សំណួរ-ចម្លើយ ពន្ធដារ (ភាគ៣)

សំណួរ

១១- តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលធ្វើឱ្យការគ្រប់គ្រងពន្ធខ្សោយ ?

១២- ចូរនិយាយពីនីតិវិធីទូទៅសម្រាប់ការបំពេញបែបបទទំនិញនាំចេញ ?

១៣- តើវិស័យអ្វីខ្លះដែលរដ្ឋតម្រូវឲ្យលើកលែងអាករ ?

១៤- តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលនាំឱ្យមានកំណែទម្រង់ពន្ធ ?

១៥- តើការគេចវេសពន្ធនាំឱ្យមានផលវិបាកអ្វីខ្លះ ?

ចម្លើយ

១១- កត្តាអវិជ្ជមានដែលធ្វើឱ្យការគ្រប់គ្រងពន្ធខ្សោយ គឺភាពស្មុគស្មាញផ្នែកច្បាប់ និងបន្ទុកពន្ធ ។ ប្រការនេះ ជាពិសេសក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ។ ដូច្នេះការធ្វើច្បាប់ និងនីតិវិធីពន្ធឱ្យកាន់តែងាយស្រួលអាចបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការអនុវត្តច្បាប់ និងធ្វើឱ្យការគ្រប់គ្រងពន្ធកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព ។

១២- សាខាគយ និងរដ្ឋាករនាំចេញមានមុខងារ និងភារកិច្ចធ្វើជាសេនាធិការឲ្យ អគរ លើការងារបំពេញបែបបទគយលើទំនិញនាំចេញស្ថិតក្រោមរូបភាពវិនិយោគ និងការងារផ្សេងទៀត ដូចមានចែងក្នុងប្រការ៤នៃប្រកាសលេខ ៣៨៩ សហវ.ប្រក ចុះថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១០ ។ ការត្រួតពិនិត្យរូបវ័ន្តទំនិញនាំចេញនៅសាខាគយនិងរដ្ឋាករនាំចេញ ត្រូវធ្វើឡើងតែម្តងរួមគ្នារវាងមន្រ្តីគយនិងរដ្ឋាករ និងមន្ត្រីកាំកុងត្រួលលើទម្រង់ឯកសារត្រួតពិនិត្យតែមួយរួមគ្នា គឺកំណត់ហេតុរួមស្តីពីការត្រួតពិនិត្យទំនិញវាយនភ័ណ្ឌនាំចេញ (សេចក្តីណែនាំលេខ០១៦ សហវ.សជណ ចុះថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៤ សេចក្តីជូនដំណឹងស្តីពីការកែសម្រួលនីតិវិធីនាំចេញលើមុខទំនិញវាយនភ័ណ្ឌ របស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ និងក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និងសេចក្តីណែនាំលេខ ៤៦៨៣ សហវ ចុះថ្ងៃទី១០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៤ ស្តីពីការបង្កើតរិយាល័យសហព័ទ្ធរវាងអង្គភាពគយនិងរដ្ឋាករនិងកាំកុងត្រួលរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ) ។ ទំនិញនាំចេញដែលជាកម្មវត្ថុនៃការធ្វើបែបបទគយនាំចេញនៅសាខាគយនិងរដ្ឋាករនាំចេញ គឺជាទំនិញនាំចេញស្ថិតក្រោមរូបភាពវិនិយោគនៅតាមបណ្តាសន្និធិគយបណ្តោះអាសន្ន និង/ឬ អាជីវកម្មដ្ឋាននានា របស់វិនិយោគិន និងទំនិញនាំចេញផ្សេងទៀត តាមការកំណត់របស់ អគរ ។ ក្រោយពេលត្រួតពិនិត្យរូបវ័ន្តទំនិញផ្ទុកក្នុងកុងតឺន័ររួចរាល់ មន្ត្រីគយនៃសាខាគយនិងរដ្ឋាករនាំចេញ និងមន្ត្រីកាំកុងត្រូលធ្វើការកិបសៀលគយ និងសៀលកាំកុងត្រូលរៀងៗខ្លួន ។ សៀលគយនាំចេញកិប នៅផ្នែកខាងស្តាំនៃទ្វារកុងតឺន័រ នឹងត្រូវកាត់ច្រកចេញ ក្រោយពេលពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់លេខសៀល ជាក់ស្តែង និងឯកសារគយនាំចេញ (សេចក្តីណែនាំលេខ ៨២២ គ.រ ចុះថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៣) ។

១៣- វិស័យដែលរដ្ឋតម្រូវឲ្យលើកលែងអាករមានដូចជា ៖

ក- វិស័យកាត់ដេរបម្រើឲ្យការនាំចេញ

• អាករលើតម្លៃបន្ថែម លើធាតុចូលផលិតកម្មនាំចូលត្រូវបានដាក់ជាបន្ទុករបស់រដ្ឋ (លិខិតលេខ១១០ សជណ.ផស របស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី ចុះថ្ងៃទី២៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៩៩ ស្តីពីករណីអនុវត្ត អាករលើតម្លៃបន្ថែម VAT លើធាតុចូលដែលនាំចូលដោយរោងចក្រផលិតសំលៀកបំពាក់សម្រាប់នាំចេញ)

