វិញ្ញាសាពុទ្ធិវប្បធម៌ទូទៅខ្មែរប្រឡងក្របខណ្ឌមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល (វិញ្ញាសាទី៤)

សំនួរ

១. ក្នុងនីតិវិធីត្រួតពិនិត្យចំពោះផលិតផលទំនិញ និងសេវាកម្ម តើអ្វីខ្លះជាវិធានការណ៍​ប្រាតិភោគ(វិធានការពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ)ដែលសមត្ថកិច្ចត្រួតពិនិត្យប្រើប្រាស់ក្រោមសមត្ថកិច្ចទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ?

២. សូមពន្យល់អំពីភាពខុសគ្នារវាងសេដ្ឋកិច្ចផែនការ និងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ? តើរាជរដ្ឋាភិបាលមានតួនាទីយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី ? សូមផ្តល់ជាឧទាហរណ៍ ?

៣. ចូរគូសបញ្ជាក់អំពីគោលការណ៍សំខាន់ៗនៃក្នុងការប្រតិបត្តិយុទ្ធសាស្រ្តជំរុញ ផលិតកម្មស្រូវ និងការនាំអង្ករចេញ ?

៤. តើអាស៊ានបានធ្វើអ្វីខ្លះ ដើម្បីលើកស្ទួយសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់ ?

៥. តើអាស៊ានមានដៃគូសន្ទនាពេញសិទ្ធិចំនួនប៉ុន្មាន ? ចូររៀបរាប់ ។

៦. តើអាស៊ានកំពុងធ្វើអ្វីដើម្បីរក្សាស្ថេរភាពសេដ្ឋកិច្ចតំបន់​ ?

ចម្លើយ

១. ក្នុងនីតិវិធីត្រួតពិនិត្យចំពោះផលិតផលទំនិញ និងសេវាកម្មវិធានការណ៍​ប្រាតិភោគ (វិធានការពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ) ដែលសមត្ថកិច្ចត្រួតពិនិត្យប្រើប្រាស់ក្រោមសមត្ថកិច្ចទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួនរួមមាន ៖

• ឃាត់ទុកបណ្តោះអាសន្ន គឺជាវិធានការ សំដៅដល់ការហាមឃាត់ជាបណ្តោះអាសន្នរាល់ការចាត់ចែងរបស់ពីសំណាក់អ្នកកាន់កាប់នូវផលិតទំនិញដែលពាក់ព័ន្ធដើម្បីធ្វើការបន្ថែម និងស្វែងរកភាពមិនប្រក្រតីជាយថាហេតុក្នុងករណីមិនមានការរកឃើញណាមួយអំពីភាពមិនប្រក្រតី ក្នុងរយៈពេល១៥ថ្ងៃទំនិញត្រូវបានដោះលែង ។
• កែប្រែឱ្យសមស្របឡើងវិញ ជាវិធានការណ៍តម្រូវឱ្យអ្នកកាន់កាប់ ឬម្ចាស់ទំនិញឬសេវា ដើម្បីបញ្ចប់នូវមូលហេតុដែលបង្កឱ្យមានលក្ខណៈពុំសមស្រប ។
• ប្តូរទិសដៅ គឺសំដៅដល់វិធានការណ៍អនុវត្តជាការជញ្ជូនទំនិញដែលបានឃាត់ ទុកបណ្តោះអាសន្ននៅសហគ្រាស ដែលនឹងអាចប្រើប្រាស់ផលិតផលនោះជាលក្ខណៈផ្ទាល់ខ្លួន ឧទាហរណ៍ ដូចជាការកែច្នៃជាចំណីសត្វឬសម្រាប់ធ្វើជាជីធម្មជាតិឬការកែប្រែឱ្យបានសមស្របតាមច្បាប់វិញ ។
• រឹបអូស ជាការដកហូតជាស្ថាពរនូវសិទ្ធិ ជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិហើយត្រូវបានអនុវត្ត ក្នុងករណីទំនិញត្រូវបានទទួលស្គាល់ពុំសមស្របតាមច្បាប់ អ្នកកាន់ឬម្ចាស់ផលិតផល មិនព្រមធ្វើឱ្យមានលក្ខណៈសមស្រប ឬប្តូរទិសដៅចំពោះឧបករណ៍ឬផលិតផលទំនិញ និងសេវាប្រើប្រាស់សម្រាប់ការកែ្លងបន្លំ និងទំនិញដែលមានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សុខភាព សុវត្ថិភាពរបស់អ្នកប្រើ ។
• កម្ទេចចោល ជាវិធានការណ៍ដែលមន្រ្តីមានសមត្ថកិច្ចអាចធ្វើ ឬឱ្យគេធ្វើក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់ខ្លួននូវការតកំទេច ឬបំប្លែងសភាពដើមនៃផលិតផលទំនិញដែលបានរឹបអូសពេលណា ដែលផលិតផលនោះពុំអាចប្រើប្រាស់សមស្របបាន ។

