់នៅ និងការពេញចិត្តរបស់ជីវិតដែលធ្វើការកំណត់មានលក្ខណៈខុសគ្នា យ៉ាងទូលំទូលាយទៅតាមធម្មជាតិនៃមូលធននិយម ទោរទន់ទៅរកលាររីកចម្រើននៃការតស៊ូវណ្ណៈ និងការធ្វើប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍ជាតិ ជាពិសេសគំរាមគំហែងធំបំផុតមួយ គឺសាមគ្គីជាតិ ។ នៅក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ដនិយមការខុសប្លែករវាងអ្នកគ្រប់គ្រង និងអ្នកត្រូវគេគ្រប់គ្រង គឺត្រូវបាដឹងដោយមិនមានចម្ងល់អ្វីឡើយ ប៉ុន្ដែមិនបានពង្រីកឪ្យមានការបែងចែក ក្នុងសមភាពនៃវណ្ណៈសេដ្ឋកិច្ចឡើយ ។ ប៉ុន្ដែមិនមែនជាការពិតទេ មនុស្សម្នាក់មិនមានសេរីភាពខាងសេដ្ឋកិច្ចនៅក្រោមប្រព័ន្ធកុម្មុយនីស្ដនោះ ។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធនេះផងដែរ មនុស្សម្នាក់អាចបង្កើនកម្មសិទ្ធិទ្រព្យសម្បត្តិ ដោយមិនកេងយកប្រយោជន៍ ពីនរណាម្នាក់ឡើយ ។ ហើយម៉្យាងវិញទៀត នៅក្នុងមូលធននិយមមិនមានការរិតត្បិតតឹងរឹង ទៅលើមធ្យោបាយដើម្បីឆ្ពោះទៅរកការចង់មានចង់បានឡើយ ។
- ការប្រកួតប្រជែង នៅក្នុងវិធីនេះការប្រឹងប្រែងដើម្បីរកលុយនៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ស្ដិតនៅក្នុងរបៀបមូលធនបានដឹកនាំការប្រកួតប្រជែងដោយលក់បញ្ចុះថ្លៃ ។ មនុស្សម្នាក់ចង់រកលុយឪ្យបានអតិបរិមានៃប្រាក់ចំណូល ។ អង្គការពាណិជ្ជកម្មបង្កើតឡើងដើម្បីបំពេញបំណងនេះ នៅក្នុងប្រព័ន្ធកុម្មុយនីស្ដជាមួយការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម និងធ្វើការដាច់មុខមិនបានប្រឈមមុខ ជាមួយភាគគ្មានការងារធ្វើភាពមានការងារធ្វើ ហើយគេទាំងនោះជាកម្លាំងពលកម្មក្រៅពីការងារពួកគេទទួលទ្រព្យសម្បត្តិនិងបំពេញសេចក្ដីត្រូវការរបស់ពួកគេ ។ នៅក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ដនិយមមានការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងការងារ ហើយអ្នកដែលធ្វើការផលិតបានច្រើនបំផុតបានឈ្នះទទួលបានវិញ្ញាប័នប័ត្របញ្ជាក់ ឬ ប័ណ្ណសរសើរ និងរង្វាន់ផ្សេងៗពីរដ្ឋហើយការកួតប្រជែងនៅក្នុងកម្លាំងពលកម្ម ត្រូវបានជំរុញលើកទឹកចិត្តជំនួសឪ្យការប្រកួយប្រជែងខាងសេដ្ឋកិច្ច ។
- ការធានារ៉ាប់រង និងឥណទានៈ នៅក្រោមរបបមូលធននិយមស្ថាប័ន គ្រប់គ្រងដោយបុគ្គលជាកម្មវត្ថុនៃប្រាក់ចំណេញផ្ទាល់ខ្លួននៃដំណើរស្ថាប័ន ។ នៅក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ដនិយមមានផងដែរស្ថាប័នទាំងនេះ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋហើយរដ្ឋគ្រប់គ្រង ទៅលើផលប្រយោជន៍សាធារណៈ ។ ផលប្រយោជន៍សាធារណៈអាចទទួលបាននូវឪកាសខ្ពស់ អតិបរមារបស់ពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នា ។
- កាតគ្រប់គ្រងយន្ថការតម្លៃ ក្នុងរបៀបរៀបរយមូលធននិយម មូលដ្ឋានយន្ដការតម្លៃគឹគោរពតាម ច្បាប់ផ្គត់ផ្គង់និងតម្រូវ ។ គ្មានមធ្យោបាយណាសម្រាប់គ្រប់គ្រងលើគុណធម៌នៃភាពផ្តាច់មុខ និងការរៀបចំពាណិជ្ជកម្មចំពោះការកំណត់តម្លៃទំនិញឡើយ ។ ជាទូទៅក្នុងវិធីនេះត្រូវបានធ្វើការកេងប្រវ័ញ្ចដោយមនុស្សដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិ ។ នៅក្នុងសង្គមកុម្មុយនីស្ដរដ្ឋគ្រប់គ្រងតម្លៃ និងទប់តម្លៃនៅក្នុងការកំណត់ ។
- ស្ថាប័នផ្សេងៗទៀត ជាទូទៅនៅក្នុងរបបកុម្មុយនីស្ដត្រូវបានទ្រទ្រង់ទៅដោយស្ថាប័នជាច្រើន ។ ប៉ុន្ដែនៅក្នុងរបបមូលធននិយមស្ថាប័នជាច្រើនត្រូវបានផ្គត់ផ្គង បុគ្កលក្រោមរបបមូលធននិយមស្ថាប័នខ្លះដូចជាគមនាគមន៍ការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មអប់រំ សុខភាព ...។ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយបុគ្គលម្នាក់ឬពាណិជ្ជករ ។ ម៉្យាងទៀតក្រោមរបបកុម្មុយនីស្ដស្ថាប័នទាំងអស់ជារបស់ជាតិ ហើយត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាល ដែលការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ ។ សរុបសេចក្ដីមកតាមរយៈការវែកញែកអំពីលទ្ធិមូលធន និងលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដខាង លើឃើញថាអាចជាភស្ដុតាង បញ្ជាក់ផងដែរ ថាលទ្ធិកុម្មុយនីស្ដគឺបានបង្កើតនូវលក្ខខណ្ឌជាច្រើនសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍របស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ។ នេះបើប្រមើលមើលតាមទ្រឹស្ដីឃើញថាល្អ ប៉ុន្ដែចំពោះការអនុវត្ដវិញលទិ្ធសង្គមនិយមធ្វើឪ្យពលរដ្ឋលើពិភពលោកជាពិសេសពលរដ្ឋកម្ពុជាមានការឈឺចាប់ខ្លាំងដោយសារសោកនាដកម្មក្នុងរបបកន្លង ទៅដែលប្រកាន់យកលទ្ធិសង្គមនិយមជាគោល ។ ដូច្នោះប្រទេសយើងមិនអាចទទួលយករបបណាមួយដែលដើរតាមគន្លងចាស់ឡើយ ។
