វិញ្ញាសាផែនដី ប្រឡងសញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ចំណេះទូទៅ និងបំពេញវិជ្ជា ( វិញ្ញាសាទី៣៧)

សំណួរ

១.​ ចូរធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ភពក្នុង និងភពក្រៅ ។

២. ចូររាយភាពខុសគ្នា ៣យ៉ាង និងភាពដូចគ្នា ៣យ៉ាងរវាងសុក្រ និងភពផែនដី ។ 

៣. ភពពុធគឺជាភពនៅជិតព្រះអាទិត្យជាងគេ ប៉ុន្តែភពសុក្រមានសីតុណ្ហភាពផ្ទៃលើខ្ពស់ជាង ។ ចូរពន្យល់ពីមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យភពសុក្រមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ជាងដូច្នេះ ។

៤. តើនៅលើភពអង្គារមានប្រព័ន្ធភ្នំភ្លើងធំៗចំនួនប៉ុន្មាន ? ឈ្មោះអ្វីខ្លះ​ ?

៥. ចូរពណ៌នាពីភពអង្គារ ។

ចម្លើយ

១.​ធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ភព ក្នុងនិងភពក្រៅ ៖

ភពក្នុង

• ភពពុធ
• ភពសុក្រ
• ភពផែនដី
• ភពអង្គារ

ភពក្រៅ

• ភពព្រហស្បតិ៍
• ភពសៅរ៏
• ភពអ៊ុយរ៉ានុស
• ភពណិបទូន​ ។

២. ភាពខុសគ្នា ៣យ៉ាង និងភាពដូចគ្នា៣យ៉ាង រវាងភពសុក្រនិងភពផែនដី ៖

+ ភាពដូចគ្នា ៣យ៉ាងគឺភពទាំងពីរមាន ម៉ាស់ ទំហំ និងដង់ស៊ីតេប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ។

+ ភាពខុសគ្នា៣យ៉ាងរួមមាន ៖

• នៅលើភពសុក្រព្រះអាទិត្យរះឡើងនៅទិសខាងលិច និងលិចវិញនៅទិសខាងកើត ។​ចំណែកឯផែនដីព្រះអាទិត្យរះនៅទិសខាងកើត និងលិចវិញនៅទិសខាងលិច ។ មូលហេតុដោយសារភពទាំងពីរនេះមានរង្វិលខ្ញាល់ផ្ទុយគ្នា ។
• បរិយាកាសភពសុក្រសម្បូរឧស្ម័នកាបូនិច ចំណែកបរិយាកាសផែនដីសម្បូរ​​ដោយនីត្រូសែន ​និងអុកស៊ីសែន ។
• នៅលើភពសុក្រមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ជាងគេនៅលើផែនដីគឺ ៖​មានសីតុណ្ហភាពផ្ទៃលើខ្ពស់ខ្លាំងណាស់ ( សីតុណ្ហភាពមធ្យម​៤៦៤អង្សាសេ ) ដោយសារឧស្ម័នកាបូនិចក្នុងបរិយាកាសដែលជាមូលហេតុនៃផលផ្ទះកញ្ចក់ ។

៤. ភពពុធគឺជានៅនៅជិតព្រះអាទិត្យជាងគេ ប៉ុន្តែភពសុក្រមានសីតុណ្ហភាពផ្ទៃលើខ្ពស់ជាង ។ មូលហេតុដែលធ្វើឲ្យភពសុក្រមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ជាងដូច្នេះគឺ ៖

• ភពទាំងពីរមានរង្វិលខ្ញាល់ខុសគ្នា ៖ ទោះបីជាភពពុធមានជិតព្រះអាទិត្យជាងភពសុក្រក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែភពពុធមានរង្វិលខ្ញាល់ ( ​វិលជុំវិញខ្លួនឯង ) លឿនជាងភពសុក្រ ។ នេះគឺជាមូលហេតុធ្វើឲ្យផ្ទៃលើរបស់ភពសុក្ររងកម្តៅ​យូរជាងផ្ទៃលើរបស់ភពពុធ ។
• ភពទាំងពីរមានបរិយាកាសខុសគ្នា​៖ បរិយាកាសភពពុធស្តើង ចំណែកឯបរិយាកាសភពសុក្រវិញក្រាស់ និងសម្បូរដោយឧស្ម័នកាបូនិច ។ ឧស្ម័នកាបូនិចដែលមាននៅក្នុងបរិយាកាសភពសុក្រចាប់យកថាមពលកម្តៅពីព្រះអាទិត្យក្នុងលំហក្នុងលំនាំមួយហៅថា ផលផ្ទះកញ្ចក់ ។ នេះគឺមូលហេតុធ្វើឲ្យផ្ទៃលើរបស់ភពសុក្រមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ជាងសីតុណ្ហភាពផ្ទៃលើរបស់ភពពុធ ។

៤. នៅលើភពអង្គារមានប្រព័ន្ធភ្នំភ្លើងធំៗ២ គឺ តំបន់ថាស៊ីស និងភ្នំអូឡាំពូសន៍ ។

៥. ពណ៌នាពីភពអង្គារ ៖ ភពអង្គារជាភពលំដាប់ទីបួនបន្ទាប់ភពផែនដី បរិយាកាសភពនេះស្តើងនិងមាន​ចម្ងាយឆ្ងាយពីព្រះអាទិត្យធ្វើឲ្យភពអង្គារគឺជាភពត្រជាក់ ។ សីតុណ្ហភាពភពអង្គារនៅពាក់កណ្តាលរដូវក្តៅដែលបានកត់ត្រាដោយយានផាសហ្វាញឌឺរគឺពី -13 អង្សាសេ ដល់ -77 អង្សាសេ ។ បរិយាកាសស្តើងណាស់នាំឲ្យសម្ពាធអាកាសនៅលើផ្ទៃភពស្មើប្រហែលសម្ពាធអាកាសរបស់ផែនដីនៅកម្ពស់ 30km ។ បច្ចុប្បន្នភពអង្គារគ្មានទឹកទេ ប៉ុន្តែមានភស្តុតាងច្បាស់លាស់ដែលថាវាធ្លាប់មានទឹកកាលពីអតីកាល ។ ភពអង្គារមានកន្តិបទឹកកកចំនួនពីរដែលផ្ទុកទឹកកក និងឧស្ម័នកាបូនិចកក ។ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានគិតថាទឹកទាំងនេះបានកកនៅក្រោមដី ។ ភពអង្គារមានប្រវត្តិសម្បូរភ្នំភ្លើង ។ ភពផែនដីមានភ្នំភ្លើង​កើតឡើងច្រើនកន្លែង ប៉ុន្តែភពអង្គារមានប្រព័ន្ធភ្នំភ្លើងធំៗតែពីរប៉ុណ្ណោះគឺជាតំបន់ថាស៊ីសជាប្រព័ន្ធភ្នំ​ភ្លើងធំជាងគេមានទំហំ 8000km និងភ្នំអូឡាំពូសន៍គឺជាភ្នំខែលធំជាងគេបំផុតនៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យដែលមានលក្ខណៈស្រដៀងភ្នំភ្លើងម៉ូណាកានៅលើកោះហាវ៉ៃ  ។