• អាករពិសេសលើទំនិញដែលនាំចូលជាធាតុចូលផលិតកម្មសម្រាប់ឧស្សាហកម្ម​ ផលិតសំលៀកបំពាក់ត្រូវបានដាក់ជាបន្ទុករបស់រដ្ឋ (លិខិតលេខ ៣៩៣ អគរ ចុះថ្ងៃទី២៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥) ។

ខ- ឧស្សាហកម្មបម្រើឲ្យការនាំចេញ

• អាករពិសេសលើទំនិញដែលនាំចូលជាធាតុចូលផលិតកម្ម សម្រាប់ឧស្សាហកម្មគាំទ្រដល់ឧស្សាហកម្មបម្រើឲ្យការនាំចេញត្រូវបានដាក់ជាបន្ទុករបស់រដ្ឋ (លិខិតលេខ ៧៥៨ អគរ ចុះថ្ងៃទី០៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៥ របស់អគរ)។

១៤- មូលហេតុដែលនាំឱ្យមានកំណែទម្រង់ពន្ធរួមមាន ៖

• ចំណូលមិនគ្រប់គ្រាន់
• ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ភាគច្រើនត្រូវញាំញីដោយឱនភាពសារពើពន្ធរ៉ាំរៃ៉ និងដោយហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមមិនគ្រប់គ្រាន់ ។ ការបង្កើនចំណូលពន្ធផ្តល់ប្រាក់ចំណូលជាក់លាក់មួយសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះ ។
• អស្ថេរភាពកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ៖ ការបង្កើនការយកពន្ធ ជារួមបង្កើតគុណវិបត្តិជាច្រើនក្នុងសេដ្ឋកិច្ច និងឈានដល់កាត់បន្ថយជាក់ស្តែងរបស់សង្គមច្រើនជាងបរិមាណ និងកាត់បន្ថយចំណូលជាក់ស្តែងរបស់រដ្ឋ ។ ការកាត់បន្ថយចំណូល-ចំណាយនេះចាត់ទុកជាបរិយាទាននៃប្រសិទ្ធភាពសេដ្ឋកិច្ចចំពោះការយកពន្ធ ។
• អសមធម៌ក្នុងការបែងចែកធនធានសង្គម ដោយសារអ្នកក្រីក្រទទួលបន្ទុកធ្ងន់ធ្ងរច្រើនជាងអ្នក ដែលមានជីវភាពប្រសើរជាង ដែលជាទូទៅបង់ពន្ធតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះចំណូលមួយថ្ងៃរបស់ពួកគេមិនមែនជាកំរៃឈ្មួល ឬជាប្រាក់បៀវត្សន៍ ច្រើនតែជាចំណូលបានមកពីការប្រកបការងារដោយខ្លួនឯង ឬចំណូលជាទំនិញមិនបានរាប់បញ្ចូលសម្រាប់យកពន្ធ ម្យ៉ាងទៀតដោយសារតែការកំណត់ ឬការគ្រប់គ្រងខ្សោយរបស់រដ្ឋាភិបាលពន្ធ ។ នៅប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ការយកពន្ធលើក្រុមអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន ឬមានអំណាច ជារួមពុំសូវមានប្រសិទ្ធភាពទេ ដោយសារការឃុបឃិតផ្សេងៗ ឬការពុំអនុវត្តច្បាប់ ។ ប្រការនេះនាំឱ្យមានវិវាទ រវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រកាន់តែឆ្ងាយឡើង ជាពិសេសនាំឱ្យមានអសមធម៌ក្នុងការរស់នៅ ដែលទីបំផុតនឹងធ្វើឱ្យបញ្ហាសង្គម កើនទ្វេរឡើង បើសិនពុំមានកំណែទម្រង់នៃការបែងចែក នេះឱ្យបានច្បាស់លាស់ទេ ។
• បញ្ហារដ្ឋបាល ៖ ក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ភាគច្រើន ការគ្រប់គ្រងពន្ធនៅខ្សោយ ហើយបញ្ហាគេចវេសពន្ធ និងអំពើពុករលួយជាទូទៅមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ ។ ភាពទន់ខ្សោយក្នុងការគ្រប់គ្រងពន្ធ កើតចេញមកពីកត្តាទំនាក់ទំនងទៅវិញទៅមកជាច្រើនរួមមាន ៖ ច្បាប់ និងនីតិវិធីពន្ធស្មុគស្មាញខ្លួនឯង ប្រព័ន្ធព័ត៌មានខ្សោយ អំពើពុករលួយ និងឥទ្ធិពលនយោបាយក្នុងការគ្រប់គ្រងពន្ធ ។ ការពង្រឹង និងពង្រីកការគ្រប់គ្រងពន្ធដែលទាមទារឱ្យបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការកំណត់មូលដ្ឋានពន្ធ គឺជាគោលដៅទីបួននៃកំណែទម្រង់ពន្ធ ។

១៥- ការគេចវេសពន្ធធ្វើឱ្យរេចរិលមូលដ្ឋានពន្ធ ព្រមទាំងប្រាក់ចំណូលសាធារណៈ ។ ជាងនេះទៀតប្រភពទុនដែលប្រើក្នុងការគេចពន្ធ ដែលមិនរួចចំណែកស្ថាបនាសង្គមទេ ។ ផ្ទុយទៅវិញបើពន្ធពុំអាចគេចបានការ ផ្លាស់ប្តូរថ្លៃដែលទាក់ទងនឹងពន្ធ អាចបង្កើនការលើកទឹកចិត្តដើម្បីបែងចែកធនធានសាជាថ្មី ។

តភាគ