វិញ្ញាសា វប្បធម៌ទូទៅ អរិយាធម៌ខ្មែរគ្រប់ភូមិសិក្សា ( វិញ្ញាសាទី ២៩ )

ចង់ប្តូរការងារ ឬ កំពុងស្វែងរកការងារ ផ្វើសារឥឡូវនេះ

សំណួរ

១. នៅក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរគេតែងនិយាយថា “ មេ-បា ម្លូ-ស្លា “ ចូររៀបរាប់ពន្យល់ន័យនៃពាក្យ មេបា ម្លូ ស្លា ។

២. ហេតុអ្វីបានជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយើងចាំបាច់ត្រូវប្រារព្ធព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័លជារៀងរាល់ឆ្នាំ ?តើព្រះរាជពិធីនេះមានន័យយ៉ាងណាខ្លះ ?

៣. ចូរប្រៀបធៀបពីពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ និងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ ។

៤. តើពិធីបុណ្យណាខ្លះមានលក្ខណៈជាពិធីបែបពុទ្ធសាសនាសុទ្ធសាធ ?

៥. ចូររៀបរាប់អំពីបុណ្យពិសាខបូជា និងមាឃបូជា ។

ចម្លើយ

១. នៅក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរគេតែងគេតែងនិយាយថា “ មេ-បា-ម្លូ-ស្លា “ មានន័យថា ៖

+ មេ-បា

មេគឺជា កំណត់តកស្ដ្រីធំជាងប្រុស គឺប្រកាន់យករបបមាតាធិបតេយ្យ ឬ សង្គមមតេយ្យការ មានកំណើតតាំងពីសម័យបុរេប្រវត្តិ កំឡុងស.វទី ១ មកម្លេះ ពេលព្រះនាងលីវ យី ( សោមា ) សោយរាជ្យនៅលើទឹកដីគោកធ្លកម្ល៉េះ ។ ចំណែក បា សំដៅលើមនុស្សប្រុស ។

បា = ឥណ្ឌា ( រាជា ) ពេលព្រះបាទហ៊ុនទៀន រៀបអភិសេកជាមួយព្រះនាងលីវយី ព្រះបាទហ៊ុនទៀនជារាជាឥណ្ឌា ចូលស្ដីដណ្ដឹងព្រះនាងតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្មែរ ហើយគោរពជាធំរហូតដល់សព្វថ្ងៃ ។ ឧទាហរណ៍ ៖ មេទ័ព មេដំបូល មេស្រុក មេភូមិ ...។

មេតា = មានន័យថា មានតួនាទីជាមេផង ជាបាផង ។
មេបា = ម្ចាស់ទឹក ម្ចាស់ដី ។ អ្នកតាម្ចាស់ទឹក ដីជាមេបាដែរ ។

+ ស្លា-ប្លូ គឺជាមានន័យថាជាគ្រឿងបណ្ដាលការដ៏សំខាន់ ហើយចាំបាច់ក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរ មានអត្ថន័យដូចតទៅ ៖

ស្លា និងកំបោរ តំណាងនៃភក្ដីភាព ការស្រឡាញ់ប្ដូរផ្ដាច់ ស័្មគ្រស្មោះបំផុតរវាងប្ដី និងប្រព័ន្ទ ក៏ដូចជាគ្រួសារញាតិ សន្ដានទាំងសងខាងផងដែរ ។
មានប្រភពរឿងដែលលើកឡើងថា មានបុរសបងប្អូនពីរនាក់ទៅសុំរៀនសូត្រពីគ្រួអាចារ្យដែលមានកូនក្រមុំស្អាន ។ ក្រោយមកអាចារ្យក៏លើកកូនស្រីគាត់ឪ្យបុរសច្បង ធ្វើឪ្យប្អូនលួចរត់រួចមកផ្ទះ តែត្រូវស្លាប់ដោយអ្នកតាកំណាចនៅកណ្ដាលផ្លូវបានក្លាយជាថ្មកំបោរមួយ ។ បងដឹងថាបាត់ប្អូនក៏រត់មកតាមដល់កណ្ដាលផ្លូវត្រូវស្លាប់ក្បែរដុំថ្មមួយដុំ ហើយក្លាយជាដើមស្លាមួយដើម ។ ចំណែកប្រពន្ធបាត់ប្ដីក៏មកតាម បានស្លាប់នៅទីនោះដែរ តែក្លាយជាដើមម្លូមួយដើមដុះព័ន្ធដើមបាត់ប្ដីក៏មកតាម បានស្លាប់នៅទីនោះដែរ តែក្លាយជាដើមម្លូមួយដើមដុះព័ទ្ធិដើមស្លានោះ ។ ផ្អើលដល់សេ្ដចបញ្ជាឪ្យមកយកផ្លែស្លាម្លូដាក់លើថ្មកំបោរ ហើយច្រូច ស្រា ឃើញថាកើតជាឈាម ដែលតំណាងនូវភក្ដីភាពស្រឡាញ់ស្មោះត្រង់នឹងត្រង់ ។

២. បានជារាជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាយើងចាំបាច់ត្រូវប្រារព្ធព្រះរាជាពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័លរៀងរាល់ឆ្នាំព្រោះ ៖

រាជរដ្ឋាភិបាលមានឆន្ទៈក្នុងការថែរក្សាវប្បធម៌ប្រពៃណីជាតិដែលព្រះរាជឋ្បវេណីមួយរបស់ព្រះមហាក្សត្រជាម្ចាស់ផែនដីខ្មែរ យើងតាំងពីបុរាណកាលមក
ព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័លជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិដែលប្រារព្ធជារឿងរាល់ឆ្នាំ នៅក្នុងដរបបរាជានិយម
រំលឹកស្មារតីប្រជាកសិករអំពីពេលវេលា ត្រូវដាំដុះភ្ជួររាស់សាបច ព្រោះដែលជាដំណាំសំខាន់ក្នុងវិស័យកសិកម្ម
បង្ហាញស្មារតីសាមគ្គី និងគាំទ្រការងារកសិកម្មពីប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ
ធ្វើការទស្សន៍ទាយបរិមាណទឹកភ្លៀង បរិមាណដំណាំ និងផ្សងរកដំណាំដែលត្រូវផ្សងជ្រើសរើសដើម្បីប្រកបការដាំដុះ ។

៣. ប្រៀបធៀបពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ និងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំគឺ ៖

១. អត្ថន័យ

+ បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ

បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ= ភ្ជុំបិណ្ឌ+ បិណ្ឌ

ភ្ជុំ ( ន. ) ជួបជុំ ប្រមូលផ្ដុំ ....។
បិណ្ឌ ( ន. ) ដុំបាយ ពំនូតបាយ...។

ដូចនេះបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ គឺសំដៅពិធីបុណ្យប្រពៃណីបែបពុទ្ធសាសនា ដែលព្រះពុទ្ធសាសនិកយើងនាំគ្នាយកចង្ហាន់ និងបាយបិណ្ឌប្រគេនព្រះសង្ឃដើម្បីឧទិ្ទសកុសលជួនវិញ្ញាណខ័ន្ធបេតជន

+ បុណ្យចូលឆ្នាំ គឺជាបុណ្យប្រពៃណីខ្មែរដែលប្រារព្ធឡើង ដើម្បីទទួលអំណេរសាទរាឆ្នាំថ្មី ។

១. ប្រៀបធៀប

+ លក្ជណៈដូច