២. សេដ្ឋកិច្ចផែនការ គឺជាប្រព័ន្ធមួយដែលរាល់បណ្តាទ្រព្យជាតិនានារួមមានដី រោងចក្រ សហគ្រាសនិងធនធានសេដ្ឋកិច្ចដទៃទៀតត្រូវបានគ្រប់គ្រងនិងក្រោមកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋាភិបាល ។ក្នុងប្រព័ន្ធនេះរាជរដ្ឋាភិបាលធ្វើការសម្រេចស្ទើរាល់គ្រប់សកម្មភាពពាក់ព័ន្ធនឹងសេដ្ឋកិច្ចដោយរាប់បញ្ចូលោទាំងការផលិត តម្លៃផលិតផល ពលកម្ម មូលធន ។ លក្ខណៈសម្គាល់សំខាន់ៗនៃប្រទេសដែលប្រកាន់របបសេដ្ឋកិច្ចផែនការរួមមាន

• ភាពជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិសាធារណៈ លើទ្រព្យសម្បត្តិ
• អវត្តមាននៃភាពជាសហគ្រិន
• អនវត្តមាននៃការជាសហគ្រិន
• អវត្តមានៃគ្រឿងលើកទឹកចិត្តខាងសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់កម្មករ​
• អ្នកប្រើប្រាស់ដែលជាប្រជាពលរដ្ឋរបស់ប្រទេសនោះ មិនមានជម្រើសលើមុខជំនាញតាមការចង់បានរបស់គេ គឺប្រើប្រាស់ទំនិញដែលបានផលិត
• ការធ្វើផែនការលើគ្រប់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចគឺចេញពីថ្នាក់កណ្តាល
• រីឯសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ គឺភាគច្រើននៃទ្រព្យជាតិរួមមានដីធ្លី រោងចក្រសហគ្រាស និងធនធានសេដ្ឋកិច្ចដទៃទៀត ត្រូវបានគ្រប់គ្រងនិងស្ថិតក្រោមកម្មសិទ្ធិរបស់ឯកជន ទោះបីជារូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គល ។ ហើយសេចក្តីសម្រេចចិត្តស្ទើគ្រប់សកម្មភាពពាក់ព័ន្ធនឹងសេដ្ឋកិច្ច ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងការផលិត ពលកម្ម មូលធនត្រូវបានកំណត់ដោយកម្លាំង ដែលទទួលឥទ្ធិពលគ្នាទៅវិញទៅមក២គឺ ការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្រូវការ ។ លក្ខណៈសម្គាល់សំខាន់ៗ នៃរបបសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីរួមមាន ៖
• ផ្ទុយពីខាងលើ

ក្នុងប្រទេសប្រកាន់របបសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីរដ្ឋាភិបាលមានតួនាទីសំខាន់មួយចំនួនដូចខាងក្រោម ៖

ក. ការធានាដល់ការប្រកួតប្រជែង

មិនអាចឱ្យមាននរណាម្នាក់ ឬក្រុមហ៊ុនមួយឬការចងក្រងជាសម្ព័ន្ធមួយ ដើម្បីគ្រប់គ្រងទីផ្សារបានឡើយ ។

ខ. ការពារផលប្រយោជន៍សាធារណៈ

មិនបណ្តោយឱ្យក្រុមហ៊ុនអាជីវកម្មសហគ្រាសផលិតបញ្ចេញកាកសំណល់ ដែលមានជាតិពុលបង្ហូរចូលទន្លេ ឬបំភាយក្នុងបរិយាកាសជាដើម ។

គ. ការរក្សាលំនឹងសដ្ឋកិច្ច

ក្នុងបរិបទនៃការធ្លាប់ចុះផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែលបណ្តាលឱ្យក្រុមហ៊ុនអាជីវកម្មខាតបង់ឬមិនទទួលបានប្រាក់ចំណេញ អតិផរណាបង្កឱ្យប៉ះពាល់ដល់សង្គមជាតិ អត្រាអត់ការងារធ្វើកើនឡើង​រដ្ឋាភិបាលមានតួនាទីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងដល់ស្ថានភាពទាំងនោះ តាមរយៈការបន្ថយពន្ធបន្ទាបការប្រាក់ដើម្បីបង្កើនប្រាក់កម្ចីប្រាក់ក្នុងវិស័យវិនិយោគនិងបង្កើនការប្រាក់សម្រាប់បញ្ញើប្រាក់ដើម្បីបង្កើនប្រាក់សន្សំក្នុងធនាគារ ប៉ុន្តែវិធានការទាំងនេះ មិនមែនដាច់ខាតដែលរដ្ឋាភិបាលនីមួយៗត្រូវប្រកាន់យកនោះទេ ព្រោះអ្នកសេដ្ឋកិច្ចខ្លះ ជឿជាក់ថាការអន្តរាគមន៍របស់រាជរដ្ឋាភិបាលអាចនឹងមិនមានប្រសិទ្ធភាព ឬអាចធ្វើឱ្យស្ថានភាពកាន់តែ ដុនដាបថែមទៀតក៏មាន ។

ឃ. ការបែងចែកភោគទ្រព្យដោយសមធម៌

បេក្ខជនអាចមានជម្រើសក្នុងការឆ្លើយតាមការចេះដឹងដូចជាគោនយោបាយ ឬការអនុវត្តច្បាប់ទប់ស្កាត់ការរើសអើងពណ៌សម្បុរ ភេទកម្រិតសិក្សាធិកាអប់រំនិងកត្តាផ្សេងៗដែលបណ្តាក្រុមហ៊ុន សហគ្រាសផលិតកម្មបានធ្វើដែលជាការរារាំង ដល់ផលចំណូលប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសង្គម ។ មួយវិញទៀតរដ្ឋាភិបាលអាចនឹងត្រួតពិនិត្យលើលទ្ធភាព ការដាក់តម្លៃនៃការបង់ពន្ធមួយខ្ពស់ជាង លើទំនិញប្រើប្រាស់សម្រាប់គ្រួសារដែលមានជីវភាពធូរធាន និងបន្ធូរបន្ថយសម្រាប់គ្រួសារដែលចាត់ទុកថាក្រីក្រ ។

៣. បញ្ជាក់អំពីគោលការណ៍សំខាន់ៗនៃក្នុងការប្រតិបត្តិយុទ្ធសាស្រ្តជំរុញ ផលិតកម្មស្រូវ និងការនាំអង្ករចេញ រួមមាន ៖

• ប្រកាន់យកគោលការណ៍ទីផ្សារដោយរក្សាការប្រកួតប្រជែងក្នុងគោលដៅជំរុញការនាំចេញឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ផង និងដើម្បីធានាផលប្រយោជន៍របស់កសិករ តាមរយៈការបង្កើនប្រាក់ចំណូល និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ របស់ពួកគាត់ព្រមទាំងការរក្សាបាននូវសន្តិសុខស្បៀង ដោយប្រើប្រាស់យន្តការសុវត្ថិភាពសង្គមមួយរឹងមាំ ។
• លើកទឹកចិត្តនិងគាំទ្រការចូលរួមពីសំណាក់កសិករ និងសហគមន៍កសិករ និងការពារ ផលប្រយោជន៍របស់ពួកគាត់ តាមរយៈការបង្កើតឡើងនូវបរិស្ថានអំណោយផល និងភាពងាយស្រួលសម្រាប់ការបង្កើនផលិតកម្មនិងការផ្គត់ផ្គង់ ស្រូវ អង្ករ ប្រកបដោយគុណភាពក៏ដូចជាការលើកស្ទួយអំណាចចរចាថ្លៃ ។
• ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបតិ្តការ និងភាពជាដៃគូរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលនិងគូអភិវឌ្ឍសង្គមស៊ីវិលព្រមទាំងវិស័យឯកជន ដូចជាផលិតករស្រូវ អាជីវករម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ ពាណិជ្ជករ និងអ្នកដឹកជញ្ជូនក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយជំរុញផលិតកម្មស្រូវ និងអង្ករ ។
• លើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពក្នុងការសម្របសម្រួលរវាងក្រសួង ស្ថាប័ននានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវប្រសិទ្ធភាពនិងភាពសក្តិសិទ្ធិនៃការផ្តល់សេវាសាធារណៈគ្រប់ប្រភេទពាក់ព័ន្ធ នឹងការជំរុញផលិតកម្មស្រូវ និងការនៃចេញអង្ករ ។
• ជំរុញការបង្កើនសមត្ថភាពនៃចេញពីកម្ពុជាដោយខ្លួនឯង ដោយលើកទឹកចិត្តដល់ក្រុមហ៊ុនទាំងអស់ មកបើកស្នាក់ការប្រមូលទិញកែច្នៃស្រូវនៅក្នុងប្រទេសរួចធ្វើការនៃចេញអង្ករជាផ្លូវការ ដោយឈរលើគោលការណ៍ប្រកួតប្រជែងដោយសុចរិត យុត្តិធម៌ និងស្មោះត្រង់ទន្ទឹមនឹងការគោរពបាននូវកាតព្វកិច្ចផ្សេងៗទៀតរបសស់កម្ពុជាធរមាន ។

៤. ដើម្បីលើកស្ទួយសន្តិភាពនិងស្ថេរភាពក្នុងតំបន់ដោយអាស៊ានបានទាត់ចោលនូវការប្រើប្រាស់ ឬការគំរាមកំហែងដោយកម្លាំងជាវិធានការសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ ។ អាស៊ានបានប្រឆាំងចំពោះការប្រើវិធីសាស្រ្តតាមរយៈការរាតត្បាតនិងការលុកលុយចូលកាន់កាប់ ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រទេសជិតខាងខ្លួនមានការផ្លាស់ប្តូរ ។ កន្លងមកជាមួយនឹងគោលជំហរនេះ អាស៊ានធ្លាប់បានដើរតួនាទីឈានមុនក្នុងការដោះស្រាយនយោបាយជម្លោះនៅកម្ពុជានាឆ្នាំ ១៩៧៩ ដល់ ១៩៩១ ។ បន្ទាប់ពីដំណោះស្រាយនេះអាស៊ានបាននាំរដ្ឋទាំងអស់ក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយចូលទៅក្នុងសមាគមតែមួយរបស់តំបន់ដែលជាកត្តានាំមកនូវ ការផ្សះផ្សារកុំឱ្យមានការបែកបាក់ក្នុងតំបន់ ។

៥. អាស៊ានមានដៃគូសន្ទនាពេញសិទ្ធិចំនួន១១ប្រទេសរួមមាន ៖

• ប្រទេសកាណាដា
• ប្រទេសអូស្ត្រាលី
• សាធារណរដ្ឋប្រជាមាននិតចិន
• ប្រទេសជប៉ុន
• សាធារណរដ្ឋកូរ៉េខាងត្បូង
• សហភាពរុស្សី
• ប្រទេសណូវេហ្សេឡង់
• សហរដ្ឋអាមេរិក
• ប្រទេសឥណ្ឌា
• សហភាពអឺរ៉ុប
• កម្មវិធីអភិវឌ្ឍនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ។

៦. ដើម្បីរក្សាស្ថេរភាពសេដ្ឋកិច្ចតំបន់អាស៊ានកំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋេកិច្ចតំបន់ដោយលុបចោលនូវរបាំងអត្រាពន្ធទំនិញចេញ ចូល និងរបាំងអត្រាមិនមែនពន្ធទំនិញចេញ អាស៊ានកំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋេកិច្ចតំបន់ដោយលុបចោលនូវរបាំងអត្រាពន្ធទំនិញចេញចូលនិងរបាំងអត្រាមិនមែនពន្ធទំនិញចេញចូលនៃពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសអាស៊ានដូចគ្នាសម្របសម្រួលនីតិវិធីពន្ធគយឱ្យបានល្អប្រសើរធ្វើឱ្យចុះសម្រុងគ្នានូវខ្នាតគម្រូផលិតផលធ្វើសេរីភាពវូបនីយកម្ម សេវាពាណិជ្ជកម្មនិងពង្រឹងបណ្តាញ ទូរគមនាគមន៍ និងដឹកជញ្ជូន ។ការធ្វើដូច្នេះអាស៊ានសង្ឃឹមលើកទឹកចិត្តនិងទាក់ទាញវិនិយោគិនឱ្យសម្លឹងមើលនូវភាពអំណោយផលនៃទីផ្សារតំបន់ ដ៏ធំទូលំទូលាយមួយ ដែលមានប្រជាជនរស់នៅ ច្រើនជាង ៥៩០នាក់ គួបផ្សំនឹងកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកច្រើនជាង១.៥លានដុល្លារអាមេរិក ។ ទំហំនៃទីផ្សារ សមាហរណកម្មនេះ ប្រាកដជាធ្វើឱ្យការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម រឹតតែមានប្រសិទ្ធភាព និងរក្សាបានតម្លៃទំនិញទាប ។